کلاهبرداری اینترنتی یک جرم رایانه ای است که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات پیش بینی شده است . نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی بوده و پس از طرح شکایت ، موضوع به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع می شود . لذا مرجع رسیدگی به شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی دادسرای جرایم رایانه ای و سپس دادگاه کیفری است .
استفاده از اینترنت و نرم افزارهای مختلف ، سبب شده است تا برخی از جرایمی که سابقا در جامعه و به صورت فیزیکی اتفاق می افتادند ، به فضای مجازی نیز وارد شوند ؛ از جمله اینکه سرقت ، دیگر منحصر به بالا رفتن از دیوار خانه ها و دزدیدن پول نیست ؛ بلکه به صورت اینترنتی نیز می توان به صورت غیر مجاز از حساب دیگران پول برداشت کرد .
علاوه بر این ، امروزه تعداد زیادی از پرونده های حقوقی در مراجع قضایی به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی اختصاص یافته است که مجرمان ، تورهای کلاهبرداری خود را نه در فضای حقیقی ، بلکه در فضای مجازی و اینترنت پهن می کنند . به همین دلیل ، در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است و مرجع رسیدگی مراحل پیگیری کلاهبرداری اینترنتی به چه صورت است ؟
برای پرداختن به این سوال ، در ادامه به بررسی اینکه کلاهبرداری اینترنتی چیست می پردازیم و سپس نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی ، مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و همچنین ، مراحل پیگیری شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی را توضیح خواهیم داد .
کلاهبرداری اینترنتی چیست
یکی از جرایمی که در قانون مجازات اسلامی و قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری پیش بینی شده است ، جرم کلاهبرداری است . به طور خلاصه می توان گفت جرم کلاهبرداری به این معناست که شخصی از طریق حیله و تقلب و با استفاده از ابزارهای غیر قانونی برای خودش مال و یا منفعتی را به دست آورد و این تحصیل مال ، با استفاده از فریب دادن دیگران انجام شده باشد .
اما مشخص است که در حال حاضر ، کلاهبرداری صرفا در فضای حقیقی جامعه رخ نمی دهد و در حال حاضر با توجه به کثرت استفاده عموم شهروندان از اینترنت و فضاهای مجازی ، این جرم نیز به این حوزه راه پیدا کرده است و نظر به اینکه مرتکبین در فضای اینترنتی به نحو بهتری می توانند هویت خود را پوشش دهند و از مجازات کلاهبرداری فرار کنند ، اقدامات مجرمانه خود را از طریق اینترنت انجام می دهند .
به همین دلیل ، در قانون جرایم رایانه ای مصوب سال 1388 نیز مجازات خاصی در ارتباط با کلاهبرداری هایی که با استفاده از اینترنت رخ می دهند ، پیش بینی شده است . بر اساس ماده 13 این قانون که در ماده 741 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز منعکس شده است ، جرم کلاهبرداری اینترنتی و مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای به صورت زیر پیش بینی شده است :
"هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند ، علاوه بر رد مال به صاحب آن ، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد " .
بنابراین ، جرم کلاهبرداری اینترنتی ، همان کلاهبرداری به شیوه سنتی یعنی فریفتن دیگران برای بردن مال آنهاست ، که از طریق اینترنت انجام می شود . علاوه بر این ماده ، عنصر قانونی جرم کلاهبرداری در ماده 67 قانون تجارت الکترونیکی نیز به این صورت پیش بینی شده است :
" هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود " .
نکته مهمی که در خصوص جرم کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد ، آن است که این نوع کلاهبرداری ها می توانند از طریق برداشت غیر مجاز وجه از حساب دیگران یا فیشینگ صورت گیرند و همچنین ، فروشگاه های اینترنتی نیز بعضا ممکن است مرتکب چنین جرمی شوند که لازم است کاربران دقت لازم را برای پیشگیری از وقوع کلاهبرداری های اینترنتی مبذول نمایند .
حتما بخوانید: مجازات کلاهبرداری اینترنتی چیست
نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد ، کلاهبرداری اینترنتی نوعی جرم است و برای این جرم در قانون مجازات نیز پیش بینی شده است . به همین منظور ، مانند سایر جرایم در این حوزه ، باید در اولین گام ، نسبت به طرح شکایت در مراجع قضایی صالح اقدام نمود تا این شکایت ، مورد رسیدگی قرار گیرد . اما گاهی این سوال مطرح می شود که نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که در اولین گام ، شاکی یا بزه دیده باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و طرح شکایت نماید . به یاد داشته باشید که طرح شکایت منوط به ثبت نام در سامانه ثنا است ؛ پس مدارک هویتی تان را نیز با خود به همراه ببرید .
در صورتی که توضیحات خاصی برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی دارید می توانید آن را ضمن شکواییه قید نمایید و یا اینکه از نمونه شکواییه کلاهبرداری استفاده نمایید . در هر حال ، همه اسناد و مدارکی که در خصوص وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی و اثبات جرم کلاهبرداری اینترنتی در اختیار دارید را نیز باید به شکایت خودتان ضمیمه نمایید تا به آن رسیدگی شود .
به عنوان مثال ، اگر از طریق پرداخت در درگاه های جعلی مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفته اید و یا اینکه قربانی جرم فیشینگ شده اید ، می توانید پرینت صفحه سایت متخلف و آدرس آن را ضمیمه نموده و یا اینکه اگر شکایت از فروشگاه اینترنتی است ، آدرس و نشانی آن سایت یا پیج های متخلف را به شکایت ضمیمه نمایید که در ادامه ، مرجع صالح و مراحل پیگیری این شکایت را توضیح خواهیم داد .
بیشتر بخوانید: نحوه شکایت از جرم فیشینگ
مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
در قسمت قبل توضیح دادیم که نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی چگونه است . اما این سوال به کرات مطرح می شود که مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی کجاست ؟ در واقع ، برخی از اشخاص تصور می کنند که نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی ، از طریق مراجعه حضوری به مراجع قضایی امکان پذیر است ؛ در حالی که امروزه کسانی که قصد شکایت از این جرم را دارند ، باید شکواییه خود را در سامانه ثنا ثبت کنند .
لذا نیازی به مراجعه حضوری به مراجع قضایی برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی نیست . با این وجود ، در پاسخ به این سوال باید گفت که اصولا جرایم اینترنتی مانند جرم سرقت اینترنتی و همچنین کلاهبرداری های اینترنتی ، پس از طرح شکایت ، به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شوند که دادسرای جرایم رایانه ای ، یک دادسرای تخصصی برای رسیدگی به جرایمی است که در حوزه اینترنتی و رایانه ای صورت می گیرند .
پس از اینکه شکایت از جرم کلاهبرداری رایانه ای به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده شد ، مقامات دادسرا از جمله دادیار و بازپرس تحقیقات مقدماتی در خصوص پرونده کلاهبرداری اینترنتی را انجام می دهند و اگر این جرم نیاز به انجام تحقیقات تخصصی تری داشته باشد ، موضوع را به پلیس فتا نیز ارجاع می دهند تا پلیس فتا تحقیقات را تکمیل کند .
بیشتر بخوانید: دادگاه و دادسرای صالح برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای
مراحل پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
همانطور که اشاره شد ، مرجع رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی ، دادسرای جرایم رایانه ای است ؛ با این حال این دادسرا و همچنین پلیس فتا صرفا انجام تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم کلاهبرداری اینترنتی را در اختیار دارند و نمی توانند رای به مجازات صادر نمایند ؛ بلکه اگر شکایت را مقرون به صحت دانستند ، باید پرونده را ضمن صدور قرار جلب به دادرسی ، برای صدور رای نهایی به دادگاه کیفری بفرستند .
لذا اگر بخواهیم توضیح دهیم که مراحل پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ، باید بگوییم که به طور کلی شاکی باید موقع رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی هم در دادسرا و هم در دادگاه کیفری ، ابلاغیه های دادسرا را مد نظر قرار دهد و در صورتی که برای ارائه توضیحات و اثبات کلاهبرداری از وی دعوت می شود ، در آنجا حاضر و مدارک و اظهارات خود را ارائه نماید .
پس از آنکه شکایت به دادگاه کیفری ارجاع گردید ، دادگاه کیفری با ملاحظه اسناد و مدارک موجود در پرونده و تحقیقات انجام شده توسط دادسرا ، رای نهایی را صادر می کند و در صورتی که متهم شناسایی و وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی توسط وی محرز گردد ، وی را به مجازات قانونی محکوم می نماید . برای پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و مشاهده قرار صادره توسط دادسرا و رای صادر شده توسط دادگاه می توانید به سامانه ثنا مراجعه نمایید .
در ادامه بخوانید: پیگیری برداشت غیر مجاز از حساب
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ؟
برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و شکواییه کلاهبرداری ارائه و مدارک خود را ضمیمه آن نمایید که شرح این موضوع در مقاله ذکر شده است .
2- مرجع رسیدگی به شکایت از کلاهبرداری اینترنتی کجاست ؟
رسیدگی به جرایم اینترنتی همچون جرم کلاهبرداری اینترنتی ابتدا در دادسرای جرایم رایانه ای و پلیس فتا رسیدگی مقدماتی شده و برای صدور رای به دادگاه ارجاع می شود که جزییات کامل این مطلب ضمن مقاله ذکر شده است .
3- نحوه پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ؟
برای پیگیری شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی می توانید پس از طرح شکایت به سامانه ثنا مراجعه نموده و ابلاغیه های دادسرا و دادگاه در خصوص پرونده را ملاحظه و پیگیری نمایید که برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید متن مقاله را ملاحظه نمایید .