گرفتن شناسنامه برای فرزند ناشی از عقد موقت، تکلیف والدین است ؛ اگر پدر اقدام به گرفتن شناسنامه نکند و ازدواج صیغه موقت هم به ثبت نرسیده باشد ، مادر می تواند الزام وی را به گرفتن شناسنامه از دادگاه خانواده تقاضا کند . در غیر این صورت شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت آن است که مادر می تواند با گرفتن حکم امین موقت و ارائه به ادارات ثبت احوال ، تقاضای صدور شناسنامه برای فرزند ناشی از عقد موقت یا صیغه نماید .
یکی از تکالیف والدینی که صاحب فرزند می شوند این است که در اسرع وقت برای نوزاد خود شناسنامه بگیرند که دریافت شناسنامه برای نوزاد سبب بهره مندی وی از حقوق مادی و معنوی گسترده ای می شود . با این حال ، در برخی موارد ممکن است که زن و مردی با عقد موقت یا صیغه به زوجیت یکدیگر در آمده باشند و ازدواج آنها هم به ثبت نرسیده باشد .
همچنین ممکن است مردی که زوجه موقت او باردار شده و نوزادی به دنیا آورده است ، نسب فرزند ناشی از عقد موقت یا صیغه را نپذیرفته و نسب فرزند به خود را انکار نماید و یا اینکه علیرغم پذیرش نسب نوزاد ، اقدامی جهت گرفتن شناسنامه برای فرزند عقد موقت انجام ندهد . در چنین شرایطی این سوال مطرح می شود که شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت به چه صورت است ؟ آیا مادر می تواند اقدام به گرفتن شناسنامه برای فرزند متولد شده در صیغه موقت کند ؟
به همین مناسبت ، در این مقاله قصد داریم به بررسی این مطالب بپردازیم که تکلیف شناسنامه فرزند در ازدواج موقت چیست ؟ شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت یا صیغه چیست و دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت توسط مادر به چه طریقی امکان پذیر است .
شناسنامه فرزند ازدواج موقت
بر اساس قانون مدنی ، عقد موقت به ازدواجی گفته می شود که برای مدت زمان مشخص بین زن و مردی منعقد می شود و صرفا در طول همین مدت ، رابطه زوجیت ایجاد کرده و پس از آن ، صیغه موقت خاتمه می یابد . به لحاظ عرفی ، صیغه موقت برای مدت زمان محدود و در شرایطی صورت می گیرد که راه دیگری برای برطرف کردن نیاز جنسی وجود نداشته باشد ؛ به همین خاطر است که ازدواج موقت ثبات و دوام یک ازدواج دائم را ندارد و اصولا فلسفه آن تولید نسل و متولد شدن فرزند نمی باشد .
با این وجود ، در شرایطی ممکن است که زن در طول مدت ازدواج موقت یا صیغه باردار شود . بر اساس قانون حمایت خانواده ، " نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت محوریت و استواری روابط خانوادگی ، نکاح دائم را که مبنای تشکیل خانواده است ، مورد حمایت قرار می دهد " . ازدواج موقت نیز تابع موازین شرعی و مقررات قانون مدنی است و ثبت آن در مواردی الزامی است که عبارتند از : باردار شدن زوجه ، توافق طرفین ، شرط ضمن عقد .
همانگونه که ملاحظه می شود ، موضوع باردار شدن زن در صیغه سبب می شود که مرد موظف شود که عقد موقت یا صیغه را با همسر موقت خود مطابق عقدنامه ازدواج موقت به ثبت برساند . ثبت ازدواج موقت تاثیر بسیار مهمی در گرفتن شناسنامه برای فرزند ناشی از عقد موقت دارد ؛ چرا که وقتی ازدواج موقت یا صیغه به ثبت برسد ، طبیعتا فرزندی هم که از عقد موقت متولد شود ، ملحق به پدر می باشد و می توان برای دریافت شناسنامه وی اقدام کرد .
بر اساس ماده 1158 قانون مدنی ، طفل متولد شده در زمان زوجیت اعم از دائم یا موقت ، ملحق به شوهر است به این شرط که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد . بنابراین اگر شرایط قانونی اثبات نسب فرزند به پدر وجود داشته باشد ، پدر چه در عقد دائم چه در عقد موقت موظف است برای فرزند خود شناسنامه بگیرد . حتی اگر مدت زمان عقد موقت نیز به پایان رسیده یا مرد اقدام به بخشیدن مدت عقد موقت نموده باشد .
لازم به ذکر است که در مورد نوزادان متولد از رابطه نامشروع به جهت برخورداری از حقوق قانونی گرفتن شناسنامه فرزندان نامشروع نیز الزامی دانسته شده است .
حتما بخوانید: ارث بردن فرزند در ازدواج موقت
شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت
همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم ، دریافت شناسنامه برای فرزند متولد شده از ازدواج موقت یا صیغه الزامی است و در صورت باردار شدن زن در صیغه موقت باید برای فرزند متولد شده شناسنامه گرفت . با این حال این پرسش ممکن است مطرح شود که شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت به چه صورت است ؟
بر اساس قانون ثبت احوال ، هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به اعلام ولادت و گرفتن شناسنامه نوزاد اقدام نمایند :
1پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه .
2مادر در صورتی که ازدواج او قانونا به ثبت رسیده باشد
3وصی یا قیم یا امین با ارائه مدارک ذی ربط . متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است .
4صاحب واقعه که سن او 18 سال تمام به بالا باشد .
علاوه بر این ، برای دریافت شناسنامه فرزند متولد از صیغه ، اشخاص فوق باید مدارکی را نیز به همراه داشته باشند که عبارتند از اصل شناسنامه پدر و مادر و گواهی ولادت صادر شده توسط پزشک یا ماما . فیش بانکی برای دریافت شناسنامه نیز باید طبق تعرفه پرداخت شود . لازم به ذکر است که طبق قانون ، مهلت اعلام واقعه ولادت و دریافت شناسنامه حداکثر 15 روز از زمان تولد نوزاد می باشد .
بیشتر بخوانید: مهلت گرفتن شناسنامه برای نوزادان
دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت توسط مادر
در قسمت قبل شرایط کلی گرفتن شناسنامه فرزندان ناشی از صیغه عقد موقت را ذکر کردیم که بر اساس آن ، در درجه اول ، پدر یا جد پدری با در دست داشتن شناسنامه خود ، باید به اداره ثبت احوال مراجعه کنند و تقاضای صدور شناسنامه برای نوزاد نمایند . با این وجود ، نظر به اینکه عقد موقت در بسیاری موارد به صورت پنهانی و بدون اطلاع سایر اعضای خانواده مرد صورت گرفته است ، مرد تمایلی به گرفتن شناسنامه برای نوزاد ندارد .
به ویژه آنکه در صورت گرفتن شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت یا صیغه ، نام نوزاد در شناسنامه مرد نیز قید می گردد تا فرزند عقد موقت ، همچون سایر فرزندان ناشی از ازدواج دائم بتواند ارث ببرد . بنابراین ، در این شرایط گرفتن و دریافت شناسنامه برای نوزاد متولد شده از ازدواج دائم اصولا به عهده مادر است .
اما دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت توسط مادر نیازمند آن است که ابتدا ازدواج موقت مادر با پدر به لحاظ قانونی به ثبت رسیده باشد . اگر ازدواج موقت قبلا به ثبت رسیده باشد ، مادر خودش به تنهایی هم می تواند به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و تقاضای صدور شناسنامه برای نوزاد نماید . همانطور که گفتیم بر اساس قانون حمایت خانواده در صورت باردار شدن زن در عقد موقت ، ثبت ازدواج الزامی است ؛ هرچند در شرایط عادی ثبت صیغه جزء شرایط صحت صیغه موقت نیست .
اما اگر عقد موقت بنا به دلایلی هنوز به صورت قانونی به ثبت نرسیده باشد ، بر اساس قانون ثبت احوال گرفتن شناسنامه نوزاد نیازمند آن است که هر دوی پدر و مادر به اتفاق به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و تصدیق کنند که با هم ازدواج شرعی کرده اند اما بنا به دلایلی اقدام به ثبت ازدواج موقت یا صیغه نکرده اند و به این ترتیب ، شناسنامه برای فرزند صادر می شود . در این صورت ، نام خانوادگی پدر به فرزند داده می شود .
در غیر این صورت ، ( یعنی اگر ازدواج به ثبت نرسیده باشد و پدر نیز برای اخذ شناسنامه اقدام نکند ) ، مادر برای دریافت شناسنامه فرزند ناشی از عقد موقت باید به دادگاه خانواده مراجعه نموده و پس از اینکه ازدواج و نکاح موقت را ثابت کرده و نسب طفل به پدر نیز اثبات شد ، از دادگاه تقاضا کند که پدر را الزام به گرفتن شناسنامه برای فرزند عقد موقت نماید .
در صورتی که الزام پدر امکان پذیر نشد ، مادر می تواند با عنوان " امین موقت " فرزند خود برای دریافت شناسنامه وی اقدام نماید . صدور حکم امین موقت برای مادر از طرف دادگاه صورت می گیرد . وقتی حکم امین موقت برای مادر صادر شود ، مادر با این سمت قانونی می تواند به ادارات ثبت احوال مراجعه کرده و صدور شناسنامه برای فرزند ناشی از صیغه را درخواست کند .
در چنین شرایطی ، نام خانوادگی مادر به فرزند ناشی از عقد موقت داده می شود و به عبارت دیگر ، به جای نام خانوادگی پدر ، فامیلی مادر در شناسنامه فرزند حاصل از ازدواج موقت درج می شود و صرفا نام کوچک پدر در شناسنامه قید می شود ؛ اما اگر بعدها پدر نسب فرزند خود را بپذیرد ، می تواند مشخصات خود را در شناسنامه فرزند تکمیل کند .
لازم به ذکر است که دریافت حکم امین موقت برای مادر و گرفتن شناسنامه به شرطی است که ازدواج به لحاظ شرعی صحیح بوده ولی جایی ثبت نشده باشد . همچنین پدر فرزند باید تابعیت ایرانی داشته ولی دسترسی به وی امکان پذیر نباشد .
در ادامه بخوانید: حضانت فرزند در ازدواج موقت
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- آیا برای فرزندان متولد شده از عقد موقت می توان شناسنامه گرفت ؟
بله بر اساس قانون برای نوزادان ناشی از عقد موقت نیز باید شناسنامه گرفت تا بتوانند از مزایای قانونی برخوردار شوند و هویت آنها معین گردد که این موضوع در مقاله توضیح داده شده است .
2- چه کسانی می توانند برای دریافت شناسنامه فرزند ناشی از عقد موقت اقدام کنند ؟
هر یک از پدر و مادر در صورت ثبت شدن عقد موقت می توانند برای دریافت شناسنامه اقدام کنند ولی در صورتی که عقد موقت صیغه به ثبت نرسیده باشد زن و شوهر به اتفاق باید برای دریافت شناسنامه به ثبت احوال مراجعه کنند که این موضوع به صورت کامل در مقاله توضیح داده شده است .
3- اگر پدر حاضر به دریافت شناسنامه برای نوزاد متولد از عقد موقت نباشد تکلیف چیست ؟
اگر عقد موقت ثبت نشده و پدر هم برای دریافت شناسنامه عقد موقت مادر را همراهی نکند ، مادر با گرفتن حکم امین موقت و ارائه آن به ادارات ثبت احوال می تواند برای دریافت شناسنامه فرزند خود اقدام کند که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
منبع : شرایط دریافت شناسنامه برای نوزاد ناشی از عقد موقت