وکالت بلاعزل بعد از فوت یعنی موکل حق عزل وکیل را از خود ساقط می کند و این موضوع پس از مرگ موکل نیز، به قوت خود باقی بماند. عقد وکالت به موجب فوت یا جنون یکی از طرفین عقد از بین می رود؛ بنابراین، عقد وکالت، حتی اگر به صورت بلاعزل منعقد شده باشد بعد فوت منسفخ می شود. شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل، ضمن عقد لازم طبیعت عقد جایز وکالت را به عقد لازم تبدیل نمی کند.
وکالت، عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب و نماینده خود می نماید. عقد وکالت دارای انواع مختلفی است که یکی از پایدار ترین نوع وکالت، وکالت بلاعزل است که موکل به وکیل وکالت می دهد و طی مفاد وکالت نامه، حق عزل وکیل را از خود ساقط می کند.
وکالت از عقود جایز می باشد، در تمامی عقود جایز، فوت یکی از طرفین، سبب انفساخ و از بین رفتن عقد می شود . اما قانون گذار این راه حل را ارائه می دهد که می توان وکالت وکیل و یا عدم عزل او در ضمن عقد لازمی شرط بشود. حال این سوال پیش می آید که اثر این شرط چیست؟ آیا می توان به آن ترتیب اثر داد؟
با توجه به اهمیت سوال مطرح شده، در این مقاله قصد داریم، وکالت بلاعزل بعد از فوت را توضیح دهیم و سپس شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل را بررسی کنیم. اگر در خصوص وکالت بلاعزل بعد از مرگ موکل، سوالاتی دارید، در این مقاله، همراه ما باشید.
وکالت بلاعزل بعد از فوت
به موجب ماده 656 قانون مدنی: " وکالت، عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب خود می نماید." وکالت بلاعزل یعنی موکل حق عزل وکیل را از خود ساقط کند. در وکالت بلاعزل ممکن است مدت معینی مشخص بشود، یا ممکن است شرط شود که پس از مرگ موکل نیز معتبر باشد.
عقد وکالت از اقسام عقود جایز در قانون مدنی است. در عقد جایز، هر یک از طرفین می تواند، هر وقتی که بخواهد آن عقد را فسخ کند. اما این سوال پیش خواهد آمد که آیا اگر عقد وکالت به صورت بلاعزل بعد از فوت منعقد شود، آیا عقد وکالت بلاعزل با فوت موکل، منفسخ می شود یا خیر؟ به موجب 679 قانون مدنی وکالت به یکی از این طرق از بین می رود :
عزل موکل
به استعفای وکیل
به موت یا جنون وکیل یا موکل
بنابراین، در همه عقود جایز از جمله وکالت، فوت یکی از طرفین، باعث انفساخ عقد جایز می شود و تعیین مدت یا شرط وکالت بلاعزل در ضمن عقد لازم، عقد جایز وکالت را به عقد لازم تبدیل نمی کند، زیرا، وکالت، عقد جایز است، حتی اگر شرط شود بعد از فوت، وکالت بلاعزل به اعتبار خود باقی باشد؛ چون این موضوع، با طبیعت عقد وکالت، مغایر است. به موجب بند 3 ماده 678 قانون مدنی، وکالت بلاعزل با فوت یا جنون وکیل یا موکل از بین می رود.
حتما بخوانید: عقد وکالت و انقضای آن
شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل
در بخش قبل توضیح دادیم که وکالت عقد جایزی است، که اگر طرفین قرارداد می توانند آن را به صورت بلاعزل منعقد کنند. در وکالت بلاعزل، موکل حق عزل وکیل را از خود ساقط می کند که به موجب قانون می توان این موضوع را در ضمن عقد لازمی شرط کرد. در صورتی که شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل در عقد وکالت گذاشته شود و بیان شود که وکالت پس از مرگ موکل نیز باقی بماند، این شرط مشروعیت نداشته، وکالت بلاعزل حتی با وجود این شرط، از بین می رود.
زیرا به موجب بند 3 ماده ماده 679 قانون مدنی، عقد وکالت به موت یا جنون وکیل یا موکل منفسخ شده و از بین می رود، بنابراین اگر شرط شود که وکالت بلاعزل، همچنان پس از مرگ موکل به قوت خود باقی بماند، چون خلاف قانون است، شرطی نامشروع محسوب شده و بر اساس بتد 3 ماده 232 قانون مدنی، شرط نامشروع، باطل است اما مفسد عقد نیست.
بنابراین، اگر افراد در معامله، وکالت را ضمن عقد لازمی شرط کنند تا بلاعزل باشد. مثلا خرید ملک یا ماشین به موجب عقد بیع به صورت وکالت بلاعزل. در این موارد وکالت بلاعزل همانطور که در مطالب فوق بیان کردیم باطل می شود و از بین می رود. ولی عقد بیع به قوت خود باقی است اگرچه وراث باید در دفترخانه حضور پیدا کرده و مبیع را به نام فروشنده نمایند و گرنه خریدار مجبور به طرح دعوا در مراجع قضایی می شود .
در ادامه بخوانید: وکالت تام الاختیار بعد از مرگ
برای مطالعه بیشتر درباره وکالت بلاعزل بعد از فوت در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون وکالت بلاعزل بعد از فوت پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- وکالت بلاعزل بعد از فوت از نظر حقوقی چه وضعیتی دارد؟
وکالت بلاعزل بعد از فوت موکل از بین می رود و از نظر حقوقی اعتباری ندارد که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
2- آیا شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل صحیح می باشد؟
خیر شرط بقای وکالت بعد از فوت موکل باطل بوده و با فوت وکیل یا موکل عقد وکالت منحل می شود که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
3- عقد وکالت به چه طریقی از بین می رود؟
به موجب قانون مدنی عقد وکالت از طریق عزل موکل استعفای وکیل و موت یا جنون وکیل یا موکل از بین می رود که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
منبع : وکالت بلاعزل پس از فوت موکل