قرارداد BOT چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
قرارداد BOT یکی از روش هایی است که در سال های اخیر توجه بسیاری را در کشورهای در حال توسعه به خود جلب کرده است. از این روش می توان برای آزادسازی اقتصادی، جذب سرمایه گذاری خارجی و دسترسی به فناوری پیشرفته استفاده کرد. BOT یک راه پذیرفته شده برای بخش خصوصی برای مشارکت در توسعه پروژه های زیرساختی در سراسر جهان است. دولت های مختلف از این روش به عنوان روشی مناسب برای سرمایه گذاری و ساخت سریع پروژه های زیربنایی استفاده می کنند. در این مقاله شما را با مفهوم قرارداد BOT، هدف و ویژگی های اساسی این قرارداد و همچنین پیش نیازهای انعقاد قرارداد BOT آشنا می کنیم.
قراردادهای BOT را تعریف کنید
BOT ترکیبی از حروف اول سه کلمه Build به معنای ساختن، Operate به معنای بهره برداری و Transfer به معنای به دست دادن است. بنابراین قراردادهای BOT در زبان فارسی را می توان معادل قراردادهای «ساخت، بهره برداری و واگذاری» دانست. در واقع BOT سه قرارداد در یک قرارداد است. این ویژگی قراردادهای BOT را پیچیده می کند که بر اهمیت شناخت آنها از نظر حقوقی می افزاید.
از سوی دیگر، این نوع قرارداد نیز جزو قراردادهای مشارکت دولتی و خصوصی است. اصطلاح BOT اولین بار در دهه 1980 به وجود آمد. در آن زمان دولت وقت ترکیه امتیاز چند نیروگاه را به مناقصه واگذار کرد. در این روش یک شرکت مشخص، فرآیند ساخت و بهره برداری از یک پروژه را برای مدت معینی بر عهده می گیرد و سپس پس از طی آن مدت و کسب درآمد لازم، پروژه را به کارفرما واگذار می کند.
هدف قراردادهای BOT
قرارداد BOT بر این واقعیت استوار است که بخش دولتی قادر نیست یا نمی‌خواهد منابع مالی لازم برای اجرای یک طرح اقتصادی یا پروژه زیربنایی را فراهم کند. لذا از انعقاد این گونه قراردادها منتفع می شود. موافقت نامه BOT دولت ها را قادر می سازد تا منابع و قابلیت های کلی بخش خصوصی داخلی و خارجی را برای اجرای پروژه های زیربنایی هدایت کنند.
در ایران قوانینی مانند قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی، قراردادهای BOT را پوشش داده و بستر قانونی لازم را برای بهره مندی از این قراردادها فراهم کرده است. وزارت نیرو، راه و شهرسازی و وزارت نفت از جمله وزارتخانه هایی هستند که به طور جدی بهره برداری از قراردادهای BOT را در دستور کار قرار داده و بر این اساس قراردادهایی را منعقد کرده اند.
ویژگی های قرارداد BOT
اگرچه قراردادهای BOT تفاوت های قابل توجهی دارند، ویژگی های اساسی یک قرارداد BOT را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
امتیاز ساخت یک پروژه اقتصادی توسط دولت به کنسرسیوم اعطا می شود. پروژه راه اندازی شده است. مسئولیت بهره برداری از پروژه بر عهده کنسرسیوم است. کنسرسیوم اصل، سود و سود خود را از طریق فروش کالاها و خدمات حاصل از بهره برداری از پروژه بازیابی می کند. دولت منتقل می شود. کنسرسیوم موظف است پروژه را در حین بهره برداری و تا زمان تحویل قابل استفاده نگه دارد. در صورت لزوم، کنسرسیوم باید تعمیرات یا اصلاحات لازم را با هزینه خود انجام دهد. به گونه ای که پروژه در زمان تحویل از نظر فنی سالم و قابل استفاده باشد.
پیش نیازهای قراردادهای BOT
سه عامل را می توان پیش نیاز انعقاد قراردادهای BOT دانست. در وهله اول پروژه تعریف شده باید دارای توجیه اقتصادی باشد. به گونه ای که نیاز عملی و ملموس آن در کشور احساس شود. عامل دوم، تلاش و عزم کافی دولت و بخش دولتی برای امضای قرارداد و صدور مجوزهای لازم و همچنین تامین امنیت سرمایه گذاری در این پروژه است. عامل سوم و نهایی برای انعقاد قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری، وجود سرمایه گذاران و حامیان مالی است که ریسک های مختلف پروژه را تا مرحله بهره برداری بر عهده می گیرند.
عامل اول و دوم که عموماً مربوط به دو طرف اصلی قرارداد است، معمولاً وجود دارد. اما نبود اسپانسر به عنوان رکن سوم قراردادهای BOT در بسیاری از موارد مانع اجرای پروژه می شود. اغلب، بانک های بین المللی و شرکت های سرمایه گذاری حمایت مالی و سرمایه گذاری در قراردادهای BOT را ارائه می دهند. متقاعد کردن این موسسات اغلب کاری دشوار و زمان بر است. این مشکل عمدتاً به دلیل خطرات کلی پروژه است. با این حال، مشوق های لازم وجود دارد.
یکی دیگر از عوامل بازدارنده برای سرمایه گذاران، سودآوری پروژه است. در واقع، سرمایه گذاران خارجی اغلب بر پروژه و فرآیند و سودآوری آن تمرکز می کنند تا اعتبار وام گیرنده. بنابراین اهمیت اولین عامل که توجیه اقتصادی پروژه است دو چندان می شود.
https://hamyanedalat.com/