یکی از راه های خاتمه بخشیدن به عقد موقت یا صیغه ، بذل مدت در ازدواج موقت توسط مرد می باشد که به معنای بخشیدن باقی مانده مدت عقد موقت به زن و پایان بخشیدن به نکاح می باشد ؛ هرچند در شرایط ویژه ای زن نیز امکان بذل مدت را خواهد داشت .
از دواج همواره امر مقدسی بوده و یکی از نهادهایی که در مذهب تشیع برای ازدواج پیش بینی شده است متعه، عقد موقت یا همان صیغه است. بدین صورت که طرفین عقد که زن و مرد می باشند می توانند برای مدت معلوم و مشخص با میزان مهریه مشخص به عقد موقت یکدیگر درآمده و پس از انقضا و اتمام مدت از زوجیت یکدیگر خارج گردند. از دیگر راه هایی که برای خروج از عقد موقت در قانون پیش بینی شده است بذل مدت در ازدواج موقت بوده که باید دانست این حق صرفا منحصر به مردان است.
طلاق، فسخ نکاح، تدلیس در ازدواج و فسخ به واسطه آن همگی نیازمند طی نمودن مراحل و تشریفات خاص خود و پیگیری این امور از طریق محاکم و دادگاه می باشند و بدون طی نمودن تشریفات امکان وقوع این امور نیست، لکن در عقد موقت درست بر خلاف امور ذکر شده در صورت تمایل به پایان دادن به رابطه زوجیت بدون نیاز به مراجعه به هیچ مرجع و نهادی صرفا با بذل مدت ازدواج موقت این امر میسر و ممکن است.
در این مقاله قصد داریم تا به تعریف بذل مدت پرداخته، ماهیت بخشیدن مدت در صیغه موقت و شرایط آن را مورد بررسی قرار دهیم و آثار بذل مدت در عقد موقت را بیان کنیم. چنانچه سوالاتی در پیرامون بذل مدت در عقد موقت و ماهیت آن همچنین آثار بخشیدن مدت دارید در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
بذل مدت چیست
بر اساس ماده 1139 قانون مدنی " طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود ". لذا بر اساس این ماده یکی از اسباب انحلال عقد نکاح را می توان بذل مدت در ازدواج موقت دانست . بذل مدت را تنها می توان در عقد موقت جاری کرد. از آن رو که یکی از شرایط درستی عقد موقت تعیین زمان است، عقد موقت صرفا در همان محدوده زمانی صحیح است. اما اگر مرد تمایل داشته باشد، می تواند مدتی را که از عقد باقی مانده به زن ببخشد که در اصطلاح حقوقی به آن بذل مدت می گویند. علاوه بر این، مرد می تواند به زن وکالت دهد که مدت را به خود ببخشد.
عقد در قانون مدنی به شیوه دائم و موقت می تواند انجام گیرد. هرکدام از این دو نوع عقد شیوه های انحلال مخصوص به خود را دارند. یکی از روش های انحلال عقد موقت، بخشیدن مدت عقد موقت است. بذل مدت صرفا مخصوص عقد موقت است و در عقد دائم راه ندارد. از آنجا که مدت در عقد موقت به نفع مرد تلقی می شود، وی می تواند از این نفع بگذرد و مدتی را که باقی مانده است به زن ببخشد. به این عمل حقوقی بذل مدت در ازدواج می گویند. مطابق تعریفی که از بذل مدت ارائه شد، بذل مدت در ازدواج موقت صرفا از طرف مرد به عمل می آید؛ با این وجود مرد می تواند برای بذل مدت به زن وکالت بدهد تا به نیابت از او مدت باقی مانده را به خود بذل نماید و اقدام به بخشیدن مدت صیغه موقت نماید.
مانند آنکه شوهر به زن وکالت دهد که در صورت وقوع حادثه معینی مانند سوء رفتار مرد و یا ترک زندگی خانوادگی از جانب او یا مسافرت طولانی، بقیه مدت را به خود بذل کند و یا اینکه به زن وکالت دهد تا هرگاه بخواهد بقیه مدت را به خود ببخشد. علاوه بر این، در شرایطی که مدت عقد موقت طولانی است و مرد به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند، زن باید بتواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام شوهر به بذل مدت را از دادگاه بخواهد که در این صورت دادگاه حکم به بخشیدن مدت صیغه موقت صادر خواهد کرد. لازم به تذکر است مهریه عقد موقت در هر حالت بر عهده مرد است و به هیچ وجه ساقط نمی شود.
حتما بخوانید: الزام مرد به بذل مدت در صیغه
ماهیت بذل مدت
در خصوص اینکه ماهیت بذل مدت در ازدواج موقت چیست در ابتدا لازم است تا به اعمال حقوقی انسان از منظر قانون نگاهی انداخته و به تعریف هریک از نظر قانون با ذکر مثال بپردازیم و سپس ماهیت حقوقی بذل مدت را بیان نماییم. اعمال انسان در عالم حقوق در دو دسته زیر قابل تقسیم بندی می باشد:
عقود و قراردادها: عقد در قانون عبارت است از همکاری متقابل اراده دو یا چند شخص در ایجاد یک ماهیت حقوقی. همانطور که از تعریف عقد پیدا است در عقد نیاز به اراده، قبول و رضایت هر یک از طرفین قراداد می باشد. مانند عقد بیع یا عقد اجاره.
ایقاعات: بر خلاف عقود، ایقاعات صرفا با اراده یکی از طرفین ایجاد می گردد. به عنوان مثال در عقد نکاح، طلاق حقی است که قانون گذار و شرع مقدس صرفا برای مردان در نظر گرفته است و برای انجام طلاق صرف اراده مرد و اعمال این اراده کافی است.
همانطور که در تعریف بذل مدت گفتیم، بذل مدت اختیار و حقی است صرفا برای مرد در عقد موقت، تا هر زمان که بخواهد بتواند با بذل باقی مدت عقد موقت اقدام به خاتمه نکاح موقت نماید. بنابراین ماهیت بذل مدت نیز این است که ایقاع بوده و صرف اراده دارنده حق بذل مدت که مرد می باشد برای اتفاق افتادن آن کافی است.
بیشتر بخوانید: عده بذل و انقضای مدت
آثار بذل مدت
همانگونه که جاری شدن طلاق در ازدواج دائم دارای آثار مخصوص به خود می باشد بخشیدن مدت صیغه موقت نیز دارای آثار مربوط به خود می باشد. آثار بذل مدت در ازدواج موقت به شرح زیر می باشد:
اتمام رابطه زوجیت: از مهمترین آثار بذل مدت پایان یافتن رابطه زوجیت میان زن و مرد است.
ملزم شدن زن به رعایت عده عقد موقت از دیگر آثار بذل مدت در عقد موقت رعایت عده است که رعایت عده بسته به شرایط زن عبارت است از:
دو طهر در زنانی که عادت ماهانه می شوند.
45 روز در زنانی که به سن یائسگی نرسیده لکن عادت ماهانه منظمی ندارند.
تا زمان وضع حمل برای زنان باردار.
یائسه و باکره عده ندارند.
از بین رفتن شرط انفاق: باید دانست نفقه به خودی خود در عقد موقت راه ندارد مگر اینکه زوجین آن را شرط کرده باشند که پس از بخشیدن مدت صیغه موقت مرد دیگر تکلیفی بر انفاق و پرداخت نفقه نخواهد داشت.
در ادامه بخوانید: عقد موقت یا صیغه چگونه باطل می شود
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد بذل مدت یا بخشیدن مدت در ازدواج موقت ، در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوق تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون بذل مدت یا بخشیدن مدت در ازدواج موقت پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- بذل مدت در ازدواج موقت یعنی چه ؟
بذل مدت عقد موقت یا صیغه یکی از راه های خاتمه عقد موقت است و به موجب آن مرد باقی مانده مدت عقد موقت را به زن می بخشد که این مطلب در مقاله به صورت مفصل توضیح داده شده است .
2- بذل مدت در عقد موقت به چه صورت انجام می شود ؟
بذل مدت در عقد موقت تشریفات بخصوصی ندارد و با اراده مرد صورت می پذیرد که شرح این موضوع ضمن مقاله ارائه شده است.
3- آیا زن می تواند اقدام به بذل مدت در صیغه نماید ؟
بذل مدت اصولا در اختیار مرد است ، مگر در شرایط بخصوصی که زن بر اساس آن بتواند به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای بذل مدت نماید یا از شوهر وکالت داشته باشد که برای دریافت اطلاعات کامل در این باره می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
منبع : بذل مدت در ازدواج موقت