برای آنکه طرحواره محرومیت هیجانی را توضیح دهیم، لازم است ابتدا کمی در مورد طرحواره‌ها توضیح دهیم.
تله‌ها یا طرحواره‌ها، باورها و احساسات مهمی هستند که در کودکی یا نوجوانی در اثر تجربیات ناخوشایند زندگی درون یک فرد شکل گرفته‌اند و او آنها را به عنوان واقعیت پذیرفته است.
تله، در واقع عینکی است که فرد به چشم می گذارد و دنیا را با آن می بیند. باید اشاره کرد که تله‌ها خود را در تجربیات زندگی تحمیل می کند و نمی گذارد فرد واکنش مناسبی به رویدادها بدهد.
جفری یانگ، روانشناس و روان درمانگر آمریکایی، طرحواره درمانی را بنیان گذاری کرده و آن را توسعه داد. او 18 طرحواره را شناسایی کرد که تله محرومیت هیجانی یکی از آنها است که موضوع این مقاله است.
افرادی که تله محرومیت هیجانی دارند، فکر می کنند به اندازه کافی مورد محبت و توجه دیگران نیستند. این افراد می گویند کسی آنها را درک نمی کند.
آنها به عشق توجه و محبت بیشتری نیاز دارند؛ دیگران آنها را بی اعتنا و دست نیافتنی می بیند و فردی را ندارند که نگرانشان باشد.
این افراد از درون احساس تهی بودن دارند؛ چرا که حس نادیده گرفته شدن و کمبود محبت، باعث می شود احساس تنهایی، غم و دلتنگی کنند.
از طرفی به خاطر حس تنهایی و بی پناهی که در درون دارند، محبت اطرافیان نمی تواند آنها را راضی کند؛ در واقع پرتوقع می شوند. آنها دنیا را جای ناامنی می دانند، که مردم در آن هیچ مهر و محبتی ندارند.
اگر 5 مورد از علایم زیر برای شما ملموس است؛ تله محرومیت هیجانی در شما فعال است:
احساسات و عواطفم در کودکی تصدیق نمی شد.
کسی را ندارم که به لحاظ عاطفی از من حمایت کند.
در درک نیازهای خود درمانده ام.
انتظار ندارم نیازهای عاطفی من را پاسخ دهد.
در اطرافم کسی نیست که بتوانم به او اعتماد کنم تا از من حمایت کرده و مرا راهنمایی کند.
درون خود احساس خلا می کنم؛ اما مطمئن نیستم چه چیزی کم است.
من احساس خاصی نسبت به کسی ندارم!
تله محرومیت هیجانی، به سه نوع مختلف زیر خود را نشان می دهد:
افرادی که درگیر این نوع از محرومیت هیجانی هستند، حس می کنند کسی به آنها محبت و توجه نشان نمی دهد و حس محرومیت از انواع محبت از جمله در آغوش گرفته شدن را دارند.
این افراد حس می کنند کسی را ندارند، که آنها را راهنمایی کند. آنها حتی با وجود کسب حمایت و راهنمایی از دیگران، باز هم چنین حسی را دارند.
این افراد حس می کنند کسی به حرف آنها توجه نمی کند یا نمی خواهد بداند او کیست و چه احساسی دارد.
علل ایجاد محرومیت هیجانی را باید در کودکی فرد جستجو کرد. در واقع دلبستگی ناایمن در کودکی، باعث ایجاد تله محرومیت هیجانی در بزرگسالی فرد می شود.
والدینی که در کودکی نتوانسته اند نیازهای عاطفی کودک را برآورده کنند، باعث ایجاد دلبستگی ناایمن و شکل گیری تله محرومیت هیجانی در فرزند خود می شوند.
برای مثال:
مادری که در هنگام نیاز کودک، او رادر آغوش نمی گرفته.
به فرد در کودکی احساس دوست داشتنی بودن داده نشده و او فکر می کند اصلا عزیز نیست.
مادر، توجه و زمان کافی به کودک خود نداده است.
مادر خود درگیر چنین مسئله ای بوده و در کودکی از والدین محبت کافی را دریافت نکرده و اکنون با کودک خود چنین برخوردی دارد.
مادران افسرده که زمانی به کودکان خود اختصاص نمی دهند.
والدینی که فرزندان خود را بی قید و شرط دوست ندارند؛ زمانی که کودک نمرات خوب می آورد، به او ابراز محبت می کنند و زمانی که کودک موفقیتی ندارد، نسبت به او بی توجه هستند.
عوارض طرحواره محرومیت هیجانی
کاهش عزت نفس
نارضایتی از زندگی
جلب توجه ناسالم با رفتارهای مهر طلبانه یا رفتن به گروه‌های ناسالم
رابطه عاطفی، جایی است که این تله در آن بیشتر فعال می شود. افرادی که تله محرومیت هیجانی در آنها فعال است، هنگامی که می خواهند وارد رابطه عاطفی شوند، ناخودآگاه به سمت افرادی کشیده می شوند که سرد و بی اعتنا هستند. در این شرایط، شاهد بازتولید افراد جدید با این تله‌ها هستیم.
همچنین اگر فرد سالمی نیز به آنها ابراز عشق و محبت کند، پس از مدتی رابطه را تمام می کنند؛ چرا که فکر می کنند آن شخص فرد رویاهای آنها نیست و با وجود او نیز احساس تنهایی دارند. در صورتی که ایراد در درون خود فرد است و او است که این احساس تنهایی را حمل می کند و در کنار هر فرد دیگری نیز این احساس تنهایی را خواهد داشت.
آنها جذب افراد سالم نمی شوند؛ بلکه جذب افرادی می شوند که شبیه الگوهای کودکی آنها سرد و بی اعتنا است.
اگر فردی هستید که محرومیت هیجانی دارید، در برخورد با افرادی که نشانه های زیر را در رفتار خود دارند، بسیار هشیار باشید و به سرعت رابطه را ترک کنید؛ چرا که این انتخاب شما تحت تاثیر تله صورت گرفته است و رابطه با این افراد تنها شما را ناراحت می کند.
این افراد عبارتند از:
افرادی که در حین صحبت شما بی توجه هستند.
در رفتار خود سرد و بی اعتنا هستند.
گوشه گیر و منزوی هستند.
عواطف خود را بروز نمی دهند.
شما را حمایت نمی کنند.
هنگام نیاز شما در دسترس نیستند.
از آن جایی که افراد دچار این تله، جذب افراد سرد و بی محبت می شوند، هنگامی که در خود احساس کردید کسی را دوست دارید، دقت کنید که این علایم را نداشته باشند و انتخاب شما در اثر تله نباشد.
محرومیت هیجانی با کمک طرحواره درمانگر تشخیص داده شده و درمان می شود. برای درمان آن، کارهایی را که در ادامه توضیح می‌دهیم، می‌توانید انجام دهید.
آگاهی از مشکلی که دارید و پذیرش آن، قدم اول در حل مشکل است. این را بدانید که آشفتگی های اکنون شما در اثر برخی از اتفاق‌ها در گذشته است.
شما نیز مانند هر انسان دیگری باید از توجه و محبت برخوردار شوید، تا رشد کنید. بدانید که تا کنون از افراد سرد و نامناسب گدایی محبت می کردید؛ در حالیکه این از این به بعد باید به خودتان احترام بگذارید.
هنگامی که تله محرومیت هیجانی در شما فعال می شود، به احساسات خود توجه کنید. باید تمرکز خود را از عوامل بیرونی برداشته و به کودک درونتان متمرکز کنید و نیاز او را برآورده کنید.
افرادی که تله محرومیت هیجانی دارند، به سمت افراد نامناسب جذب می شوند. افراد خودشیفته، افراد سرد و خشن و افراد ضعیف از جمله افراد نامناسبی هستند، که باید در ارتباطات خود از آنها دوری کنید؛ چرا که باعث فعال کردن تله شما می شوند.
فرد به این علت جذب افراد خودشیفته می شود، که فکر می کند آنها نیرویی دارند که می توانند او را نجات دهند. او در کودکی به خاطر جلب محبت و توجه والدین، نیازهای خود را نادیده می گرفت؛ آنها را توانمند و خود را نیازمند می دید. به همین دلیل در بزرگسالی به طور ناخودآگاه جذب افراد خودشیفته می شود.
فرد درگیر تله، به سمت افراد بی توجه کشیده می شود؛ چرا که به خاطر رفتار بی توجه والدین در کودکی، این باور در آنها شکل گرفته است که محبت دست نیافتنی است. بنابراین افراد سرد یادآور الگوی کودکی آنها است.