کلپتومانیا یا جنون دزدی، بیماری است که مبتلایان به آن، چیزهایی را که نیاز ندارند یا در مواردی، چیزهای کاملا بی ارزش را می دزدند. این افراد دچار تنشی هستند که با سرقت برطرف می شود.
این افراد ممکن است بعد از سرقت احساس گناه و پشیمانی کنند. البته باید توجه داشت که کلپتومانیا به معنی سرقت برای منافع شخصی نبوده و افراد مبتلا معمولا به چیزهایی که دزدیده اند، نیازی ندارند و حتی بدون طمع دست به دزدی می زنند.
گاهی اوقات فردی که به این بیماری مبتلاست، وسایل دزدی را در جای دوری نگهداری می کند و اغلب به آنها نگاه هم نمی کند. برخی از افرادی مبتلا این وسایل را به دیگران هدیه می دهند و یا آن را به سر جای اولش باز می گردانند تا به این طریق خود را از شر وسایل دزدیده شده نجات دهند.
کلپتومانیا معمولا در سنین بلوغ و در زنان بیشتر از مردان دیده می شود و از آنجایی که دزدی یک امر غیرقانونی است، افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، با دردسرهای زیادی مواجه خواهند شد.
کلپتومانیا با دزدی و یا سرقت عادی فرق دارد. افرادی که دزد هستند، برای کار خود برنامه ریزی می کنند. آنها وسیله ای را می دزدند که به آن نیاز دارند و این کار را برای منفعت شخصی خود انجام می دهند؛ اما افراد مبتلا به کلپتومانیا خود به خود و بدون برنامه قبلی دست به دزدی می زنند.
این افراد ممکن است اختلالات بسیاری را در کنار این اختلال تجربه کنند که عبارتند از:
مصرف مواد
اضطراب
اختلالات خلقی
اختلال هراس
اختلال اضطراب جدایی
اختلال بدشکلی بدن
اختلال وسواس فکری عملی
و سایر اختلالات کنترل تکانه
هنوز دلیل مشخصی برای این بیماری وجود ندارد. البته تاثیرات ژنتیکی و محیط در بروز این بیماری بی تاثیر نیستند؛ اما دیدگاه های مختلف روانشناسی در مورد علت این بیماری به چند دسته تقسیم می شوند.
برخی از روانشناسان معتقدند که افراد مبتلا به این بیماری برای این دست به دزدی می زنند تا به طور نمادین کمبودهای اولیه خود را جبران کنند.
از نظر رفتاری – شناختی؛ این اختلال ممکن است به دلیل تحریک و تشویق فرد به سرقت باشد. یعنی فرد برای انجام سرقت تحریک می شود و با انجام این رفتار تنش ها و استرس او کمتر شده و او مدام برای کاهش استرس و هیجانات خود دست به سرقت می زند.
ممکن است که این بیماری به مناطق خاصی از مغز و تنظیم نامناسب احتمالی انتقال دهنده های عصبی خاص مربوط باشد. در واقع برخی از روانشناسان این بیماری را به اختلال عملکرد در لوب پیشانی مغز مربوط می دانند.
تحقیقات نشان داده است که انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و مخدرهای درون زا در پیشرفت این بیماری نقش دارند.
معمولا این بیماری توسط پزشک یا روان پزشک تشخیص داده می شود و معمولا با اختلالات دیگری چون اختلال خوردن، سوء استفاده از مواد و الکل و اختلالات اضطرابی همراه است؛ بنابراین ممکن است پزشک بعد از معاینه، بیمار را برای معاینه های بیشتر به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهد.
تشخیص این بیماری با مصاحبه با بیمار و بررسی سوابق پزشکی و قانونی او خواهد بود. در برخی از مواقع بیماری افراد مبتلا بعد از دستگیری تشخیص داده می شود.
تشخیص زود هنگام و درمان موثر این بیماری باعث می شود که از پریشانی بی مورد و عواقب قانونی بیماری پیش گیری شود. بنابراین افراد مبتلا به این بیماری باید هر چه سریع تر نسبت به درمان آن اقدام کنند.