اعاده دادرسی حقوقی، یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعیت یافته، در قانون آیین دادرسی مدنی می باشد. آرای قطعیت یافته ای که در آن، موضوع حکم، مورد درخواست خواهان نبوده یا حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده است، از جمله آرای قابل اعاده دادرسی در موضوعات حقوقی می باشند. ابرام یا نقض رای، از آثار اعاده دادرسی حقوقی بوده که در صورت نقض رای مورد اعاده، مجددا به موضوع پرونده، رسیدگی خواهد شد.
آرای صادره توسط دادگاه ها، به دو دسته کلی احکام و قرارها، قابل تقسیم بندی هستند. چون در برخی موارد، این امکان، وجود دارد که احکام صادر شده توسط دادگاه ها، بر خلاف مقررات قانونی و شرایط شکلی و ماهوی، صادر شده باشند، به همین دلیل، در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، روش های اعتراض به آرای دادگاه ها، پیش بینی شده است.
قانون گذار، جهت اعتراض به آرای صادره از محاکم، واخواهی، تجدیدنظر خواهی و طرق فوق العاده اعتراض به آرا را پیش بینی نموده است که یکی از این طرق، اعاده دادرسی حقوقی و کیفری است. اعاده دادرسی، صرفا مختص به آرای پیش بینی شده در قانون بوده و دارای تشریفات مخصوص به خود است.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم در خصوص این پرسش که معنی اعاده دادرسی حقوقی چیست، آرای قابل اعاده دادرسی و ماده قانونی آن کدام است توضیح دهیم؛ سپس، آثار این روش اعتراض به رای را بررسی کنیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، و تعداد دفعات اعاده دادرسی سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
اعاده دادرسی حقوقی چیست
در پاسخ به این پرسش که معنی اعاده دادرسی حقوقی چیست و تعداد دفعات اعاده دادرسی حقوقی چگونه است؟ می توان گفت: اعاده دادرسی حقوقی، یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه می باشد که ویژه احکام است. احکام، شامل آن دسته از آرایی هستند که راجع به ماهیت دعوا بوده و به طور کلی یا جزیی، قاطع دعوا می باشند.
اعاده دادرسی حقوقی، به معنای اعتراض به حکمی است که به صورت قطعی، توسط دادگاه، صادر شده است یا بعد از طی مهلت یا مراحل شکایت، قطعی شده است. رای قابل اعاده دادرسی حقوقی، در قانون آیین دادرسی مدنی، مشخص شده است و اینگونه نیست که بتوان، نسبت به تمام آرای دادگاه های حقوقی، تقاضای اعاده دادرسی حقوقی داشت.
پذیرش اعاده دادرسی حقوقی و نقض رای مورد اعاده، رسیدگی دوباره به دعوا را نزد همان مرجعی که حکم را صادر کرده، امکان پذیر می کند. در واقع، اعاده دادرسی حقوقی، در خصوص رای قابل اعاده دادرسی و پذیرش آن توسط دادگاه، موجب می شود که حکم به لحاظ ماهیتی، دوباره مورد بررسی آن مرجع قرار بگیرد. اعاده دادرسی حقوقی، نسبت به رای قابل اعاده دادرسی، مانند فرجام خواهی و تجدیدنظر خواهی، باید توسط محکوم علیه حکم مورد درخواست اعاده و علیه محکوم له این حکم، درخواست شود.
حتما بخوانید: دادخواست اعاده دادرسی در امور مدنی
از چه آرائی می توان اعاده دادرسی نمود
در قسمت قبل، در خصوص اینکه معنی اعاده دادرسی حقوقی چیست، توضیح دادیم و گفتیم که آرای قابل اعاده دادرسی حقوقی، در ماده قانونی مخصوص به آن، در قانون آیین دادرسی مدنی، مشخص شده است. پس از پاسخ به این پرسش که معنی اعاده دادرسی حقوقی چیست، در این قسمت، قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که از چه آرائی، می توان اعاده دادرسی حقوقی نمود و تعداد دفعات اعاده دادرسی حقوقی، بر مبنای ماده قانونی آن چگونه است؟
برای پاسخ به این پرسش، باید به ماده قانونی اعاده دادرسی حقوقی، یعنی ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، رجوع کرد. ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، آرای قابل اعاده دادرسی حقوقی را پیش بینی کرده است. بر اساس این ماده قانونی، رای قابل اعاده دادرسی حقوقی را می توان در موارد زیر دسته بندی نمود:
احکام قطعیت یافته که موضوع حکم، مورد ادعای خواهان نبوده یا حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
حکم قطعیت یافته ای که دارای تضاد در مفاد خود است که این تضاد، ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
حکم قطعیت یافته ای که با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است، متضاد باشد؛ بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
حکم قطعیت یافته ای که طرف مقابل، حیله و تقلب موثر در حکم دادگاه، به کار برده باشد.
حکم قطعیت یافته ای که مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آن ها ثابت شده باشد.
حکم قطعیت یافته ای که پس از صدور آن، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد. البته باید ثابت شود اسناد و مدارک، در زمان دادرسی، پنهان بوده و یا در دسترس متقاضی اعاده دادرسی حقوقی، نبوده است.
حکم قطعی صادره از دادگاه که به تشخیص ریاست قوه قضاییه، خلاف بین شرع باشد.
در خصوص تعداد دفعات اعاده دادرسی حقوقی، باید گفت: از یک جهت، صرفا یک بار می توان اقدام به اعاده دادرسی نمود.
بیشتر بخوانید: موارد تقاضای اعاده دادرسی حقوقی
آثار اعاده دادرسی حقوقی
در قسمت های قبل، در خصوص اینکه معنی اعاده دادرسی حقوقی چیست، ماده قانونی آن کدام است و تعداد دفعات اعاده دارسی چگونه است، توضیح دادیم و گفتیم که رای قابل اعاده دادرسی حقوقی، منحصر به آرایی می باشد که در ماده قانونی آن، یعنی ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، ذکر شده است. پس از توضیح اعاده دادرسی حقوقی و تعداد دفعات آن، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص آثار اعاده دادرسی حقوقی صحبت کنیم.
آثار اعاده دادرسی حقوقی، بسته به اینکه دادخواست اعاده کننده، توسط مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی، پذیرفته شود یا خیر، متفاوت است. آثار اعاده دادرسی حقوقی در صورت صدور قرار قبولی، در ماده 437 و 438 قانون آیین دادرسی مدنی، ذکر شده است که عبارتند از:
توقف اجرای حکم، در محکوم به غیر مالی.
اخذ تامین مناسب از محکوم له و ادامه اجرای حکم، در مواردی که محکوم به مالی است و امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی وجود دارد.
نقض حکم و رسیدگی مجدد به موضوع پرونده، در مواردی که جهت اعاده دادرسی، در رای، وجود دارد.
در ادامه بخوانید: مهلت اعاده دادرسی حقوقی
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اعاده دادرسی حقوقی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اعاده دادرسی حقوقی پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- اعاده دادرسی حقوقی یعنی چه؟
اعاده دادرسی حقوقی یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرا می باشد و موارد آن در قانون آیین دادرسی مدنی مشخص شده که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
2- از چه آرائی می توان اعاده دادرسی حقوقی نمود؟
آرای حقوقی قابل اعاده شامل احکام قطعیت یافته در مواردی که موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده یا حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد و سایر مواردی است که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
3- آثار اعاده داردسی حقوقی چیست؟
آثار اعاده دادرسی حقوقی در صورت پذیرفته شدن درخواست اعاده نقض رای و رسیدگی مجدد به پرونده می باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.