دیوان عالی کشور، بر اساس اصل 161 قانون اساسی به وجود آمده است. این دیوان، عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قانون، در محاکم دادگستری است و درصورت وجود تعدد آرا در محاکم، رای وحدت رویه صادر می کند. ساختار دیوان عالی کشور، متشکل از دادسرا، هیئت های عمومی و شعب حقوقی و کیفری است و در هر یک از این شعب، دو قاضی، وجود دارد. دادسرای کل دیوان عالی کشور، بر امور مربوط به دادسراهای سراسر کشور، رسیدگی می نماید.
سلسله مراتب، در رسیدگی های قضایی، همیشه و در همه کشور ها، مورد توجه مقامات و نویسندگان قوانین بوده است. بنابر قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، رسیدگی به پرونده های حقوقی و کیفری، در بدو امر، باید در دادگاه بدوی و دارای صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع مورد نظر، صورت گیرد.
ممکن است که در جریان رسیدگی به یک پرونده، قوانین شکلی، مثل قانون آیین دادرسی کیفری در امور کیفری و آیین دادرسی مدنی در امور مدنی، رعایت نشود و یا قوانین ماهوی، مثل قانون مدنی، قانون تجارت و یا قانون مجازات اسلامی نقض شود. همچنین، گاه پیش می آید که قضات، در پرونده هایی با موضوع یکسان، آرای متناقضی صادر می کنند. در این موارد، نیاز به ارجاع و درخواست رسیدگی به پرونده، در یک مرجع بالاتر و ناظر، وجود داشته که این مرجع، دیوان عالی کشور می باشد.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم، ابتدا، به معرفی دیوان عالی کشور پرداخته و بگوییم کجاست؛ سپس، ساختار، شعب آن و دادسرای کل را توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع که دیوان عالی کشور کجاست و ساختار آن چیست، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
معرفی دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور، بر اساس اصل 161 قانون اساسی به وجود آمده است. این دیوان، عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قانون در محاکم دادگستری است و دارای ساختار، شعب و وظایف مخصوص به خود می باشد. وظایف دیوان عالی کشور، عبارتند از: نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم، ایجاد وحدت رویه قضایی، حل اختلاف در صلاحیت و تعیین مرجع صالح، موافقت با اعاده دادرسی از احکام کیفری و رسیدگی به تخلفات رییس جمهور.
در پاسخ به اینکه دیوان عالی کشور کجاست؟ باید گفت: در حال حاضر، دیوان عالی کشور، در تهران است و دارای 45 شعبه، در این شهر می باشد. همچنین، دیوان عالی کشور، در قم، 5 شعبه و در مشهد، 3 شعبه دارد. همانند هر ساختار اداری دیگری، در راس ساختار دیوان عالی کشور، یک رییس قرار دارد. رییس دیوان عالی کشور، توسط رییس قوه قضاییه، تعیین می شود که برای مدت 5 سال، مسئولیت این سمت را بر عهده داشته و باید، فردی مجتهد، عادل و آگاه به امور قضایی باشد.
حتما بخوانید: آدرس شعب دیوان عالی کشور
ساختار دیوان عالی کشور
در قسمت قبل، به معرفی دیوان عالی کشور پرداختیم و گفتیم که کجاست. این دیوان، عالی ترین و بالاترین مرجع قضایی کشور است. در این قسمت، قصد داریم تا در خصوص ساختار دیوان عالی کشور، توضیح دهیم و بگوییم که ساختار آن چیست. ساختار دیوان عالی کشور به شرح زیر می باشد:
رئیس دیوان عالی کشور: رییس دیوان عالی کشور، توسط رییس قوه قضاییه، تعیین می شود. مدت حضور او در این سمت، 5 سال می باشد.
دادسرای دیوان عالی کشور: که بر امور مربوط به دادسراهای کل کشور رسیدگی می نماید.
شعب دیوان عالی کشور: ساختار دیوان عالی کشور، دارای شعب حقوقی، کیفری و تشخیص است. در هر شعبه کیفری و حقوقی، دو قاضی، از قضات عالی کشور حضور دارند که یکی از آن ها، رییس و دیگری قاضی مستشار است. تعداد قضات، در شعب تشخیص، 5 نفر می باشد.
هیئت های عمومی دیوان عالی کشور: این هیئت ها، شامل هیئت عمومی وحدت رویه قضایی و هیئت عمومی شعب حقوقی و کیفری می باشند. هیئت عمومی وحدت رویه قضایی در ساختار دیوان عالی کشور، به آرای متناقض صادره توسط قضات، در موارد و موضوعات مشابه رسیدگی می کنند.
بیشتر بخوانید: نقض رای در دیوان عالی کشور یعنی چه
شعب دیوان عالی کشور
در قسمت های قبل، دیوان عالی کشور را معرفی کردیم، گفتیم کجاست و در این خصوص که ساختار دیوان عالی کشور چیست، توضیح دادیم. همچنین، گفتیم که در این ساختار، شعب مختلفی، وجود دارند. در این قسمت، قصد داریم تا در خصوص شعب موجود در ساختار دیوان عالی کشور، نکاتی را ارایه دهیم. شعب دیوان عالی کشور، عبارتند از:
شعب حقوقی: شعب حقوقی دیوان عالی کشور، به آرای مورد فرجام خواهی در امور حقوقی، رسیدگی می نمایند.
شعب کیفری : در پاره ای از موارد، در برخی امور کیفری، حق فرجام خواهی نسبت به آرای کیفری وجود دارد که شعب کیفری دیوان عالی کشور، به آرای فرجام خواسته شده در امور کیفری، رسیدگی می نماید.
شعب تشخیص: پس از اعاده دادرسی با استناد به این امر که رای صادره خلاف شرع بین است، رییس قوه قضاییه، به بررسی خلاف شرع بین بودن رای صادره، خواهد پرداخت. در صورتی که رای مورد اعاده، توسط رییس قوه قضاییه، خلاف شرع بین تشخیص داده شود، شعب تشخیص، وظیفه نقض رای و رسیدگی ماهوی به موضوع را دارند.
دادسرای دیوان عالی کشور ( دادسرای کل )
پس از توضیح در خصوص ساختار دیوان عالی کشور، در این قسمت، قصد داریم تا به معرفی دادسرای دیوان عالی کشور (دادسرای کل) بپردازیم. همانگونه در قسمت های قبل و در خصوص توضیح ساختار دیوان عالی کشور گفتیم، دادسرای دیوان عالی کشور، یکی از ارکان ساختار دیوان عالی کشور می باشد.
در کنار ساختمان دیوان عالی کشور، دادسرای کل کشور وجود دارد که ریاست آن، بر عهده دادستان کل کشور است. علاوه بر این، تعدادی معاون و دادیار هم، زیر نظر دادستان، در دادسرای کل، فعالیت می کنند. در بخش اداری هم، یک مدیر دفتر کل و به تعداد لازم، کارمند اداری وجود دارند . وظایف دادسرای کل، نظارت بر امور تمام دادسراهای کل کشور می باشد.
در ادامه بخوانید: اعتراض به رای قطعی دیوان عالی کشور
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ساختار دیوان عالی کشور در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ساختار دیوان عالی کشور پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- سازمان دیوان عالی کشور چیست؟
دیوان عالی کشور عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قانون در محاکم دادگستری است و در صورت وجود تعدد آرا در محاکم رای وحدت رویه صادر می کند که توضیحات آن در متن مقاله ارائه شده است.
2- شعب دیوان عالی کشور چیست؟
شعب دیوان عالی کشور به دو دسته شعبه حقوقی و شعبه جزایی تقسیم بندی می شود که توضیحات آن در متن مقاله ارائه شده است.
3- دادسرای دیوان عالی کشور چیست؟
دادسرای دیوان عالی کشور یا همان دادستانی کل کشور در کنار دیوان عالی قرار دارد و ریاست آن با دادستان کل کشور است که توضیحات آن در متن مقاله ارائه شده است.
منبع : ساختار دیوان عالی کشور