طرح صنعتی، شکل و ظاهر یک محصول صنعتی یا صنایع دستی بوده و منظور از ثبت طرح صنعتی، ثبت کردن این شکل، مطابق تشریفات مربوطه در اداره مالکیت معنوی می باشد. برای ثبت طرح صنعتی، کافی است که اشخاص به سایت مرکز مالکیت معنوی رفته و پس از پرکردن اظهارنامه مشخصی که برای این کار وجود دارد، طرح صنعتی خود را تحویل داده و پس از بررسی و استعلام جهت تکراری نبودن طرح و متفاوت بودن طرح، مدارک را کامل و هزینه را پرداخت کنند .
مطابق ماده 20 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری: « از نظر این قانون، هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن، به‌گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است...». بنابراین طرح صنعتی، ظاهر یک کالای صنعتی یا صنایع دستی با تمام ویژگی های آن شکل ظاهری می باشد.
زمانی که شما در نقش تولید کننده محصولی را تولید و در بازار عرضه می کنید، چنانچه این محصول از استقبال خریداران برخوردار شود، قطعا پای رقبا برای ارائه و تولید محصولی با ظاهر مشابه محصول تولید شده توسط شما به میان خواهد آمد. بنابراین همیشه یکی از مواردی که تولید کنندگان می بایست برای آن راه کاری اندیشیده باشند این است که رقبا نتوانند از طرح صنعتی محصول آن ها سو استفاده نمایند . یکی از راه حل های قانونی برای حل مشکل سو استفاده رقبا از شکل و ظاهر محصول تولیدی و جلوگیری از کپی برداری از آن، ثبت طرح صنعتی است.
حال با توجه به تعریفی که از ثبت طرح صنعتی داشتیم این سوال به وجود می آید که ثبت طرح صنعتی چیست و چرا باید انجام گیرد ؟ ما در این مقاله علاوه بر مزایای ثبت طرح صنعتی به شرایط و مدارک ثبت طرح صنعتی و نحوه و مراحل ثبت طرح صنعتی در ایران می پردازیم.
ثبت طرح صنعتی چیست و چرا باید انجام گیرد؟
در تعریف طرح صنعتی، ماده 20 قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی مقرر داشته : « هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن، به‌گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است... »
مطابق ماده فوق، طرح صنعتی به معنای شکل و فرم ظاهری یک محصول صنعتی یا کالای صنایع دستی می باشد؛ با توجه به این تعریف از طرح صنعتی، ثبت طرح صنعتی، به معنای انجام فرآیند ثبت شکل و فرم ظاهری یک کالای صنعتی یا صنایع دستی در اداره مالکیت معنوی و با رعایت تشریفات مقرر قانونی می باشد.
تولیدکنندگان یک محصول، با ثبت طرح صنعتی متعلق به آن محصول، از کپی شدن آن توسط رقبای تجاری جلوگیری نموده و در نتیجه باعث افزایش فروش و بازگشت سرمایه گذاری اولیه می شوند. حتی می توان گفت که ثبت طرح صنعتی، موجب افزایش دارایی یک شرکت تجاری می گردد، چرا که با ممانعت از کپی کردن آن طرح صنعتی توسط رقبا و افزایش فروش انحصاری محصول مربوطه، ارزش آن محصول نیز افزایش می یابد. ثبت طرح صنعتی باعث جلوگیری از هرگونه کپی و انجام جرم کلاهبرداری توسط افراد دیگر می شود.
همچنین، بعد از ثبت طرح صنعتی، می توان طرح صنعتی خود را در مقابل دریافت مبلغی به سایرین واگذار کرد. ثبت طرح صنعتی این امکان را به افراد می دهد که تحت شرایطی از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان و تاسیس شرکت های دانش بنیان استفاده نمایند.
حتما بخوانید: اداره ثبت علائم تجاری
کدام طرح های صنعتی را می توان ثبت نمود؟
مطابق ماده 84 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، طرح های صنعتی زیر قابل حمایت نیستند:
( 1ـ طرح هایی که جدید یا اصیل نباشند .
2ـ طرح هایی که تنها در نتیجه عملکرد فنی محصول ایجاد می شوند .
3ـ طرح های حاوی نمادها یا نشان‌های رسمی .
4ـ طرح های مخالف نظم عمومی یا اخلاق حسنه .
طرح صنعتی جدید با رعایت مفاد ماده 21 قانون، طرحی است که قبل از تسلیم اظهارنامه یا قبل از تاریخ ادعای حق تقدم، همانند آن به عموم عرضه نشده باشد. طرح صنعتی در صورتی اصیل محسوب می‌شود که به‌طور مستقل توسط طراح پدید آمده و کپی و تقلید طرح های موجود نباشد، به نحوی که از دید یک کاربر آگاه، متفاوت از طرح هایی باشد که قبلا در اختیار عموم قرار گرفته است. )
یکی از نکاتی که باید هنگام ثبت طرح صنعتی به آن توجه کرد اصیل بودن و جدید بودن طرح است.طرح های صنعتی شامل محصولات صنعتی،صنایع دستی ، پوشاک، زیور آلات و جواهرات و سایر اقلام لوکس می باشد . طبق ماده 21 قانون ثبت طرح صنعتی : « طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد . طرح صنعتی زمانی جدید است که از طریق انتشار به طور محسوس و یا ازطریق استفاده به هرنحو دیگر قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت در هیچ نقطه ای از جهان برای عموم افشاء نشده باشد . »
بیشتر بخوانید: ثبت اختراع در ایران
شرایط و مدارک ثبت طرح صنعتی
در مورد شرایط ثبت طرح صنعتی، می توان چنین گفت که علاوه بر ویژگی اصیل و جدید بودن طرح صنعتی که در بخش قبل توضیح داده شد، مطابق ماده 67 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ثبت طرح صنعتی مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.
همچنین مطابق تبصره ماده 68 : ( در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد، ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن‌ها الزامی است، مع ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی میسر نباشد می‌تواند خلاصه آن ها را به فارسی ضمیمه نماید. مرجع ثبت در صورت لزوم می تواند در جریان بررسی اظهارنامه، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند. چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور، معادل فارسی نداشته باشند، ذکر همان اصطلاحات کفایت می کند .)
مدارک لازم در زمان ثبت طرح صنعتی به شرح زیر است :
ارائه اظهارنامه ثبت طرح و کامل کردن دو برگ اظهارنامه طرح صنعتی .
ارائه مدارک شناسایی برای احراز هویت تقاضا کننده ثبت طرح مثل کپی شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای شخصیت حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات برای شخصیت حقوقی .
اگر طرح صنعتی مورد درخواست متقاضی دو بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر برای نمونه .
اگر طرح صنعتی مورد درخواست متقاضی سه بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر برای نمونه
اگر طراح نخواهد که اسمش در پرونده بیان شود متقاضی ثبت طرح می بایست درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم طراح را به صورت اسکن شده و همراه با الصاق آن در پرونده الکترونیکی به اداره ارائه دهد .
ارائه رسید پرداخت هزینه اظهارنامه و در صورت وجود هزینه های اضافی ارائه رسید تمام آن ها .
ارائه هم زمان مدارک مربوط به حق تقدم به همراه اظهارنامه یا حداکثر 15 روز از تاریخ ارائه اضهارنامه .
ارائه مدارک نمایندگی و احراز سمت، چنانچه تقاضا از جانب نماینده قانونی شرکت انجام شده باشد .
مشخصات تصاویر طرح صنعتی درخواستی در زمان ارسال به اداره ثبت طرح به این صورت باید باشد :
سایز تصویر حداکثر A4 باشد و به صورت عمودی اسکن شده باشد، طرح می بایست در زمینه ساده و به نحوی قابل رویت قرار گرفته باشد، تصویر رنگی و حداکثر حجم آن KB500 باشد .
در ادامه بخوانید: نحوه استعلام علائم تجاری
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ثبت طرح صنعتی در کانال تلگرام موضوعات تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ثبت طرح صنعتی پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- ✔️ طرح صنعتی چیست؟
✔️هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است که در متن مقاله توضیح داده شده است .
2- ✔️کدام طرح صنعتی را می توان ثبت نمود؟
✔️ طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد همان طور که در متن مقاله نیز بیان شده است .
3- ✔️ چرا باید ثبت طرح صنعتی انجام گیرد؟
✔️ ثبت طرح صنعتی باعث جلوگیری از هرگونه کپی و کلاهبرداری توسط افراد دیگر می شود طرح صنعتی ارزش یک محصول را نشان می دهد و ارزش آن را افزایش می دهد همان طور که در متن مقاله نیز بیان شد .
منبع : ثبت طرح صنعتی