هر شرطی که خلاف مقتضای ذات عقد ازدواج نباشد، می تواند به عنوان شرط ضمن عقد، در سند ازدواج، گنجانده شود. پذیرش شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج، به منزله اعطای وکالت بلاعزل در طلاق به زوجه، در صورت تحقق آن شروط است. مواردی نظیر ازدواج مجدد زوج بدون اذن همسر اول، ترک انفاق زوج برای 6 ماه متوالی و 9 ماه متناوب و سایر موارد، از مصادیق این شروط می باشند.
ر اساس قانون مدنی، هر یک از طرفین، می توانند، شروط خود را در عقد ذکر نموده و بر سر آن، توافق نمایند. عقد نکاح هم، از این امر مستثنی نیست. به موجب ماده 1119 قانون مدنی، هر یک از زن و مرد می توانند، شروطی که خلاف مقتضای ذات عقد نباشد را در سند ازدواج خود، ذکر کند. پذیرش این شروط، از جانب زوجین، ایجاد کننده حقوق و تکالیفی، برای هریک از آن ها می باشد.
پیرو همین موضوع، مجموعه ای از شروط ضمن عقد از قبل، به صورت چاپ شده، در سند ازدواج، مورد پیش بینی قرار گرفته است که هنگام انعقاد عقد نکاح، از زوجین خواسته می شود تا با امضا، اقدام به اعلام اراده خود، مبنی بر پذیرش آن ها نمایند. پذیرش این شروط، آثار حقوقی خاص خود را به دنبال دارد، به همین علت، لازم است تا افراد، از این شروط و آثارشان مطلع باشند.
از همین رو، در این مقاله، به بررسی شرط ضمن عقد پرداخته و سپس، توضیح می دهیم که شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج کدامند و نپذیرفتن این شروط، از سمت زوجین چه آثاری دارد. چنانچه، سوالاتی پیرامون موضوع شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج دارید، با ما همراه باشید.
شروط ضمن عقد
در پاسخ به این پرسش که شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج کدامند، می توان گفت: بر اساس ماده 1119 قانون مدنی، هریک از زن و مرد، می توانند شروطی که خلاف مقتضای ذات عقد نباشد را به عنوان شرط ضمن عقد، در سند ازدواج درج کند. قراردادن شروط ضمن عقد و پذیرش آن ها، برای طرفین عقد، ایجاد حق و تکلیف می نماید.
در بسیاری از موارد، اختیارات بی شماری که مرد به موجب عقد نکاح به دست می آورد، ممکن است سبب سو استفاده از این حقوق و ایجاد عسرو حرج، برای روجه گردد. به جهت تعدیل این اختیارات، قانون گذار، شروطی را تحت عنوان شروط ضمن عقد در سند ازدواج، پیش بینی کرده است که این شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج، تحت عنوان شروط دوازده گانه طلاق نیز شناخته می شوند؛ چرا که در صورت وجود داشتن آن ها، زن می تواند تقاضای طلاق کند.
حتما بخوانید: شروط ضمن عقد چیست
شروط ضمن عقد در سند ازدواج
از سال 1360 به بعد، شروطی در سند ازدواج، تحت عنوان شرط ضمن عقد پیش بینی شده است که سردفتر ازدواج، مکلف است، قبل از اجرای صیغه عقد، این شروط را برای زوجین، خوانده و مفهوم آن را به اطلاع آن ها برساند. نکته مهم، آن است که هر یک از طرفین، می توانند هر کدام از این شروط ضمن عقد نکاح را که موافق با آن هستند، امضا کنند و هر کدام را که نخواهند امضا نکنند. در پاسخ به اینکه شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج کدامند باید گفت، این شروط، شامل موارد زیر می باشند:
ضمن عقد ازدواج، زوج شرط نموده که هرگاه، طلاق به‌درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضای طلاق، ناشی از تخلف زن، از وظایف همسرداری یا سو اخلاق و رفتار او نباشد، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده، یا معادل آن را طبق نظر دادگاه، بلاعوض به زوجه منتقل نماید. ( شرط تنصیف اموال و دارایی مرد )
ضمن عقد نکاح، زوج به زوجه، وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه ذیل، با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز دادگاه، پس از انتخاب نوع طلاق، خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه، وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داد تا در صورت بذل، از طرف او قبول کند . این موارد عبارتند از :
استنکاف شوهر، از دادن نفقه، به مدت 6 ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه. همچنین در موردی که شوهر، سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.
سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج، به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه، غیرقابل تحمل نماید.
ابتلای زوج، به امراض صعب العلاج؛ به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه، مخاطره انگیز باشد.
جنون زوج، در مواردی که فسخ نکاح، شرعا ممکن نباشد.
عدم رعایت دستور دادگاه، در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
محکومیت شوهر به حکم قطعی، به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که مجموعا منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد. در تمام این موارد، در صورتی حق طرح دعوای طلاق، برای زن ایجاد می شود که حکم قطعی محکومیت شوهر، صادرشده باشد و مرد در زندان باشد.
ابتلای زوج، به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه، به اساس زندگی خانوادگی، خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار نماید.
زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه، ترک کند (تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است) و یا 6 ماه متوالی، بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.
محکومیت قطعی زوج، در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات، اعم از حد و تعزیر، در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص این که مجازات، مغایر با حیثیت خانوادگی است، با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر و با دادگاه است .
در صورتی که پس از گذشت 5 سال، زوجه، از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر، صاحب فرزند نشود.
در صورتی که زوج، مفقود الاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
زوج، بدون رضایت زوجه، همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه، بین همسران خود، به عدالت رفتار ننماید.
بیشتر بخوانید: شروط دوازده گانه طلاق
نپذیرفتن شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج
در قست قبل به تعریف شرط ضمن عقد، پرداختیم و گفتیم که شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج کدام هستند. همانطور که توضیح دادیم، زوجین، در پذیرفتن یا نپذیرفتن شروط ضمن عقد در سند ازدواج، مخیر می باشند و الزامی به پذیرش و امضا شروط ضمن عقد در سند ازدواج، برای هیچ یک از طرفین وجود ندارد.
امضا نکردن شروط ضمن عقد در سند ازدواج، توسط زوج، به این معنا نیست که امکان طلاق برای زوجه، در صورت تحقق هریک از موارد مندرج در سند نکاحیه، از بین برود. در ماده 1130 قانون مدنی، قانون گذار، امکان طلاق زوجه به واسطه عسر و حرج را پیش بینی نموده و مصادیق عسر و حرج زن در قانون را بیان کرده است.
ماده 1130 قانون مدنی، اشعار می دارد: "در صورتی که دوام زوجیت، موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم شرع، طلاق داده می شود." بنابراین، نپذیرفتن شروط ضمن عقد توسط زوج، مسقط حق زوجه، جهت درخواست حکم طلاق، هنگام وجود عسر و حرج نمی باشد.
در ادامه بخوانید: انواع شروط صحیح ضمن عقد نکاح
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- شرط ضمن عقد در سند ازدواج به چه معناست؟
شرط ضمن عقد در سند ازدواج به کلیه شروطی گفته می شود که زوجین اقدام به درج آن در سند عقدنامه نموده و ایجاد کننده حقوق و تکالیفی برای طرفین می باشد که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
2- شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج کدامند؟
شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج شامل بیان مواردی است که در صورت وقوع آن ها زوجه به عنوان وکیل بلاعزل زوج می تواند اقدام به طلاق نماید مواردی نظیر ترک انفاق توسط مرد یاازدواج دوم مرد بدون اذن همسر و سایر مواردی که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
3- آثار نپذیرفتن شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج چیست؟
نپذیرفتن شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج بدین معنا است که حقوق و تکالیف ناشی از پذیرش آن ها برای افراد ایجاد نمی گردد که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.