برخی خواب دیدن را عاملی برای سلامتی ذهن و جسم می دانند؛ برخی نیز آن را بی هدف می پندارند!
در یک پژوهش که برای بررسی تاثیر خواب دیدن بر سلامتی انسان انجام شده بود، افراد را درست در هنگامی که وارد مرحله رم می شدند، از خواب بیدار کردند و مشاهده شد افرادی که به آنها اجازه خواب دیدن داده نشده بود، برخی علایم را بروز می دادند.
این علایم بشرح زیر بودند:
- کاهش مدت زمان تمرکز
- عدم هماهنگی
- اضطراب و تنش
- افسردگی
- استرس زیاد
- افزایش وزن
- ایجاد توهم
محققان خواب دیدن را برای موارد زیر مفید می دانند:
- به حافظه سپردن خاطرات
- پردازش احساسات
- کمک به حل مشکل
علم در زمینه خواب پیشرفت های زیادی داشته است؛ اما هنوز جواب این سوال برای دانشمندان روشن نیست، که چرا خواب می بینیم؟!
دانشمندان نظریه های متفاوتی در زمینه خواب دیدن دارند. این نظریه ها در طیف وسیعی روانپزشکی، روانشناسی و عصب شناسی را شامل می شود. هیچ نظریه ساده ای وجود ندارد که نقش خواب دیدن را توضیح دهد.
برخی از نظریه ها در خصوص خواب دیدن، عبارتند از:
1. رویا دیدن، نتیجه دیگر فرآیندهای بیولوژیکی در بدن در زمان خوابیدن است.
2. رویا دیدن، ابزاری است که ذهن برای رسیدن به تعادل روانشناختی و عاطفی از آن استفاده می کند.
3. خواب دیدن نوعی آگاهی است، که گذشته و حال را با هم ادغام کرده و به صورت اطلاعات در حال پردازش در می آورد.
4. خواب دیدن، بخشی از آگاهی زمان بیداری است که تجربیات زندگی در آن انعکاس می یابد.
5. خواب دیدن، عملی محافظتی است که مغز از آن برای آماده سازی خود برای روبه رو شدن با خطرات و تهدیدها استفاده می کند.
خواب، باعث تنظیم فشارخون و متابولیسم شده و عملکرد مغز را بهبود می بخشد و باعث سلامتی بدن می شود؛ ولی تاثیر خواب دیدن چه تاثیری بر شرایط جسمانی فرد دارد هنوز مشخص نیست.
در ادامه به بیان حقایقی در مورد خواب می پردازیم.
چرخه خواب انسان 4 مرحله است و در طول خواب مغز 4 حالت مختلف را تجربه می کند.
یکی از این مراحل رم REM است که در آن چشم ها حرکت سریع دارند. مغز هر 90 دقیقه وارد مرحله رم می شود و رویا دیدن در این مرحله اتفاق می افتد. خواب رم بر خلق و خود و یادگیری انسان نقش اساسی دارد.
در خواب رم چشم ها به حرکت سریع خود ادامه می دهند؛ اما عضلات کاملا از کار می افتند. دسته ای از نورون های مغزی به نام نورون های حرکتی هنگام خواب عضلات را قفل می کند و جلوی حرکات عضلات را می گیرند تا در اثر حرکات ناگهانی و تصادفی دچار آسیب نشوند.
بسیاری از افراد در خواب های خود توانسته اند کشف های مهمی انجام دهند. خواب ها می توانند منبع الهام بخشی برای بسیاری از یافته ها و اختراعات بشری باشند.
دلیل علمی این مطلب آن است که هنگام خواب مغز در وضعیت نوروفیزیولوژیک (Neurophysiology) خاصی قرار می گیرد، که مغز می تواند جواب مسائل را پیدا کند. مغز در هنگام خواب فعالیت بیشتری دارد و آمادگی زیادی برای حل مسئله دارد.
این یک حقیقت است که ما بسیاری از خواب هایمان را فراموش می کنیم؛ چیزی بیشتر از 95 درصد خواب ها فراموش می شوند.
آمار اسکن مغزی از تعدادی افرادی نشان داد که قسمتی از مغز که مسئول ساختن و حفظ خاطرات است، در مرحله خواب رم (REM) غیرفعال می شود و فرد چیزی از رویاهایش را به یاد نمی آورد.
حقایق دیگری در مورد خواب
- تمام افراد خواب رنگی نمی بینند؛ خواب برای بسیاری از افراد سیاه و سفید است.
- افرادی که نابینای مادرزادی هستند نیز می توانند خواب های تصویری ببینند.
- ما چهره هایی را که حداقل یک بار در زندگی دیده ایم، در خواب هایمان مشاهده می کنیم.
- خواب ها قابلیت کنترل شدن و تغییر روند دارند.
- تجربه ترس در خواب می تواند به فرد کمک کند، تا در زمان بیداری بهتر با مسئله خود روبه رو شود.
رویاها، همان داستان ها و تصاویری هستند که مغز ما در حین خواب آنها را می سازد. این رویاها در طی خواب REM اتفاق می افتد و به احتمال زیاد در خاطر ما نخواهند ماند.
مغز در هنگام بیداری دارای منطق است، اما در هنگام خواب سناریوهای خواب بی هیچ منطقی اتفاق می افتد؛ چرا که بخش احساسی مغز مسئول خواب است نه منطقی.
معمولا بیشتر رویاها از افکار روزمره ما ناشی می شوند. در واقع شواهد حاکی از آن است که خواب ها انعکاس کارهای روزانه فرد، گفتگوهایی که به اشخاص در طی روز با افراد دارد و مشکلاتی روزمره آن ها می باشد.
علاوه بر آن ها، رویاها می توانند حاکی از حقایق پنهانی باشند که در ذهن فرد وجود دارد و اطلاعات خوبی از وضعیت روحی فرد می دهد. بنابراین با معنی کردن رویاها می توانیم بینش عمیقی راجع به خود را پیدا کنیم؛ از ترس های خود آگاه شویم و آرزوهایمان را تشخیص دهیم.
زیگموند فرید معتقد بود رویاها مانند پنجره ای به ضمیر ناخودآگاه ما هستند و می توانند حقایقی از جمله افکار و خواسته های ناخودآگاه ذهن ما را آشکار کنند.
عده ای از افراد ممکن است رویاهای مشابهی را ببینند، مانند تعقیب شدن یا افتادن از بلندی؛ اما متخصصان باور دارند که رویاها برای هر فردی منحصر به فرد هستند. بنابراین مراجعه به کتاب تعبیر خواب نمی تواند مفید باشد و متخصص یا روانشناس می تواند خواب را تعبیر کند.
رویا در هر لحظه از خواب می تواند رخ بدهد؛ اما رویای واضح در مرحله خواب رم (REM) رخ می دهد. محققان می گویند ما در طول شب بین 4 الی 6 بار خواب می بینیم.