به طور حتم شما هم در اطراف خود با کودکان یا نوجوانانی برخورد کرده اید که رفتارهای ناهنجاری دارند. شاید حتی از رفتار این افراد ناراحت شده باشید؛ اما باید بدانید که برخی از رفتارهای کودکان و نوجوانان به دلیل اختلالات روحی و روانی آنهاست.
این رفتارهای روحی و روانی باید از یک جایی ریشه یابی شده و درمان شوند. یکی از این اختلالات روانی که در کودک یا نوجوان دیده می شود، اختلال سلوک است. تمامی والدین باید با این اختلال آشنا شده و در زمان مشاهده علائم آن فورا نسبت به درمان آن تلاش کنند.
ما در این مقاله تصمیم داریم تا اختلال سلوک، علل و نحوه درمان آن را به شما توضیح دهیم. اگر پدر و مادری هستید که به سلامتی فرزند خود بسیار علاقه مند است، حتما این مقاله را بخوانید.
اختلال سلوک Conduct disorder مجموعه ایست از رفتارهای پایدار مانند پرخاشگری، هنجارشکنی، تجاوز و ضایع کردن حق دیگران.
این اختلال بیشتر در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود و معمولا تشخیص آن در کودکان دشوار است؛ زیرا برخی از علائم این بیماری با اختلالات دیگر مانند اختلال کم توجهی و یا اختلال نافرمانی مقابله جویانه مشابه است.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، از نظر رفتار در 4 دسته قرار می گیرند. این 4 گروه عبارتند از:
افرادی که رفتاری تهاجمی دارند. (مانند بی رحمی به حیوانات)
افرادی که رفتار مخرب دارند. (مانند آتش سوزی و خرابکاری)
افرادی که رفتاری فریبنده دارند. (مانند سرقت و دروغگویی)
افرادی که قوانین را نقض می کنند. (مانند فرار از خانه)
البته اختلال سلوک در بزرگسالان با سوء مصرف مواد مخدر و الکل، عزت نفس پایین و سوء استفاده های جنسی همراه خواهد بود.
نشانه ها و علائم این بیماری شامل موارد زیر می باشد.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، پرخاشگری می کنند و این پرخاشگری به صورت های زیر در آنها مشاهده می شود.
زور گویی، قلدری و تهدید دیگران یکی از رفتارهای ثابت آنها شده است.
برای شروع دعوا های فیزیکی پیش قدم هستند.
برای آسیب رساندن به دیگران از وسایل خطرناک استفاده می کنند.
حیوانات را اذیت می کنند و به آنها آزار فیزیکی می رسانند.
در مواردی بسیار شدید ممکن است کسی را به زور مجبور به برقراری رابطه جنسی کنند.
زورگیری و دزدی می کنند.
این کودکان ممکن است از تخریب اموال دیگران لذت ببرند. یعنی جایی را آتش بزنند. یا شیشه های یک بنا را بشکنند و…
برخی از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، سعی می کنند به زور چیزی را به دست آورند. برای همین به دزدی و دروغگویی روی می آورند.
برخی از نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک، برخلاف قوانین خانواده، شبها دیر به خانه می آیند. ممکن است از مدرسه یا خانه فرار کنند و مواردی از این قبیل.
در صورتی که کودکان در طول سال، حداقل 3 نشانه از نشانه های اختلال سلوک را از خود نشان دهند، والدین باید به سرعت به فکر درمان این مشکل باشند.
اگر کودک تنها یک بار با دوستش دعوا کند یا فقط یک بار یکی از نشانه های اختلال سلوک را داشته باشد، دلیلی بر بیماری او نیست؛ اما اگر این رفتار در او تکرار شده و به پایداری برسد، او به بیماری اختلال سلوک دچار شده است و باید تحت درمان قرار بگیرد؛ زیرا رفتارهای او باعث مشکلات بزرگی برای خودش و اطرافیانش خواهد شد.
ازجمله مشکلات و عوارض این بیماری می توان به رفتارهای بزهکارانه، مشکلات روانی، آسیب های جسمانی و… اشاره کرد.
معمولا علل ابتلا به اختلال سلوک در دو دسته بیولوژیکی و عوامل روانی اجتماعی قرار می گیرند.
این عوامل عبارتند از:
عوامل بیولوژیکی موثر در اختلال سلوک شامل دو مورد زیر است.
ژنتیک و وراثت می تواند باعث بروز این اختلال شود. خشونت، عصبانیت و… می توانند ارثی باشند.
استفاده از سیگار، الکل یا سوء تغذیه در زمان بارداری و بعد از زایمان از عواملی هستند که در اختلال روحی و روانی کودک نقش دارند. بنابراین یکی از علل این بیماری نیز می تواند همین باشد.
افراد معمولا از محیط و اطرافیان خود تاثیر بسیاری می گیرند. از عوامل روانی – اجتماعی موثر در بروز اختلال سلوک می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اولین محیطی که بر روی رفتار کودک تاثیر فراوان دارد، محیط خانواده است. بدرفتاری، خشونت و محیط های خانوادگی پر استرس، همگی باعث می شوند که فرد به اختلال سلوک دچار شود.
رفتارهای پرخاشگرانه بسیاری از کودکان به دلیل این است که آنها تحت تاثیر رفتارهای خشونت آمیز رسانه های عمومی یا روستان و همسالان خود هستند.
از دیگر عوامل تاثیرگذار در اختلال سلوک می توان به فقر، پایین بودن طبقه اجتماعی اقتصادی، عدم موفقیت تحصیلی و… اشاره کرد.
درمان اختلال سلوک به موارد متعددی بستگی دارد. از جمله این موارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن کودک
شدت علائم
مشارکت کودک برای انجام روش های درمانی
اما در حالت کلی برای درمان این اختلال از روان درمانی و دارودرمانی استفاده می شود.
روش های مشاوره برای درمان این اختلال به دو صورت است:
در این روش به کودک مهارتت حل مساله، مدیریت خشم، مهارت استدلال اخلاقی و… آموزش داده می شود. هدف از این روش درمان تغییر شکل تفکر و رفتارهای کودک است.
در روش خانواده درمانی، خانواده ها می آموزند که چگونه رفتارهای مثبت خود را افزایش دهند. درواقع آنها یاد می گیرند که تکنیک های انضباطی اصلاحی را جایگزین شیوه های خشن قبلی کنند و از روش های حل مساله بهره ببرند.
نکته: دارودرمانی برای کاهش علائم اختلالاتی مانند افسردگی یا بیش فعالی است که آن هم توسط روانپزشک تجویز می شود و معمولا آخرین راه درمان است.