در تعریفی ساده می شود توان بخشی را کمک به بازیابی سلامتی اشخاص نامید. افرادی که در این حوزه فعالیت می کنند دارای صبر و تحمل بسیاری در برابر بیمارهای خود هستند.
نکته مهمی که وجود دارد این است که در حوزه های توان بخشی هیچگاه برگرداندن سلامتی اشخاص به صورت صد درصدی مد نظر نیست و هدف از این کار رسیدن به بهترین شکل ممکن از توانایی های است که یک شخص می تواند از آن برخوردار باشد.
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- ارتوپدی فنی
- شنوایی سنجی
- بینایی سنجی
- گفتار درمانی
تمام گزینه های بالا بخش کوچکی از فعالیت های توان بخشی هستند. به خاطر داشته باشید هر کدام از موارد بالا جزو رشته های پر ارزش وزارت بهداشت به شمار می آید و برای تحصیل و یادگیری آن لازم است مورد تأیید این وزارت باشید.
یکی از حوزه های توان بخشی افراد مربوط به شناسایی آسیب هایی است که به زبان و بخش گفتار اشخاص وارد می گردد.
نکته: گفتار و زبان دو بخش مجزای یک ارتباط هستند؛ لذا آسیب هایی که به هر کدام از این قسمت ها وارد می شود تأثیر مستقیمی بر بخش دیگر ندارد. اما نمی توان از مرتبط بودن آن ها چشم پوشی کرد.
هنگامی که یک شخص مشغول به صحبت کردن است، این فرایند می بایست در دو بخش مغز و بخش عضله ای زبان هماهنگ باشد.
هماهنگی این دو بخش و تولید کلمات به گفتار معروف است.
1. مغز: تصمیم به صحبت کردن، انتخاب کلمات جهت جمله بندی صحیح
2. بخش عضله ای: لب ها، زبان، ریه، حنجره، که می بایست تلفظ صحیح آوا ها را انجام دهند.
انسان ها از بدو تولد توانایی ایجاد اصوات را دارند. در کودکانی که این توانایی وجود ندارد بلافاصله باید علت مشکل بررسی شود.
گاهی اوقات کودک توانایی تولید اصوات را دارد؛ اما والدین دیر متوجه می شوند که فرزندشان توانایی شنیدن صدا انعکاس آن را ندارد. به همین دلیل صدای کودک روز به روز رو به خاموشی می رود. گفتار درمانی می تواند مشکلات کودک را قبل از این که تثبیت شود درمان نماید.
لیست زیر اجزای گفتاری است که هر فرد می بایست تمام آن را دارا باشد.
- تولید آوا و صدا
- پیچش صدا
- روان بودن زبان
- صدا
متأسفانه برخی از قسمت های این بخش ارتباط زیادی با مغز دارد. در کودکانی که از بدو تولد با این مشکل سر و کار دارند می توان گفت که به صورت مادر زادی با این مشکل رو به رو هستند؛ اما در بزرگسالان ممکن است بر اثر ضربه به مغز، ترس ناگهانی، شوک و.. به وجود آمده باشد.
افرادی که با این اجزا زبان مشکل دارند متأسفانه مشکلات جدی گریبان گیرشان است و حتماً باید تحت نظر پزشک باشند.
- انواع صدا
- تولید کلمه
- درک کلمه
- ترکیب کلمات
- درک ترکیبات
- تولید جمله
- درک جملات
- استفاده از کلمه و جمله
گفتار درمانی یعنی برطرف کردن اختلالاتی که موجب می شود که شخص نتواند به درستی صحبت کند. و این عدم صحبت افراد را منزوی و دور از اجتماع بار آورده است. به همین دلیل این رشته همواره به دنبال روشی برای ارتباط آدم ها با یک دیگر است.
متاسفانه مردم این رشته را زیر مجموعه روانشناسی می دانند اما در حقیقت این رشته مستقل از روانشناسی عمل می کند.
- یافتن واژه و کلمه
- ارتباط اجتماعی
- مشکلات جسمی
- عدم توانایی خواندن و نوشت و یادگیری آن ها
- مشکلات ایجاد اصوات
- مشکلات درک کردن کلمات
لیست بالا از مجموعه مسئولیت هایی است که این رشته بر عهده دارد. گاهی اوقات ممکن است جهت درمان بهتر از روانشناس نیز بهره ببرند. اما در کل اگر چنین مشکلی در شخصی وجود داشته باشد بهتر است که به گفتار درمانگر مراجعه شود.
شخصی که تشخیص و درمان مشکلات مربوط به گفتار، زبان و یا بلع را به عهده دارد به گفتار درمانگر معروف است. فعالیت این افراد تنها محدود به ادای کلمات نیست و آسیب های مغزی و عضله ای نیز تحت پوشش قرار می گیرد.
برای افرادی که تحت هیچ شرایطی قادر به ادای واژه ها و صحبت کردن نیستند راه های دیگری در نظر گرفته می گیرند تا ارتباط آن دسته از افراد نیز با دیگر مردمان قطع نشود.