در این مقاله به بررسی استثنائات عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری می پردازیم .
عطف به ماسبق نشدن قانون یعنی اینکه در صورتی که حکم قانون درباره موضوعی عوض شود و عملی را که در قانون سابق یا قانون قدیم غیرقانونی نمی دانسته است ، در قانون جدید غیرقانونی اعلام کند ، این حکم تنها نسبت به کسانی که در زمان لازم الاجرا شدن قانون جدید اقدام به ارتکاب آن عمل کرده اند اعمال خواهد شد و نمی توان افرادی که در زمان اعمال قانون قدیم آن عمل را انجام داده اند را بازخواست کرد . بنابراین عطف به ماسبق نشدن قوانین یعنی اثر اعمال قانون نسبت به آینده است . عطف به ماسبق نشدن قانون در مورد قوانین جزایی نیز اعمال می شود اما اعمال آن به صورت مطلق نیست و استتثنائاتی دارد . از این رو در این مقاله ابتدا به بررسی عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری و سپس استثنائات عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری می پردازیم .
عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری
در قانون مجازات اسلامی اصلی وجود دارد به نام اصل قانونی بودن جرم و مجازات ها . با توجه به این اصل که در ماده 2 این قانون نیز به آن اشاره شده است ، تنها عملی را می توان جرم دانست و مرتکب آن را مجازات کرد که جرم بودن عمل ارتکابی صراحتا در قانون آمده باشد . از این رو در صورتی که عملی در قانون مجازات اسلامی سال 70 جرم نبوده است اما در قانون مجازات اسلامی سال 92 جرم بوده است و کسی قبل از تصویب قانون جدید آن را مرتکب شده باشد ، چون قانون حاکم در آن زمان قانون مجازات سال 70 بوده است ، نمی توان مرتکب را بابت آن مجازات کرد .
استثنائات عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری
بنابراین قوانین کیفری عطف به ماسبق نمی شوند اما این قانون این اصل استثنائاتی دارد و منجر می شود در شرایط قانون نسبت به گذشته نیز اثر داشته باشد . استثنائات اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری از قرار زیر است :
1- زمانی که در قانون جدید برای عملی که در قانون قدیم نیز جرم بوده است ، مجازات کمتری در نظر گرفته شده باشد می توان درخواست تخفیف در مجازات کرد .
2- زمانی که مجازات جرمی در قانون جدید بر خلاف قانون قدیم ، در زمره جرائم قابل گذشت قرار بگیرد ، می توان قانون را عطف به ماسبق کرد .
3- در صورتی که مجازات جرمی در قانون جدید به اقدام تامینی و تربیتی تبدیل شده باشد .
4- در مواردی که قانون شکلی جدید درباره رسیدگی های کیفری تصویب شود با استناد به اینکه قوانین جدید به عدالت نزدیک ترند ، عطف به ماسبق کیفری صورت خواهد گرفت .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص استثنائات عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون استثنائات عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری پاسخ دهند .