اختلال انفجاری متناوب، به دوره های تکراری و ناگهانی رفتارهای تکانشی، پرخاشگرانه، خشونت آمیز و یا پرخاشگری های کلامی گفته می شود که فرد در واکنش به اوضاع و محیط اطراف از خود نشان می دهد.
ازجمله این رفتارها می توان به عصبانیت در هنگام رانندگی، سوء استفاده های جنسی، پرتاب یا شکستن اشیاء اشاره کرد.
این رفتارهای انفجاری باعث بروز پریشانی های قابل توجه در فرد می شود و بر روی روابط خانوادگی، اجتماعی، کاری و تحصیلی فرد تاثیر می گذارند. همچنین عواقب مالی و قانونی زیادی را در پی دارند.
طبق تحقیقات انجام شده بین یک تا هفت درصد افراد در طول زندگی خود دچار اختلال انفجار متناوب می شوند.
این اختلال یک اختلال مزمن بوده و ممکن است به مرور زمان شدت عصبانیت ها کاهش یابد.
از رفتارهای انفجاری شایع در بین افراد مبتلا به این اختلال، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دعوا
داد زدن
بد اخلاقی
بحث های شدید
تهدید دیگران
صدمه به اموال
کتک کاری (سیلی زدن، کتک زدن، فشار دادن)
تهدید یا حمله به مردم یا حیوانات
این اختلال علائم متعددی دارد که از مهم ترین علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عصبانیت های انفجاری ناگهانی بوده و معمولا کمتر از 30 دقیقه طول می کشند. این عصبانیت ها ممکن است به طور مکرر در طول هفته یا ماه اتفاق بیافتد.
در بین دوره های پرخاشگری جسمی، ممکن است که درگیری های لفظی نیز اتفاق بیفتند.
افراد مبتلا در بیشتر اوقات تحریک پذیر بوده، پرخاشگر یا عصبانی و خشمگین باشند.
افراد ممکن است که بعد از عصبانیت احساس آرامش و خستگی کرده و در نهایت از کار خود خجالت زده شده و احساس پشیمانی کنند.
در حالت کلی علائم این اختلال در زمان عصبانیت عبارتند از:
خشم
لرزش
تحریک پذیری
تپش قلب
افکار خودکشی
تنگی قفسه سینه
مور مور شدن بدن
انرژی بیش از حد
اختلال انفجاری متناوب می تواند از 6 سالگی یا نوجوانی شروع شود. این اختلال معمولا در جوانان بیشتر از بزرگسالان است و علت دقیق آن مشخص نیست؛ اما عوامل متعددی وجود دارند که منجر به این اختلال می شوند.
ممکن است این اختلال یک اختلال ژنتیکی باشد و از والدین به فرزندان منتقل شود.
در برخی از موارد، در ساختار و عملکرد شیمیایی افراد مبتلا به این اختلال با دیگران تفاوت هایی وجود دارد.
بیشتر افراد مبتلا به این اختلال در خانواده هایی رشد کرده اند که رفتار خشونت آمیز و تهاجم کلامی و جسمی در آنها رایج است.
افرادی که مورد آزار و اذیت جسمی قرار گرفته اند یا چندین اتفاق آسیب زا را تجربه کرده اند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
افراد مبتلا به اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی یا سایر اختلال های روانی بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
برای تشخیص این اختلال در افراد، ابتدا باید یک معاینه بدنی انجام شود تا شرایط جسمی یا سایر اختلالات روانی بررسی شوند و در صورتی که مشکل جسمی یا اختلالات روانی دیگری وجود نداشته باشد، ارزیابی روانشناختی انجام می شود.
این ارزیابی در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری فرد خواهد بود که توسط روانشناس انجام می شود.
این اختلال خطرات و عوارض متعددی دارد که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دعواهای مکرر و سوء استفاده های جسمی باعث می شود که اطرافیان ارتباطات خود را با فرد کم کرده و گاهی این اختلال باعث جدایی ها، استرس بین اعضای خانواده و… می شود.
اختلال انفجاری متناوب می تواند باعث از دست دادن شغل، بیکاری، اخراج از مدرسه، حوادث رانندگی، مشکلات مالی و… شود.
این اختلال می تواند باعث بروز اختلالات خلقی گوناگون مانند: افسردگی و اضطراب شود.
افراد مبتلا به این بیماری بیشتر به سمت مواد مخدر و مصرف الکل می روند.
اختلال انفجاری متناوب باعث بروز بیماری هایی مانند: فشار خون بالا، دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی و… می شود.
این اختلال می تواند باعث جراحات عمدی یا اقدام به خودکشی شود.
درمان دقیقی برای این اختلال وجود ندارد و معمولا برای درمان این بیماری از ترکیب چند درمان استفاده می شود.
جلسات روان درمانی می تواند به صورت فردی یا گروهی برگزار شود. این جلسات به فرد کمک می کنند که چگونه عصبانیت و پاسخ های نامناسب خود را کنترل کند. همچنین فرد تشخیص خواهد داد که کدام موقعیت یا رفتارهای او می تواند منجر به واکنش های تهاجمی شود.
در درمان اختلال انفجاری کودکان به خانواده ها آموزش داده می شود که چه رفتاری با کودک خود داشته باشند و چگونه علائم این اختلال را در کودک خود کاهش دهند.
برخی از داورهای ضد افسردگی برای افراد مبتلا به این بیماری تجویز می شوند. این داروها می توانند به درمان اختلال انفجاری متناوب کمک کنند.