یکی از اختلالات خواب، خواب پریشی یا پاراسومنیا (Parasomnia) نام دارد. این اختلال به معنی انجام رفتارهای غیرمعمول در افراد است که قبل از خواب، در هنگام خواب و یا در حین بیدار شدن از خود نشان می دهند.
این رفتار ممکن است خطراتی را نیز به دنبال داشته باشند؛ بنابراین توجه به این اختلال و عوارض و راه های درمان آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ما در این مقاله سعی داریم تا خواب پریشی، علائم و نحوه درمان آن را به شما توضیح دهیم. توصیه می کنیم که حتما این مقاله را بخوانید تا اگر در خود یا اطرافیانتان علائم این بیماری را مشاهده کردید، به سرعت آن را درمان کنید.
پاراسومنیا به رفتارهای غیرمعمولی گفته می شود که برخی از افراد قبل از خواب یا در هنگام خواب انجام می دهند. حتی ممکن است این رفتارها در زمان بیدار شدن انجام شوند. ازجمله این رفتارها می توان به حرف زدن یا راه رفتن در خواب اشاره کرد.
افراد مبتلا به اختلال خواب پریشی این رفتار را در حالت بیهوشی انجام می دهند و وقتی کاملا بیدار و هوشیار می شوند، هیچ چیزی از رفتارهایشان را به خاطر نمی آورند؛ این در حالی است که ممکن است اطرافیان احساس کنند که فرد در هوشیاری کامل این رفتار را انجام داده است.
در گذشته این بیماری را یک آسیب روانی می دانستند؛ اما امروزه محققان می گویند که خواب پریشی در هنگام انتقال مغز به حالت خواب و یا خارج شدن از آن و همچنین بین چرخه خواب رم (حرکت سریع چشم – REM) و غیر رم (بدون حرکت سریع چشم – Non-REM) اتفاق می افتد.
خواب پریشی در میان کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
پاراسومنیا دارای علائم و نشانه های مختلفی است و انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
پاراسومنیا غیر رم (Non-REM)
اولین مرحله از چرخه خواب فرد، خواب بدون حرکت سریع چشم است که به آن خواب سبک نیز می گویند. در مراحل بعد خواب فرد به مرور عمیق تر خواهد شد که این مراحل در مجموع در 90 دقیقه طی می شوند.
در این مراحل فرد مبتلا به اختلالات پاراسومنیا غیر رم، ممکن است یکی از رفتارهای زیر را داشته باشد.
خوابگردی (سومنامبولیسم – somnambulism)
فرد مبتلا به این اختلال در حالی که خواب است، با چشمانی باز شروع به حرکت می کند. این فرد ممکن است بعد از بیدار شدن هیچ خاطره ای از کار خود نداشته باشد و در برخی از مواقع، فرد در حین خوابگردی از خواب بیدار می شود و کاملا سردرگم می شود.
این خوابگردی معمولا در هنگام خواب عمیق غیر رم و در اوایل شب اتفاق می افتد و امکان بروز آن در کودکان، بزرگسالان و افراد مسن وجود دارد؛ البته بیشتر در کودکان بین 6 تا 12 سال شایع است.
این خوابگردی در برخی از مواقع می تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد؛ زیرا ممکن است فرد به چیزی برخورد کند و آسیب ببیند.
وحشت شبانه
نوع دیگری از اختلالات پاراسومنیا، وحشت شبانه است. فردی که به این اختلال مبتلاست، ناگهان از خواب می پرد و وحشت زده است؛ بطوریکه با افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و غیر طبیعی، گریه، فریاد و تعریق از خواب بیدار می شود.
معمولا افراد مبتلا به این اختلال بعد از بیدار شدن از خواب تا دقایقی سردرگم و گیج هستند و قادر به برقراری ارتباط عادی نخواهند بود.
معمولا افراد این وحشت شبانه را به مدت 10 الی 20 دقیقه در شب تجربه می کنند. البته ممکن است این وحشت به 30 الی 40 دقیقه نیز برسد. در اغلب موارد فرد صبح روز بعد هیچ خاطره ای از وحشت شبانه خود نخواهد داشت.
این نوع اختلال نیز یک اختلال خواب غیر رم بوده و بیشتر در بین کودکان 4 تا 12 سال شایع است. البته در بزرگسالان نیز امکان بروز این اختلال وجود دارد.
برانگیختگی گیج کننده
این نوع خواب پریشی به این صورت است که فرد در ابتدای شب از خواب عمیق بیدار می شود. این فرد در زمان بیدار شدن از خواب، بسیار سر در گم است و مغز فرد ناهشیار خواهد بود.
این فرد با حالت گیجی به اطراف خود نگاه می کند و ممکن است 30 الی 40 دقیقه فرد در حالت گیجی باشد و بعد هشیاری خود را به دست آورد. معمولا این اختلال نیز بیشتر در کودکان مشاهده می شود.
پاراسومنیا رم زمانی اتفاق می افتد که فرد 4 مرحله خواب را طی کرده است و بعد از طی کردن اولین چرخه خواب کامل، اختلالات پاراسومنیا رم رخ می دهند.
اختلالات این دسته عبارتند از:
کابوس
همان طور که می دانید، کابوس ها، خواب های واضحی هستند که باعث می شوند فرد احساس ترس، وحشت و اضطراب کند. افراد مبتلا به این اختلال بعد از بیدار شدن، کمی از جزئیات کابوس خود را به یاد دارند.
معمولا کابوس در نیمه دوم خواب اتفاق می افتد و فرد در بازگشت به خواب دچار مشکل خواهد شد. این اختلال می تواند به دلیل بیماری، اضطراب، آسیب های روحی، از دست دادن عزیزان و یا واکنش های دارویی باشد.
فلج خواب
فلج خواب، یکی از اختلالات خواب پریشی است که فرد مبتلا در موقع خواب و یا زمان بیدار شدن، به دلیل فلج شدن کوتاه مدت عضلاتش، توان حرکت دادن اعضای بدن خود را ندارد.
معمولا فلج خواب یک اختلال کوتاه مدت است و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد. این اختلال ترس و اضطراب در فرد ایجاد کرده و خود به خود از بین می رود.