چک، یکی از بهترین ابزارهایی است که برای پرداخت وجه مورد استفاده افراد قرار می گیرد و دارای اعتبار است. با استفاده از انواع چک ها نظیر چک عادی، چک مسافرتی و رمز دار، افراد می توانند مبادلات مالی خود را انجام دهند. چک، ارکانی دارد که ارکان آن، شامل صادر کننده، دارنده چک و محال علیه یا بانک می باشد.
چک، یکی از اسناد تجاری است که در یک برگه مخصوص نوشته می شود. علت اینکه قانون گذار، تصمیم به تعریف چک نمود، این بود که چک، جایگزینی برای پول نقد شود و وسیله ای برای جایگزینی پرداخت های نقدی باشد، تا افراد در معاملات روزمره خود، به جای پول، از آن استفاده کنند. در واقع، چک، زمانی باید صادر می شد که صادر کننده به اندازه وجه چک، در حساب خود، پول داشت و به جای دریافت پول از بانک و پرداخت آن به دیگری، اقدام به صدور چک می کرد.
در حال حاضر، هر چند در استفاده از چک، از فلسفه وجودی آن دور شده ایم، اما هنوز هم چک، به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری، مورد استفاده مردم و تجار است. هریک از انواع چک، دارای اعتبار است و افراد با توجه به نیازشان، می توانند اقدام به استفاده از انواع چک نمایند.
از این رو، در این مقاله، به توضیح اینکه چک و انواع چک چیست و اعتبار آن چگونه است می پردازیم و سپس ارکان آن را مورد بررسی قرار می دهیم. در ادامه، با ما همراه باشید.
چک چیست ؟
طبق قانون، چک، نوشته ای است که به واسطه آن، صادر کننده به محلی که پول در آن قرار دارد، مثل بانک، دستور می دهد تا همه یا بخشی از پولی که نزد وی هست را به دارنده چک، بپردازد. برای صدور چک، باید نکاتی را رعایت کرد؛ از جمله اینکه صادر کننده چک، باید، مواردی که در متن چک، قید شده است را، به طور صحیح و بدون قلم خوردگی تکمیل نماید. مهمترین این موارد، نوشتن مبلغ چک به عدد و حروف، نوشتن تاریخ به حروف و عدد و نوشتن محل صدور چک و امضای چک است. در صورتی که چک، دارای خط خوردگی باشد، می توان در پشت چک، کلمه یا عدد درست را نوشت و با امضا، تایید کرد.
نکته مهم در مورد انواع چک، این است که چک، تنها با امضا معتبر است و درج مهر یا اثر انگشت به جای امضا، قابل قبول نیست. برای همین است که در بانک ها، هنگام ارائه چک، ابتدا، امضا مندرج در چک را با نمونه امضا صاحب حساب، مطابقت می دهند.
نکته دیگر این است که صادر کننده در هنگام صدور چک، باید در حساب جاری خود، به اندازه مبلغی که در چک می نویسد، وجه داشته باشد. .
چک، باید به محض اینکه به بانک تحویل داده می شود، در صورتی که شامل موارد چک برگشتی نباشد، پرداخت شود. در صورتی که صادر کننده چک، برای پرداخت وجه چک، از طرف بانک شرطی گذاشته باشد، بانک بدون توجه به این شرط، وجه را پرداخت خواهد کرد .
حتما بخوانید: سامانه استعلام اینترنتی چک صیاد
انواع چک
در قسمت قبل، به توضیح این سوال که چک چیست، پرداخته شد و برخی از مهم ترین احکام مربوط به صدور چک، بررسی شد؛ با این حال، اطلاع از اینکه انواع چک چیست، ضروری است و به همین دلیل در این قسمت، برخی از مهم ترین انواع چک را توضیح خواهیم داد:
چک عادی: یکی از انواع چک است. چکی است که صاحب حساب، آن را در وجه سایر افراد صادر می کند. این نوع از چک ها، اعتبار پرداختی خاصی ندارند و تنها به اعتبار صاحب حساب، می توان به آن ها، اطمینان کرد و باید اقدام به ثبت آن، در سامانه صیاد نمود.
چک تایید شده: برخلاف چک های عادی، این چک ها، از اعتبار پرداختی بالاتری برخوردارند، زیرا بانک، وجود وجه چک را در حساب، تایید می کند. به این ترتیب که حساب صادر کننده را به میزان مبلغ مندرج در چک، جدا و مسدود می کند و وجه تایید شده را، تنها به دارنده چک، پرداخت می کند.
چک تضمین شده یا بانکی: یکی دیگر از انواع چک است که به تقاضای مشتری، توسط بانک صادر می شود. این چک، در وجه خود بانک صادر کننده و یا یکی از شعب همان بانک خواهد بود. مزیت این چک، تضمین پرداخت وجه، توسط بانک است.
چک رمز دار یا بین بانکی: چکی است که به تقاضای مشتری، توسط بانک، برای یکی از بانک های دیگر در سطح کشور، صادر می شود و در واقع، باعث انتقالات مالی، از حساب بانکی مشتری، به بانک دیگر می شود. این چک ها همراه با رمز صادر می شوند.
چک مسافرتی: از دیگر انواع چک، چک مسافرتی است که در عرف، تحت عنوان تراول چک، شناخته شده است. در واقع، چکی است که توسط بانک، صادر می شود و مبلغ چک، بر روی آن درج شده است .
چک سفید امضا : چک سفید امضا، از انواع چک است. چکی است که توسط صادرکننده، امضا شده است، اما نام دارنده، تاریخ چک و سایر موارد، در آن قید نشده است.
چک مدت دار: چک مدت دار یا وعده دار، چکی است که امروز، برای مدتی بعد صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد. مثلا تاریخ صدور چک، 12/ 10/ 96 باشد اما تاریخ سر رسید چک، 01/02/ 97 باشد.
بیشتر بخوانید: چک صیاد چیست
ارکان چک
در قسمت های قبل، در خصوص چک و اینکه انواع چک چیست و اعتبار هریک از انواع آن، چگونه است، توضیح دادیم. مطابق قانون چک، هر چک ارکانی دارد و برای صادر کردن هر ورق چک، باید سه رکن مهم وجود داشته باشند. بنابراین، ارکان چک، عبارتند از :
صادر کننده چک: اولین رکن از ارکان چک، صادر کننده چک است. در واقع، او شخصی است که صاحب حساب است و ورق چک را تکمیل و امضا می کند.
دارنده چک: دومین رکن از ارکان چک، دارنده چک است. دارنده، کسی است که چک برای او صادر شده است. چک، می تواند در وجه شخص معین، به حواله کرد یا در وجه حامل صادر شود، همچنین کسی که چک با پشت نویسی یا وراثت، به او منتقل شده است هم، دارنده چک محسوب می شود. طبق قانون، تنها، دارنده چک، می تواند اقدام به شکایت کیفری از چک برگشتی کند.
مُحال علیه چک: سومین رکن از ارکان چک، محال علیه است. در اسناد تجاری، محل به معنای پول است. چک بی محل، یعنی چکی که پول در حساب آن، وجود ندارد. محال علیه، به معنی محلی است که پول یا اعتبار چک، در آنجا وجود دارد و نگهداری می شود. محال علیه در چک، صرفا بانک است.
در پایان، ذکر این نکته ضروری است که با اجباری شدن ثبت چک در سامانه صیاد، پیش بینی می شود که آمار صدور چک برگشتی، به میزان قابل توجهی کاهش یابد؛ البته این امر، منوط به آشنایی با نحوه ثبت چک در سامانه صیاد و پیروی از مقررات مربوط به آن از سوی تمامی فعالان حوزه چک می باشد.
ویدیو بررسی ویدیویی چک و انواع آن
در ادامه بخوانید: نحوه به اجرا گذاشتن چک برگشتی
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک، انواع و ارکان آن در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک، انواع و ارکان آن پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- چک چیست و چه کاربردی دارد؟
چک یکی از مهم ترین ابزارهای مالی تجاری است که برای پرداخت وجه استفاده می شود که برای آشنایی با چک و نکات قانونی آن می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
2- انواع چک های موجود در کشور کدامند؟
مهم ترین انواع چک شامل چک عادی چک تایید و تضمین شده چک رمزدار بین بانکی و موارد دیگر است که در مقاله به توضیح موارد مذکور پرداخته شده است .
3- ارکان چک کدامند ؟
ارکان چک صادر شده شامل صادر کننده چک دارنده چک و محال علیه است که هر یک از موراد مذکور در مقاله به صورت مفصل توضیح داده شده است .
منبع : چک چیست؟ انواع و ارکان آن