ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص اقدامات دادسرا، بعد از اثبات مجرمیت یا عدم مجرمیت متهم است، که منجر به به صدور قرار منع تعقیب یا جلب به دادرسی می شود. مقامات دادسرا (بازپرس یا دادیار) بعد از صدور قرار های مذکور، پرونده برای تایید قرار، برای دادستان می فرستند تا او آنها را تایید یا رد نماید. هرچند، قرار منع تعقیب از جانب شاکی، قابل اعتراض است، اما قرار جلب به دادرسی، قابل اعتراض نبوده و متهم باید برای دفاع، در دادگاه حاضر شود.
بعد از آن که، وقوع جرم توسط شاکی اعلام شود، پرونده برای رسیدگی، به یکی از شعب دادسرا فرستاده می شود. مقامات رسیدگی کننده در دادسرا، یعنی بازپرس و دادیار، پرونده را بررسی می کنند تا اثبات شود که آیا متهم، این جرم را انجام داده است یا نه؟ در این حالت، دادیار تحقیق بازپرس، هر آنچه، برای کشف علت جرم ضروری است، از جمله تحقیقات مقدماتی، تحقیق از شاهدان و مطلعان، کشف علت وقوع جرم و غیره را انجام می دهد تا در نهایت، بتواند مجرم اصلی پرونده را مشخص کند .
بازپرس یا دادیار، بعد از انجام تحقیقات مقدماتی با دو حالت مواجه خواهد شد: یا دلایل کافی دارد تا ثابت کند، کسی که به عنوان متهم از او شکایت شده، مجرم پرونده است و باید به دادگاه فرستاده شود و یا به این نتیجه می رسد که متهم، مجرم نیست و تعقیب او باید متوقف بشود. در هر یک از این حالات، اقدامات بازپرس برای ادامه رسیدگی، متفاوت است، که این موضوع در ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است.
از این رو در این مقاله قصد داریم، در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری چیست؟ و سپس صدور قرار جلب به دادرسی ، صدور قرار منع تعقیب و اقدامات دادستان بعد از صدور قرارها را بررسی کنیم.
ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری چیست؟
به موجب ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، "بازپرس در صورت جرم بودن عمل ارتکابی و وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار جلب به دادرسی و در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی و یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری، نزد دادستان ارسال می کند. دادستان، باید ظرف سه روز از تاریخ وصول پرونده، تحقیقات را ملاحظه و نظر خود را به طور کتبی، اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. چنانچه مورد از موارد موقوفی تعقیب باشد، قرار موقوفی تعقیب، صادر و وفق مقررات فوق، اقدام می شود."
با توجه به متن ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری که در بالا به آن اشاره کردیم، بعد از پایان انجام تحقیقات مقدماتی دو قرار صادر می شود: قرار منع تعقیب، به معنای عدم تعقیب متهم بوده، زیرا دلایل کافی برای انتساب جرم به مجرم وجود ندارد یا اصلا عمل ارتکابی مطابق قانون جرم نباشد. قرار جلب به دادرسی، به معنای لزوم ادامه رسیدگی در دادگاه است تا قاضی، رای نهایی را صادر کند. زیرا، بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، در دادسرا، این موضوع ثابت شده است که عمل ارتکابی جرم است و مدارک و مستندات کافی، برای انتساب آن به متهم وجود دارد.
حتما بخوانید: قرار چیست و انواع آن
صدور قرار جلب به دادرسی در ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری
به موجب ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، با وجود دو شرط، قرار جلب به دادرسی صادر می شود:
اولا ، در صورت جرم بودن عمل ارتکابی
دوما، وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم
قرار جلب به دادرسی، قراری است که بعد از انجام تحقیقات مقدماتی توسط مقامات دادسرا، و اثبات آن که عمل ارتکابی صورت گرفته توسط متهم جرم می باشد و دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود دارد، صادر می شود.در قانون سابق، به جای عبارت قرار جلب به دادرسی از صدور قرار مجرمیت استفاده می شد.
صدور قرار جلب به دادرسی، به معنای مجرمیت متهم نیست و ممکن است او در دادگاه تبرئه بشود. بعد از صدور قرار جلب به دادرسی، بازپرس یا دادیار، پرونده را فورا برای دادستان ارسال می کند ودادستان بعد از تایید، کیفرخواست صادر کرده و همراه با پرونده به دادگاه صالح برای رسیدگی می فرستند. قرار جلب به دادرسی، قابل اعتراض نیست و متهم، باید بعد از صدور این رای، برای دفاع در دادگاه آماده بشود.
بیشتر بخوانید: قرار جلب دادرس چیست
صدور قرار منع تعقیب در ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری
قرار منع تعقیب، قراری است که بعد از اثبات آن اثبات شود عمل ارتکابی صورت گرفته توسط متهم جرم نبوده و همچنین ادله کافی برای انتساب آن به متهم وجود ندارد، توسط مقامات دادسرا صادر می شود. اعتبار این قرار، وابسته به تایید دادستان خواهد بود. هرچند، بازپرس دادسرا این قرار را صادر می کند، اما به موجب بخش آخر ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، دادستان، باید این قرار را تایید کند تا معتبر باشد. قرار منع تعقیب، هم به شاکی و هم به متهم ابلاغ می شود.
به موجب ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری، قرار منع تعقیب، از سوی شاکی، قابل اعتراض بوده و شاکی، می تواند به صدور قرار منع تعقیب اعتراض کند. برای رسیدگی به این اعتراض، پرونده به دادگاه خواهد رفت که به موجب ماده 271 قانون آیین دادرسی کیفری، مرجع رسیدگی به اعتراض شاکی، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به آن اتهام را دارد.
بیشتر بخوانید: اعتراض به قرار منع تعقیب
اقدامات دادستان بعد از صدور قرار در ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری
به موجب ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، بعد از آن که دادستان، قرار منع تعقیب را دریافت کرد، باید ظرف سه روز از تاریخ وصول پرونده، تحقیقات را ملاحظه و نظر خود را به طور کتبی اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. چنانچه مورد از موارد منع تعقیب باشد، قرار منع تعقیب، صادر و مطابق مقررات اقدام می شود.
در اینجا ممکن است بین دادستان و بازپرس در خصوص قرار صادره، اختلاف وجود داشته باشد. دادگاه، درخصوص حل اختلاف بین بازپرس و دادستان، تصمیم گیری می کند که با توجه به نوع جرم، ممکن است دادگاه رسیدگی کننده دادگاه کیفری دو، کیفری 1 یا انقلاب باشد. اگر نظر دادگاه، مبنی بر ادامه تعقیب باشد، بازپرس، مکلف به ادامه تعقیب است. اما اگر دادستان با نظر بازپرس اختلافی نداشته باشد، قرار منع تعقیب متهم را صادر می کند.
در صورتی که بازپرس بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، برای تایید قرار جلب به دادرسی، پرونده را نزد دادستان ارسال کند، دادستان بعد از بررسی پرونده، کیفرخواست صادر کرده و آن را همراه با پرونده برای رسیدگی و صدور رای نهایی، به دادگاه صالح ارسال می کند.
در ادامه بخوانید: قرار ترک تعقیب در آیین دادرسی کیفری
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری چیست؟
ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص صدور قرار منع تعقیب و جلب دادرسی و اقدامات بعدی دادستان در رابطه با این دو قرار می باشد که در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
2- قرار جلب دادرسی چیست؟
قرار جلب به دادرسی یعنی بعد از آن که مقامات دادسرا تحقیقات مقدماتی خود را انجام دادند و بازپرس عمل ارتکابی را جرم تشخیص داد و همچنین ادله کافی برای انتساب جرم به متهم پیدا کرد اقدام به صدور قرار جلب دادرسی می کند که این موضوع در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
3- اقدامات دادستان بعد از صدور قرار چیست؟
دادستان تا سه روز فرصت دارد که در صورت صدور قرار منع تعقیب آن را تایید یا رد نماید و در صورت صدور قرار جلب به دادرسی اقدام به صدور کیفر خواست کند و آن را همراه با پرونده برای رسیدگی به دادگاه بفرستد که در متن مقاله این موضوعات به صورت کامل توضیح داده شده است.