نقاشی یک راه ارتباطی است و کودکان با کشیدن نقاشی شخصیت خود را نشان می دهند. در صورتی که والدین بتوانند نقاشی فرزند خود را بررسی کنند، می توانند اطلاعات دقیقی درباره او به دست آورند؛ بنابراین تمامی والدین تمایل دارند که معانی نقاشی فرزند خود را بدانند.
البته برخی از اوقات نقاشی آنها هیچ معنی خاصی ندارد و صرفا یک نقاشی است؛ اما در برخی از مواقع این نقاشی دارای معانی مختلف و عمیق تری در رابطه با شخصیت کودکان است.
والدین باید کودک خود را برای کشیدن نقاشی تشویق کنند تا بتوانند از روحیات و شخصیت فرزند خود مطلع شوند. برای تشویق کودکان به نقاشی نباید به زور متوسل شد؛ بلکه والدین باید با انجام برخی اقدامات سعی کنند او را به نقاشی تشویق کنند.
نمونه ای از این اقدامات بشرح زیر است:
به نمایش گذاشتن نقاشی کودک
کشیدن نقاشی برای کودک و ترغیب کردن او به این کار
توجه به فرایند نقاشی نه نتیجه آن
عدم ارائه دستورالعمل به کودک و باز گذاشتن دست او برای به تصویر کشیدن خلاقیت هایش
اختصاص دادن زمانی در روز را به نقاشی کردن و تهیه شرایط و امکانات آن
کودکان 2 تا 4 سال معمولا خط خطی کردن را دوست دارند. در این مرحله هیچ واقع گرایی در تصاویر وجود ندارد و ممکن است که احساس کنید هیچ چیز خاصی در تصویر وجود ندارد؛ اما ممکن است که کودکان با این خط خطی کردن ها، واقع گرایی مستحکم ایجاد کنند. یعنی چیزی شبیه به ماشین و یا خانه کشیده باشند.
معمولا کودکان بین 4 تا 7 سال سعی می کنند که تصاویری را که با چشم خود دیده اند، بر روی کاغذ پیاده کنند. آن ها معمولا چیزهای مانند درخت، خانه، ماشین و… می شکند و در آخر شروع به اضافه کردن جزئیاتی مانند گل های جلو خانه و یا لباس های آویزان شده بر روی طناب می کنند.
بعد از 7 سالگی معمولا کودک طرح های پیشرفته ای را ایجاد می کند و جزئیات نقاشی او بیشتر شده و عمق و واقع گرایی در نقاشی او نیز بیشتر دیده می شود.
معمولا دختران علاقه زیادی به کشیدن گل و قلب دارند؛ اما پسرها بیشتر به دنبال کشیدن جعبه ها، خطوط پیچیده و با زاویه هستند. در حالت کلی جنسیت تاثیر بسیار زیادی در نقاشی کودکان دارد.
محققان عقیده دارند که دختران به نسبت پسران از رنگ های بیشتری استفاده می کنند. همچنین دختران از رنگ های گرم تر مانند صورتی بیشتر استفاده می کنند؛ در حالیکه پسران به دنبال رنگ های سردی مانند آبی هستند.
انتخاب رنگ کودکان از نظر روانشناسی به صورت زیر می باشد:
کودکانی که در نقاشی از رنگ سیاه و بنفش استفاده می کنند، تمایل دارند که سلطه بیشتری داشته باشند.
کودکانی که روحیه اجتماعی تری دارند و دوست دارند همواره در جمع حضور داشته باشند، به رنگ آبی علاقه مند هستند.
کودکانی که نمی خواهند چیزی را از دست دهند، از رنگ قرمز استفاده می کنند. البته این رنگ یک رنگ هیجانی بوده و طرفداران زیادی در بین کودکان دارد.
کودکانی که در نقاشی های خود از رنگ صورتی استفاده می کنند، نیاز به عشق و قدردانی دارند.
کودکان باهوش و هنرمند از رنگ سبز بیشتر استفاده می کنند.
رنگ زرد بیشتر توسط کودکانی استفاده می شود که از هوش بالایی برخوردار هستند.
اینکه کودک در کجای صفحه نقاشی می کند، از نظر روانشناسی دلیل دارد و به صورت زیر تعریف می شود:
اگر کودک در سمت چپ کاغذ نقاشی می کند، این مساله با گذشته و نحوه پرورش او در ارتباط است و به مادر کودک مربوط می شود.
اگر کودک در سمت راست صفحه نقاشی کند، این مساله به علاقه کودک به آینده و برقراری ارتباط او با دیگران دلالت دارد و البته به پدر کودک مرتبط است.
اگر کودک در مرکز صفحه نقاشی کند، شخصیت متعادل و اعتماد به نفس بالایی دارد.
کودکانی که در گوشه های تصویر نقاشی می کشند، منزوی بوده و کمتر احساس امنیت می کنند. این کودکان اعتماد به نفس پایینی دارند.
اشکال در نقاشی کودک دارای معانی هستند. یعنی هر شکل معنی خاصی دارد که عبارتند از:
وجود خورشید در مرکز صفحه با یک لبخند نشان می دهد که کودک نظم بالایی داشته و از زندگی راضی و خوشحال است.
اگر کودکان در نقاشی خود اعضای خانواده شان را نزدیک به هم ترسیم کنند، شخصی را نزدیک به خود می کشند که او را بیشتر از همه دوست دارند.
هر چقدر نقاشی کودک جزئیات بیشتری داشته باشد، نشان دهنده این موضوع است که این کودک محیط اطراف خود را بهتر شناخته است. معمولا کودکان تفاوت ظاهری افراد را درک می کنند و جزئیات امور را مشاهده و در ذهن خود تفسیر می کنند.
اگر کودک در نقاشی هایش خودش را به تنهایی کشیده باشد، نشان دهنده این است که احساس تنهایی می کند.
اگر کودک یکی از اعضای خانواده یا یک حیوان خانگی را از دست داده باشد، در نقاشی های خود یک زمین شکاف دار ترسیم خواهد کرد.
کودکان نگرانی ها و اضطراب های خود را با نقاشی ابر و باران نشان می دهند؛ به ویژه اگر خود را به تنهایی زیر باران کشیده باشند.
کشیدن پنجره های زیاد یک خانه در نقاشی، نشان دهنده این است که کودکان دوست دارند اتفاقات خانه خود را به دیگران بگویند.
درهای باز یک خانه در نقاشی کودک، نشان دهنده این است که کودک از مهمان استقبال می کند.
کودکان تمایلات اجتماعی خود را با کشیدن قسمتی از پیاده رو نشان می دهند.
کشیدن چهره عصبانی اعضای خانواده در نقاشی، نشان دهنده آسیب های عاطفی است و البته می تواند به دلیل تماشای فیلم ها یا بازی های خشونت آمیز باشد.
یکی دیگر از نشانه های آسیب های عاطفی این است که کودک افراد را در نقاشی هایش بسیار بزرگتر از دیگر اجزای نقاشی بکشد.
خطوط ناقص و نا متقاطع در نقاشی نشان دهنده این است که کودک اعتماد به نفس پایینی دارد و احساس امنیت نمی کند.
در صورتی که کودک نقاشی را به صورت دقیق بکشد، نشان دهنده احساس نیاز کودک به تلاش مستمر و زیاد است.
کشیدن اشکال مختلف با فاصله های اندک در کنار هم نیز نشان دهنده استرس، عصبانیت و احساسات شدید در او خواهد بود.
خطوطی که با رنگ های روشن، تند و تیز و شکسته ترسیم شده اند، نشان دهنده تردید و ناآرامی در کودک هستند.
خطوط مداوم و جسورانه نشان دهنده امنیت و اعتماد به نفس بالا در کودک خواهند بود.
اندازه تصاویر نیز معانی مختلفی دارد. در صورتی که دست ها در نقاشی کشیده نشوند، نشان گر ترسو بودن فرد است.
اگر دست ها در نقاشی بزرگ ترسیم شوند، نمادی از تعاملات تهاجمی است.
پاهای کوچک در نقاشی کودکان نشان دهنده این است که کودک احساس امنیت نمی کند.
در حالت کلی همان طور که در بالا نیز اشاره شد، شکل، رنگ، موقعیت تصویر و اشکال در نقاشی کودکان نشان دهنده شخصیت آنهاست.
در حالت کلی شناخت شخصیت کودکان از روی نقاشی هایشان به صورت زیر می باشد:
کودکان تحریک شده؛ این کودکان اندام های بزرگ می کشند. گردن در نقاشی های آنها دیده نمی شود و اندام هایی که ترسیم می کنند، متقارن نیستند.
کودکان مضطرب؛ این کودکان در نقاشی های خود ابر، باران، پرنده و صورت های بدون چشم ترسیم می کنند.
کودکان خجالتی؛ کودکانی که در نقاشی افراد را با قد کوتاه، بدون بینی و دهان، جثه ریز و بازوهای چسبیده به تنه بدن ترسیم می کنند، خجالتی هستند.
کودکان عصبانی؛ اگر کودک در نقاشی دست ها و دندان های بزرگ، بازوهای بلند و چشمان متقاطع ترسیم کند، نشان دهنده این است که این کودک عصبانی است.
کودکان ناامن؛ در صورتی که کودکان چهره هیولا، سرهایی کوچک، بدون دست و صورت نامتقارن ترسیم کنند، این کودکان امنیت ندارند.