در صورتی که یکی از فرزندان ، به تنهایی متکفل مراقبت یا نگهداری از مادر باشد ، از آن جهت که عمل هر شخصی محترم و دارای ارزش است ، می تواند اجرت المثل نگهداری از مادر را طبق قانون ، مطالبه نماید ؛ اما به این شرط که برای نگهداری از مادر ، قصد تبرع یا انجام امور به صورت رایگان را نداشته باشد . نحوه مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر ، از طریق ارائه دادخواست به دادگاه بوده و مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر را کارشناس دادگاه مشخص می کند .
با افزایش یافتن جمعیت سالمندان در طول سال های اخیر ، بسیاری از خانواده ها ، پدران و مادران سالخورده ای دارند که به تنهایی، قادر به زندگی و رفع حوایج خود نبوده و فرزندان آنان ، باید از آنان مراقبت و نگهداری کنند ؛ درست مانند زمانی که پدر و مادر ، از کودک خود مراقبت کرده اند و آنها را تحت حضانت و تربیت خود قرار داده اند . به عبارت دیگر ، نگهداری از پدر و مادر در ایام سالخوردگی ، وظیفه و تکلیفی است که به لحاظ شرعی و قانونی ، به عهده همه فرزندان قرار گرفته است .
با این وجود ، گاهی ، ممکن است که از میان تمامی فرزندان ، تنها یکی از آنان به نگهداری و مراقبت از مادر یا پدر خود پرداخته باشد و سایرین ، وظیفه خود را در این باب ، انجام نداده باشند . در چنین شرایطی ، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا در قانون ، برای نگهداری و مراقبت از مادر، اجرت المثل مشخص شده است ؟ در صورتی که پاسخ به این سوال مثبت باشد ، مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است و نحوه مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر به چه صورت است ؟
برای پاسخ دادن به این سوالات ، در ادامه این مقاله ، به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت که قانون اجرت المثل نگهداری از مادر چیست ، نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر چگونه است و نهایتا اینکه مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است .
قانون اجرت المثل نگهداری مادر
قرار گرفتن در کانون خانواده و عضو شدن در آن ، سبب می شود که اعضای خانواده ، موظف به انجام تکالیفی در قبال یکدیگر باشند و حقوق دیگران را به نحو شایسته ای رعایت کنند . در سال های اولیه ، معمولا پدر و مادر ، موظف هستند که از فرزندان خود مراقبت کرده و اصطلاحا آنان را تحت حضانت خود قرار دهند و نفقه فرزندان خود را نیز پرداخت نمایند ؛ بی آن که بحث پرداخت اجرت یا مزد حضانت مطرح شود .
اما همین که والدین ، به سنین کهنسالی نزدیک می شوند و به تنهایی، قادر به انجام امورات خود نبوده و یا نیاز به پرداخت هزینه ها و مخارجی از سوی فرزندان داشته باشند ، نوبت آنها است که ادای وظیفه نمایند ؛ به این معنا که به امورات والدین خود رسیدگی کرده ، از ایشان مراقبت و نگهداری کنند و ضمن احترام به شان آنها ، در صورتی که توانایی مالی دارند و پدر و یا مادر ، نیاز مالی داشته باشد ، به آنها نفقه نیز پرداخت کنند . لزوم پرداخت نفقه به والدین ، در قانون مدنی ، تحت عنوان نفقه اقارب ، مورد پیش بینی قرار گرفته است .
با این حال ، زندگی های پیچیده امروزین ، گاهی سبب می شود که برخی از فرزندان ، تکالیف قانونی ، شرعی و اخلاقی خود در جهت احترام به والدین و تامین حوایج آنها را از یاد برده و عملا ، نگهداری از مادر یا پدر ، در حالت خوشبینانه ای که به سرای سالمندان فرستاده نمی شوند ، به عهده یکی از فرزندان ، چه مجرد و چه متاهل ، قرار گیرد و آن شخص ، به تنهایی ، متکفل تمام امور والدین خود شود که البته این امر ، به لحاظ دینی ، ثواب و پاداش فراوانی داشته و در واقع ، خدمت به پدر و مادر و نگهداری از آنها ، نوعی توفیق محسوب می شود .
در این شرایط ، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا نگهداری از مادر ، اجرت المثل دارد و به عبارت دیگر ، آیا قانونی وجود دارد که مطالبه اجرت المثل نگهداری و مراقبت از والدین را مورد پیش بینی قرار داده باشد و بتوان به آن استناد نمود و از سایر خواهران و برادران ، مطالبه اجرت یا حق الزحمه نمود ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که در قانون ، بر خلاف اجرت المثل ایام زوجیت ، دریافت اجرت المثل نگهداری از مادر یا پدر ، به طور خاص و مشخص ، مورد پیش بینی قرار نگرفته است .
ولی با این حال ، در قانون مدنی ، موادی پیش بینی شده است که با استناد به این مواد قانونی ، می توان برای نگهداری از مادر ، مطالبه اجرت نمود ؛ دقیقا همان طوری که اگر یک فرد غریبه یا پرستاری برای نگهداری از مادر تعیین شده باشد ، فرزندان ، ملزم به پرداخت اجرت یا حق الزحمه به وی هستند . لذا به طور کلی ، از آن جهت که عمل یا کار هر انسانی ، محترم و دارای ارزش می باشد ، نگهداری از مادر نیز ممکن است تحت شرایطی ، مشمول پرداخت اجرت المثل قرار گیرد .
اما در پاسخ به این سوال که ماده قانون اجرت المثل نگهداری از مادر چیست ، باید به ماده 336 قانون مدنی اشاره نمود که به موجب آن ، هر گاه شخصی ، به موجب امر شخص دیگری ، اقدام به انجام کارهایی نماید که آن کارها در عمل ، دارای ارزش بوده و بتوان برای آنها اجرت یا مزدی تعیین نمود ، انجام دهنده کار ، مستحق اجرت می باشد ؛ مگر اینکه مشخص شود که انجام دادن این کارها ، از روی نیکوکاری بوده و در واقع ، برای انجام دادن این کارها ، قصد تبرع داشته است .
بر اساس این ماده قانون ، یکی از مهم ترین مصادیق مطالبه اجرت المثل ، اجرت المثل ایام زوجیت است که زن ، بابت کارهایی که در منزل شوهر انجام داده است ، تقاضای اجرت می نماید . با این حال ، اگر شرایط ذکر شده در این ماده قانونی فراهم باشد ، اجرت المثل نگهداری از مادر نیز می بایست پرداخت شود . لذا یکی از مهم ترین شرایط مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر ، آن است که فرد مراقب ، قصد نداشته باشد به صورت مجانی ، از مادر خود نگهداری نماید که این امر ، باید در دادگاه اثبات شود .
حتما بخوانید: اجرت المثل چیست
نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری مادر
همانطور که در قسمت قبل بیان شد ، در مواردی می توان به استناد قانون اجرت المثل نگهداری از مادر ( قانون مدنی ) ، نسبت به مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر ، اقدامات لازم را انجام داد . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر چگونه است و از چه روشی می توان این اجرت المثل را مطالبه نمود ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که به طور کلی ، نحوه مطالبه اجرت المثل مادر ، باید از طریق تنظیم دادخواستی مانند دادخواست مطالبه اجرت المثل زن باشد. سپس ، آن دادخواست ، به دادگاه حقوقی ارائه شود . به این منظور ، خواهان اجرت المثل نگهداری مادر ، می تواند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و تقاضای خود ، بابت مطالبه اجرت المثل را ضمن دادخواستی قید نماید . لازم است، کلیه اسناد و مدارکی که دال بر مراقبت و نگهداری از مادر می باشند نیز ضمیمه آن شوند .
نکته مهمی که در خصوص مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر وجود دارد ، آن است که گاهی مادر ، مال و اموالی داشته و یا اقدام به دریافت حقوق مستمری متوفی ( یعنی شوهرش ) می نماید که در این صورت ، اجرت المثل ، یا حق الزحمه نگهداری از مادر ، قاعدتا از این حقوق استیفا می شود ؛ لکن گاهی ، مادر ، هیچ گونه مال و اموال یا دارایی ندارد ؛ در چنین شرایطی ، از آن جهت که همه فرزندان ، به صورت مساوی ، متکفل نگهداری ، تامین هزینه یا پرداخت نفقه به وی هستند ، می بایست در پرداخت مبلغ حق الزحمه یا اجرت المثل نگهداری مادر ، شرکت نمایند .
بیشتر بخوانید: نفقه اقارب چیست
مبلغ اجرت المثل نگهداری مادر
همانطور که اشاره شد ، نحوه مطالبه اجرت المثل یا حق الزحمه مراقبت از مادر پیر و یا سالمند ، از طریق ارائه دادخواست به دادگاه ، قابل انجام است . اما اشخاصی که قصد مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر را داشته، ممکن است این سوال را مطرح نمایند که مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است ؟ این سوال ، به ویژه زمانی مطرح می شود که مادر ، فوت کرده باشد و نحوه تقسیم ارث مادر ، سبب ایجاد اختلاف میان ورثه شود .
در پاسخ به این سوال ، باید گفت همانطور که در قانون ، به طور مشخص، مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر قید نشده است ، به تبع آن ، مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر نیز تعیین نشده است . با این وجود ، پس از اینکه خواهان ، دادخواست مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر را در دادگاه طرح نمود ، قاضی دادگاه ، ابتدا ، شرایط لازم برای برخورداری از اجرت المثل مراقبت از مادر را مورد بررسی قرار داده و سپس ، نوبت به مشخص نمودن مبلغ اجرت المثل خواهد رسید .
برای مشخص کردن مبلغ اجرت المثل مراقبت از مادر ، همچون زمانی که قرار بر تعیین مبلغ اجرت المثل زن در ایام زوجیت است ، قاضی ، موضوع را به کارشناس دادگستری ارجاع می دهد و کارشناس ، با توجه به هر مورد خاص ، اجرت المثل یا حق الزحمه را تعیین می کند ؛ از جمله اینکه چه مدت نگهداری از مادر سالمند انجام شده ، چه اموری برای مادر انجام شده است و مواردی از این قبیل . پس از آن ، مبلغ اجرت المثل مراقبت از مادر ، از اموال خود مادر یا ترکه مادر ( در صورت فوت ) و یا توسط ورثه ( سایر خواهران و برادران ) قابل پرداخت خواهد بود .
البته گاهی مراقبت از مادر ، توسط دختر خانواده که معمولا مجرد بوده و به همراه مادر ، در منزل پدری سکونت دارد ، انجام می شود . در چنین مواردی ، مشاهده می شود که بعضا ، سایر خواهران و برادران ، از آن جهت که خواهر ، در سهم الارث پدری ایشان زندگی می کند ، از وی مطالبه اجرت المثل یا اجاره بها بابت سکونت در منزل ارثیه را می نمایند . با این حال ، باید دقت داشت که در چنین شرایطی ، دختر نیز می تواند متقابلا ، مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر را نماید .
علاوه بر مطالبه اجرت المثل برای مراقبت از مادر ، شخص مراقب کننده از مادر ، هرگونه هزینه ای که برای نگهداری از مادر انجام داده است را نیز می تواند از سایر خواهران و برادران ، به اندازه سهم شان ، مطالبه نماید ؛ چرا که همگی آنها با هم ، در مقابل مادر ، مسئولیت قانونی پرداخت نفقه و همینطور مسئولیت اخلاقی یا عاطفی جهت مراقبت و نگهداری دارند .
در ادامه بخوانید: دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اجرت المثل نگهداری مادر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اجرت المثل نگهداری مادر پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- قانون دریافت اجرت المثل مراقبت از مادر چیست ؟
بر اساس قانون مدنی در صورتی که شخصی بدون داشتن قصد تبرع اموری که عرفا دارای ارزش هستند را انجام دهد مستحق اجرت یا حق الزحمه آن است که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
2- نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر چگونه است ؟
برای مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر کافیست خواهان به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست خود را مطرح و مدارک لازم را ضمیمه آن نماید که شرح بیشتر در خصوص این موضوع ضمن مقاله ارائه شده است .
3- مبلغ اجرت المثل مراقبت از مادرچقدر است ؟
مبلغ اجرت المثل مراقبت و نگهداری از مادر مشخص نیست و در هر مورد خاص قاضی برای تعیین مبلغ از نظریه کارشناس رسمی دادگستری استفاده می کند که جزییات کامل در این خصوص در متن مقاله ذکر شده است .
منبع : اجرت المثل نگهداری مادر