طلاق صوری معمولا با انگیزه استفاده از برخی مزایای قانونی ، از قبیل معافیت فرزند از خدمت سربازی و یا استفاده از مستمری پدر فوت شده انجام می گردد . اما در صورتی که طلاق به شکل صوری انجام شده باشد ، با استفاده از روش هایی می توان به اثبات طلاق صوری اقدام نمود و با ارائه دلایل و مدارک اثبات طلاق صوری ، از قبیل ارائه استشهاد محلی ، طلاق صوری را به سازمان تامین اجتماعی گزارش نمود .
طلاق گرفتن ، مانند هر عمل حقوقی دیگری ، نیازمند آن است که با قصد و اراده شخص انجام شده باشد و در غیر این صورت ، طلاق هایی که به صورت غیر واقعی یا اصطلاحا به طور صوری انجام شده باشند ، از لحاظ حقوقی ، باطل و بلا اثر خواهند بود . متاسفانه ، در حال حاضر ، برخی افراد ، برای اینکه از برخی مزایای قانونی ، مانند برخورداری از مستمری پدر فوت شده و یا معافیت فرزندان از انجام خدمت سربازی استفاده کنند ، اقدام به طلاق صوری می نمایند .
در حالی که اگر اثبات بشود که طلاق صوری بوده است ، نه تنها از حقوق مذکور بی بهره می مانند ، ممکن است حتی در مواردی ، با ضمانت های اجرایی برای استرداد حقوق دریافت شده نیز مواجه شوند . به همین مناسبت ، گاهی این سوال مطرح می شود که آیا اثبات صوری بودن طلاق امکان پذیر است ؟ در صورتی که پاسخ به این سوال مثبت باشد ، لازم است به این سوال نیز پرداخت که با چه روش هایی می توان به اثبات طلاق صوری پرداخت و به عبارت دیگر ، دلایل و مدارک اثبات طلاق صوری چیست ؟
برای پرداختن به این سوالات ، در ادامه این مقاله ، به ترتیب به این موضوعات خواهیم پرداخت که روش های اثبات طلاق صوری شامل چه مواردی است ، دلایل اثبات طلاق صوری چیست و مدارک اثبات طلاق صوری کدام هستند .
روش های اثبات طلاق صوری
طلاق گرفتن در ایران ، با روش های مختلفی امکان پذیر است که این روش ها ، به موجب قانون و نیز رویه قضایی مشخص است . از جمله روش های طلاق ، می توان به طلاق از جانب مرد ، طلاق به درخواست زن و نیز طلاق توافقی با خواست و اراده طرفین اشاره نمود . اما نکته مشترک در انواع طلاق ، آن است که مانند هر عمل حقوقی دیگری ، قصد و اراده ای برای طلاق وجود داشته باشد و تشریفات طلاق ، به درستی انجام شوند .
لذا هر چند که در قوانین و مقررات ایران ، اصطلاحی تحت عنوان طلاق صوری پیش بینی نشده است ، با این حال ، قانون مدنی ، برای معامله صوری ، ضمانت اجرای بطلان و بلا اثر بودن چنین معامله ای را پیش بینی کرده است و از این منظر ، می توان طلاق بدون قصد واقعی برای طلاق را به لحاظ شرعی و نیز قانونی ، باطل دانست ؛ به نحوی که هیچ اثر حقوقی ایجاد نخواهد کرد .
متاسفانه ، در حال حاضر ، برخی خانم ها برای اینکه بتوانند از مستمری پدر فوت شده شان استفاده نمایند ، اقدام به انجام طلاق های صوری می نمایند . همچنین ، طلاق های صوری با هدف معاف نمودن فرزندان پسر از انجام خدمت سربازی نیز تا حدی افزایش یافته است . اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد ، آن است که اگر اثبات شود طلاق ، به صورت صوری انجام شده است ، تعلق مزایای تعلق گرفته به شخص ، منتفی خواهد شد .
به عنوان نمونه ، اگر اثبات شود که طلاق صوری والدین ، برای معافیت فرزند پسر از خدمت سربازی انجام گرفته است ، آن شخص به خدمت سربازی فرستاده می شود و کارت معافیت وی باطل می گردد . همچنین اگر با هر روشی ، اثبات شود که طلاق صوری ، برای دریافت مستمری بازماندگان بوده است ، مستمری زن قطع خواهد شد .
اما سوال مهمی که در این خصوص ممکن است مطرح شود ، آن است که روش های اثبات طلاق صوری چیست و چگونه می توان صوری بودن طلاق را اثبات نمود ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا اگر خانمی بعد از طلاق ، بخواهد از مستمری پدر فوت شده بهره مند شود ، سازمان تامین اجتماعی ، مدارک لازم از جمله برگه طلاق نامه را از وی مطالبه می نماید و همچنین ، بازرسی های لازم را در این خصوص انجام می دهد و ممکن است از صوری بودن طلاق مطلع شود .
یا در مورد معافیت فرزندان ، علاوه بر ارائه سند طلاق ، باید مدت سی ماه از ثبت طلاق در محضر گذشته باشد تا کارت معافیت دائم صادر شود و در طول این مدت ، معافیت مشمولان ، به صورت موقتی است و اگر اثبات شود طلاق صوری بوده ، کارت معافیت ایشان باطل و به خدمت سربازی معرفی خواهند شد . لذا در عمده موارد ، سازمان های مذکور ، با روش هایی ، صوری بودن یا نبودن طلاق را مورد بررسی قرار می دهند .
با این وجود ، ممکن است که پس از ثبت طلاق در محضر ، زوجین طلاق گرفته ، در قالب رجوع از طلاق ، یا صیغه 99 ساله ، مجددا با یکدیگر پیوند زوجیت منعقد نمایند . در این شرایط ، که مشخص می شود که طلاق صوری برای برخورداری از مزایای قانونی بوده است ، اگر با هر روشی معلوم شود که طلاق صوری بوده است ، مزایای تعلق گرفته ، منتفی می شود .
روش های اثبات صوری بودن طلاق ، مختلف و متعدد هستند . ممکن است با انجام بازرسی توسط سازمان تامین اجتماعی ، صوری بودن طلاق اثبات شود . علاوه بر این ، گاهی ممکن است اشخاصی معترض صوری بودن طلاق باشند و قصد داشته باشند تا با ارائه مدارک و دلایل لازم ، صوری بودن طلاق را اثبات نمایند که در ادامه ، به توضیح بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت .
حتما بخوانید: طلاق صوری چیست
دلایل اثبات طلاق صوری
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد ، علاوه بر انجام بازرسی های سازمان ها که ممکن است منجر به اثبات صوری بودن طلاق برای دریافت مستمری یا معافیت سربازی شود ، ممکن است برخی اشخاص ، بخواهند با ارائه دلایل و مدارک لازم ، صوری بودن طلاق را اثبات نمایند .
به عنوان نمونه ، زمانی که زنی قصد دارد مستمری پدر فوت شده اش را پس از گرفتن طلاق صوری مطالبه نماید ، از آن جهت که سهم سایرین از جمله مادر و یا خواهرش ممکن است کاهش پیدا نماید ، ممکن است با اعتراض این اشخاص مواجه شود . لذا این سوال مطرح می شود که دلایل اثبات طلاق صوری چیست و با چه دلایلی می توان صوری بودن طلاق را اثبات نمود ؟ البته ، باید ابتدائا به این نکته توجه داشت که ثبت طلاق در شناسنامه ، به منزله عدم صوری بودن طلاق است و مدعی ، باید با آوردن دلایل کافی ، خلاف آن را اثبات نماید .
در پاسخ به اینکه با چه دلایلی می توان صوری بودن طلاق را اثبات نمود ، باید گفت که اصولا هر گونه دلیل و مدرکی که شخص در اختیار داشته و بتواند به سازمان تامین اجتماعی ارائه نماید ، می توان به وسیله آن ، اثبات صوری بودن طلاق را انجام داد . به عنوان نمونه ، اگر بازرسان سازمان ، اقدام به انجام تحقیق نمودند ، می توان موضوع صوری بودن طلاق را با ایشان در میان گذاشت .
علاوه بر این ، ممکن است که پس از وصل شدن مستمری ، اهالی محل یا شهودی وجود داشته باشند که بتوانند در خصوص وجود رابطه زوجیت بین زن و مرد ، حتی بعد از طلاق صوری ، شهادت بدهند و با این دلیل ، ثابت شود که زن و مرد هنوز با هم در یک منزل زندگی می کنند . در این حالت ، کافی است که استشهادیه ای تنظیم نموده و به شعبه سازمان تامین اجتماعی ارائه نمود .
همچنین ، در صورتی که زن و مردی در قالب عقد موقت یا صیغه 99 ساله ، پس از طلاق ، با یکدیگر ازدواج کرده باشند ، اگر صیغه نامه آن ها در دسترس باشد یا در دفتر ازدواج به ثبت رسیده باشد ، می توان به استناد این دلایل و مدارک ، برای اثبات صوری بودن طلاق ، اقدام نمود .
لازم به ذکر است که پس از ارائه دلایل و مدارک لازم برای اثبات طلاق صوری ، سازمان تامین اجتماعی ، موضوع را در کمیته ای که به این منظور تشکیل شده است ، مورد بررسی قرار داده و اگر اثبات شود که طلاق به صورت غیر واقعی یا صوری انجام شده و زوجین ، هنوز در حال زندگی مشترک هستند ، نه تنها دریافت مستمری قطع خواهد شد ، بلکه بر اساس قانون تامین اجتماعی ، به پرداخت جزای نقدی ، معادل دو برابر خسارت های وارد شده به سازمان محکوم خواهد شد و در صورت تکرار ، به حبس از دو ماه تا شش ماه محکوم می گردد .
بیشتر بخوانید: حکم خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه
مدارک اثبات طلاق صوری
در قسمت های قبل ، در مورد روش های اثبات طلاق صوری و همچنین دلایلی که می توان به موجب آنها ، صوری بودن طلاق را اثبات نمود ، صحبت نمودیم و همانطور که اشاره شد ، هر دلیلی که برای اثبات طلاق صوری در دسترس باشد ، افراد می توانند به واسطه آن ، صوری بودن طلاق را اثبات نمایند . به علاوه اینکه سازمان تامین اجتماعی نیز می تواند با استفاده از بازرسی های خود ، طلاق های صوری را کشف و مستمری های آنان را قطع نماید .
با این حال ، ممکن است این سوال همچنان مطرح شود که مدارک اثبات طلاق صوری چیست و با چه مدارکی می توان طلاق صوری را اثبات نمود ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا طلاق نامه ثبت شده در محضر ، دلیل محکمی برای اثبات صوری نبودن و واقعی بودن طلاق است . با این حال ، اگر پس از ثبت طلاق در محضر ، زن و مردی مجددا با هم ازدواج کرده باشند یا رجوع از طلاق انجام داده و آن را به ثبت نرسانیده باشند ، وجود صیغه نامه یا شهادت شهود مبنی بر مراوده زوجین ، می تواند دلیل محکمی برای اثبات طلاق صوری باشد .
در اینجا لازم است که مجازات استفاده از مستمری پس از اثبات طلاق صوری زوجین که در قانون تامین اجتماعی ذکر شده را نیز مورد توجه قرار دهیم که به موجب آن « هر کس ، به استناد اسناد و گواهی های خلاف واقع یا با توسل به عناوین و وسایل تقلبی ، از مزایای مقرر در این قانون ، به نفع خود استفاده‌نماید یا موجبات استفاده افراد خانواده خود یا اشخاص ثالث را از مزایای مذکور فراهم سازد ، به پرداخت جزای نقدی ، معادل دو برابر خسارات وارده ، به سازمان تامین خدمات درمانی یا این سازمان و در صورت تکرار ، به حبس جنحه‌ای از 61 روز تا شش ماه محکوم خواهد شد » .
هر چند که یکی از شرایط صحت صیغه طلاق ، قاصد بودن طرفین برای طلاق بوده و در واقع ، طلاق صوری به لحاظ فقدان قصد در زوجین ، ممکن است تحت شرایطی باطل باشد ، با این حال بهتر است افراد ، از اقدامات خلاف قانون و غیر مشروع که سبب تضعیف جایگاه خانواده می شود ، برای دستیابی به حقوق مستمری استفاده نکنند ؛ چرا که این موضوع ، به نوعی استفاده غیر مجاز از اموال عمومی است و حقوق مشمولان واقعی تامین اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد . علاوه بر اینکه ، طلاق گرفتن ، ممکن است که سایر حقوق قانونی زوجین از یکدیگر ، همچون ( ارث در صورت فوت دیگری ) را نیز با مشکل مواجه نماید .
در ادامه بخوانید: شرایط بازماندگان برای دریافت مستمری و نحوه تقسیم آن
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اثبات طلاق صوری در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اثبات طلاق صوری پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- روش های اثبات طلاق صوری چیست ؟
علاوه بر این که ممکن است سازمان تامین اجتماعی بازرسی هایی را انجام دهد افراد نیز می توانند صوری بودن طلاق را به سازمان تامین اجتماعی گزارش نماید که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
2- دلایل و مدارک اثبات طلاق صوری چیست ؟
اثبات صوری بودن طلاق با ارائه هر دلیل یا سند و مدرکی که صوری بودن طلاق و زندگی مشترک زن و مرد را اثبات نماید امکان پذیر است مانند استشهادیه شهود که برای آشنایی با جزییات بیشتر این مطلب می توانید به متن مقاله مراجعه نمایید .
3- آثار اثبات طلاق صوری شامل چه مواردی است ؟
اگر اثبات شود طلاق صوری است علاوه بر اینکه مستمری قطع می شود ممکن است فرد به پرداخت جزای نقدی به تامین اجتماعی نیز محکوم شود که برای دریافت اطلاعات کامل در این خصوص می توانید متن مقاله را مطالعه نمایید .
منبع : اثبات طلاق صوری