والدینی که به کودکان خود اهمیت می دهند، نسبت به نیاز های آنها حساس هستند و به موقع به آنها پاسخ درست می گویند؛ زمینه ساز ایجاد دلبستگی ایمنی در فرزند خود هستند.
این کودکان در کنار والدین احساس امنیت و آرامش دارند؛ در زمان دوری از آنها، دلتنگ می شوند؛ با دیدن آنها خوشحال می شوند و پدر و مادر خود را به غریبه ها ترجیح می دهند.
مواقعی که کودک توجه لازم را از والدین نگیرد یا به صورت گه گاه و متناقض این توجه را بگیرد، دلبستگی ناایمن در او شکل می گیرد.
والدینی که در برخورد با کودک ثبات رفتاری ندارند، گاهی به او محبت می کنند و گاهی او را پس می زنند؛ در نهایت کودک را دچار سردرگمی می کنند و او با خود فکر می کند که آیا والدینش او را دوست دارند یا نه؟ چه خطایی از او سرزده است؟
افرادی که دلبستگی ناایمن دارند، نشانه های زیر را دارند:
برای مثال فردی که دلبستگی ناایمن دارد، همیشه می خواهد همسرش تمام وقتش را با او بگذراند و پیش کس دیگری نباشد؛ یا می خواهد همسرش بدون او هیچ کاری نکند.
افرادی که دلبستگی ناایمن دارند، مدام به همسر خود شک می کنند و می خواهند تمامی افرادی که با او در ارتباط است را بشناسند و به همسر خود اطمینان ندارند. از او راجع به ارتباطاتش سوال می پرسند و به همه شک دارند.
نمی توانند رابطه صمیمانه با همسر خود ایجاد کنند؛ آنها دیواری به دور خود کشیده اند، که مانع هر گونه صمیمیتی می شود.
فرد قادر به ایجاد روابط نزدیک نیست؛ چرا که می ترسد آسیبی به او برسد. این یک تناقض در فرد ایجاد می کند. از سویی دوست دارد با فرد مورد علاقه شان ارتباط ایجاد کنند؛ از سویی او را رد می کنند.
او هیچ وقت به همسر خود به طور کامل اعتماد نمی کند؛ چرا که فکر می کند قرار است روزی به او خیانت کند.
او فکر می کند روزی همسرش او را ترک می کند و دلیل منطقی برای این ترسش ندارد؛ بنابراین از نزدیک شدن به او اجتناب می کند. فرد از صمیمیت می ترسد، چون مادرش در کودکی او را تنها گذاشته است.
ترس از ترک شدن و خیانت، باعث می شود این فرد روابط صمیمانه اش را کنترل کند؛ امر و نهی می کند و همیشه دوست دارد بر همسرش تسلط داشته باشد.
این فرد با ابراز محبت و رفتارهایی که صمیمت را نشان می دهد، مشکل دارد. اگر کسی را ببیند که در جمع دیگری را بغل می کند، ناراحت می شود. ریشه این رفتار در کودکی فرد است؛ او در کودکی مورد محبت مادرش نبوده است و یاد نگرفته چگونه محبت کند یا محبت دریافت کند.
بی توجهی والدین، ممکن است سه نوع دلبستگی ناایمن را در کودک ایجاد کند که در بزرگسالی تاثیرات مخربی بر روابط تعاملات او بگذارد.
این سه نوع دلبستگی ناایمن، بشرح زیر است:
این کودکان با دوری از والدین بسیار آزرده می شوند و ناآرامی می کنند. هنگامی که والدین را می بینند، اهمیتی به حضور آنها نمی دهند و با دیدن آنها پرخاش می کنند.
دلبستگی اضطرابی در کودکانی شکل می گیرد که والدینشان ثبات رفتاری ندارند و گاهی به آنها محبت کرده، گاهی آنها را پس می زنند.
در این نوع دلبستگی کودک علاقه ای به ارتباط با والدین ندارد؛ به صورت کاملا خودمختار عمل کرده و تفاوتی میان والدین با فرد غریبه نیستند.
کودکانی که مورد بی توجهی والدین قرار گرفته اند و از سوی آنها نادیده گرفته شده اند، به این نوع دلبستگی گرفتار می شوند.
والدینی که در هنگام نیاز کودک در دسترس او نیستند یا برخورد سردی دارند، باعث می شوند کودک ناایمن شود. او خود را تنها حس کرده و تصمیم می گیرد به تنهایی از پس خود بربیاید.
دلبستگی آشفته، ترکیبی از وابستگی اضطرابی و اجتنابی است. این افراد نیز دوست دارند با دیگران ارتباط برقرار کنند، اما از نزدیکی هراس دارند. نمی توانند به دیگران اعتماد کنند و دوستان صمیمی کمی دارند.
دلبستگی ناایمن رابطه را دشوار می کند. همسر این فرد همیشه باید در مورد ارتباطاتش جواب پس دهد؛ آزادی لازم را ندارد و نمی تواند به خوبی ابراز علاقه کند.
این فرد به خاطر ترس از دست دادن، دیواری به دور خود کشیده است و نمی تواند رابطه نزدیکی با همسرش ایجاد کند.
افراد با دلبستگی ناایمن، رفتارهای متفاوتی در رابطه از خود نشان می دهند که در ادامه به آنها می پردازیم.
افراد با الگوی دلبستگی ناایمن اضطرابی، در رابطه چسبنده هستند و ترس از ترک شدن دارند. این نگرانی را با تماس های مداوم با شریک عاطفی از خود نشان می دهند.
این افراد هنگامی که مشکل کوچکی در رابطه ببینند، بسیار ناراحت و نگران می شوند و از خود سوال می کنند “نکنه شریک زندگیم منو ترک کنه؟” یا “نکنه فرد دیگه ای رو برای زندگی انتخاب کرده؟”
باید گفت که این افراد به شدت از تنهایی می ترسند.
افراد با دلبستگی ناایمن اجتنابی، بیشتر به فکر استقلال خود هستند و تمایلی به بودن در رابطه ندارند؛ اگر وارد رابطه شوند نیز هیچ تلاشی نمی کنند، چون فکر می کنند دیر یا زود این رابطه از هم می پاشد.
همچنین در رابطه چندان صمیمی نمی شوند؛ درخواست کمک نمی کنند؛ از تعهد فراری هستند و آشنایان زیاد و دوستان صمیمی کمی دارند.