اعتراض به قرار منع تعقیب، به معنای اعتراض شاکی نسبت به قرار صادره از محاکم قضایی، در خصوص عدم تعقیب متهم است. این اعتراض دارای مهلت قانونی 10 روز، برای ساکنین ایران و یک ماه، برای افراد مقیم خارج از کشور است و شرایط و نحوه بیان ویژه خود را دارد و باید برای ثبت آن به دفاتر خدمات قضایی مراجعه شود.
به طور کلی محاکم قضایی دو نوع رای صادر می کنند که شامل حکم و قرار است. قرارها به دو نوع مقدماتی و نهایی تقسیم می شوند. قرار منع تعقیب، از سری قرار های نهایی صادره از جانب محاکم قضایی است. منظور از نهایی بودن این قرار، این است که با صدور قرار منع تعقیب، پرونده از جانب مرجعی که در حال رسیدگی به آن می باشد خارج می گردد.
قرار منع تعقیب از قرار های صادره از جانب دادسرا است که در قانون آیین دادرسی کیفری برای شاکی، امکان اعتراض به آن پیش بینی شده است. تصمیم گیری در رابطه با این اعتراض، در صلاحیت دادگاه صالح است که نتیجه تصمیم گیری در خصوص اعتراض به قرار منع تعقیب ممکن است حالات مختلفی داشته باشد.
از آنجا که قرار منع تعقیب، دارای احکام و مقررات ویژه خود است و اعتراض به آن شرایط و نحوه خاص خود را دارد؛ در این مقاله در ابتدا به این موضوع می پردازیم که آیا امکان اعتراض به قرار منع تعقیب وجود دارد و این عمل باید توسط چه شخصی انجام گیرد، نحوه بیان اعتراض به قرار منع تعقیب چگونه است و در نهایت دادگاه چه تصمیماتی در خصوص این اعتراض خواهد گرفت؟.
آیا اعتراض به قرار منع تعقیب امکان دارد؟
به موجب ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، قرار منع تعقیب از سری قرار نهایی صادره از مقام دادسرا (دادیار یا بازپرس) است که همچون قرار موقوفی تعقیب ، غیر قطعی بوده است و می تواند مورد اعتراض قرار بگیرد.
هرچند با صدور قرار منع تعقیب، این فرصت برای شاکی فراهم می شود که اعتراض به قرار منع تعقیب، را مطرح کند، اما به موجب بند پ ماده 270 همین قانون، مهلت اعتراض به قرار های قابل اعتراض برای اشخاص مقیم ایران، ده روز و برای افراد مقیم خارج از کشور، یک ماه از تاریخ ابلاغ است.
حتما بخوانید: قرار نهایی چیست؟
چه کسی حق اعتراض به قرار منع تعقیب را دارد؟
به موجب ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری ، قرار منع تعقیب در دو صورت از جانب بازپرس صادر می شود:
اولا، در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی متهم، یعنی فعلی که متهم انجام داده است، در قانون جرم انگاری نشده است.
دوما، فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، یعنی فعل منسوب به متهم ماهیتا جرم است، اما قرائن و دلایل کافی برای انتساب به او، وجود ندارد.
براساس بند الف ماده 270 قانون مذکور، اعتراض به قرار منع تعقیب با تقاضای شاکی، امکان پذیر است. حال، اگر شاکی پرونده، به قرار صادره معترض باشد، می تواند در دادگاه صالح به رسیدگی جرم، با تنظیم لایحه، اعتراض به منع تعقیب را مطرح کند. برای مثال، فردی به داشتن رابطه نامشروع متهم شده است و بازپرس برای وی اقدام به صدور قرار منع تعقیب می کند، فرد شاکی می تواند نسبت به این قرار در دادگاه کیفری اعتراض کند.
بیشتر بخوانید: تعقیب کیفری یعنی چه؟
شرایط و نحوه اعتراض به قرار منع تعقیب
شاکی برای اعلام اعتراض به قرار منع تعقیب بایستی به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند و بعد از تکمیل فرم مخصوص آن و پیوست لایحه، اعتراض خود را به ثبت برساند. ثبت اعتراض به شکل آنلاین و الکترونیکی صورت می گیرد.
چند نکته در نوشتن لایحه و تکمیل اهمیت دارد:
اولا، شاکی به مهلت قانونی مقرر شده در ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری ( 10روز برای ساکنین ایران و یک ماه برای افراد مقیم خارج از کشور) در قانون توجه کند.
دوما، اسامی شاکی و مشتکی عنه با ذکر مشخصات کامل و آدرس دقیق به همان صورت که در شکوائیه ابتدایی آمده بود، در لایحه اعتراض به قرار منع تعقیب ذکر شود.
سوما، تمامی مدارک و مستندات که در مرحله دادسرا در پرونده موجود بوده است، به لایحه اعتراضی پیوست شود تا دادگاه برای مطالعه لایحه، نیاز به مرور مجدد پرونده نداشته باشد.
بیشتر بخوانید: نحوه مشاهده قرار نهایی در سامانه ثنا
تصمیمات دادگاه نسبت به اعتراض قرار منع تعقیب
بعد از اعتراض شاکی نسبت به قرار منع تعقیب، به موجب ماده 273 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه به قرار منع تعقیب مورد اعتراض، در جلسه فوق العاده رسیدگی می کند که تصمیمات دادگاه نسبت به اعتراض قرار منع تعقیب به 3 حالت، امکان پذیر می باشد:
تایید قرار
در صورتی که قرار منع تعقیب با توجه به مفاد پرونده و تحقیقات صورت گرفته، به طور صریح و مطابق با قانون صادر شده باشد؛ دادگاه با رد اعتراض شاکی، قرار صادر شده را تایید می نماید. بعد از این، دادگاه مفاد قرار را به طرفین ابلاغ می کند و پرونده مجددا به دادسرا اعاده شده و در آنجا بایگانی خواهد شد. باید به این نکته اشاره شود که قرار رد اعتراض شاکی و تایید منع تعقیب دادسرا، قطعی و غیرقابل اعتراض خواهد بود.
نقض قرار و قبول اعتراض شاکی
اگر دادگاه با توجه به مفاد پرونده و مستندات و دلایل شاکی، به این نتیجه برسد که قرار منع تعقیب صحیح نبوده است، به موجب ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری قرار را نقض و قرار جلب دادرسی صادر می کند تا پرونده مجددا به دادسرا اعاده شود. سپس بازپرس، متهم را احضار می نماید و اتهام را به وی تفهیم می کند و پس از اخذ تامین مناسب و دریافت آخرین دفاع متهم و قرار مجرمیت و کیفرخواست، پرونده را به دادگاه ارسال می کند.
نقض تحقیقات
در صورتی که دادگاه در مقام رسیدگی به دادخواست اعتراض منع تعقیب شاکی، به این نتیجه برسد که تحقیقات انجام شده از سوی دادسرا، به صورت ناقص، صورت گرفته، در این حالت، بدون آنکه نفیا یا اثباتا در رابطه با اعتراض شاکی تصمیمی اتخاذ کند و صحت و سقم آن را تعیین نماید، قرار رفع نقص صادر کرده و پرونده مجددا به دادسرا مورد نظر اعاده شده تا رفع نقص یا نقایص صورت بگیرد. البته باید به این نکته اشاره کرد که براساس ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری، خود دادگاه می تواند به تکمیل تحقیقات مبادرت کند.
در ادامه بخوانید: اعتراض به قرار نهایی در دادسرا
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اعتراض به قرار منع تعقیب در کانال مشاوره آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا دینا عضو شوید یا صفحه اینستاگرام مشاوره حقوقی دینا را دنبال کنید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند با ارائه خدماتی در زمینه اعتراض به قرار منع تعقیب به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- آیا اعتراض به قرار منع تعقیب امکان دارد؟
امکان اعتراض به قرار منع تعقیب در قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی شده است که به توضیح کامل آن در مقاله پرداخته ایم.
2- چه کسی و چگونه می تواند به قرار منع تعقیب اعتراض کند؟
قانون آیین دادرسی کیفری اعتراض به قرار منع تعقیب را حق اختصاص شاکی در نظر گرفته است که به صورت کامل نحوه اعتراض در مقاله توضیح داده شده است.
3- دادگاه در خصوص اعتراض به قرار منع تعقیب چه تصمیمی اتخاذ می کند؟
در خصوص اعتراض به قرار منع تعقیب دادگاه با توجه مستندات و شرایط مختلف تصمیم خواهد گرفت که در مقاله به تفصیل انواع این تصمیمات توضیح داده شده است.
منبع : اعتراض به قرار منع تعقیب