گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، چه در شرایطی که پدر و مادر ، عقد شرعی نموده ، ولی آن را به ثبت نرسانده باشند و چه در حالتی که نوزاد ، متولد از رابطه خارج از عقد بوده باشد ، تحت شرایط خاصی ، امکانپذیر است . نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، توسط مادر ، از طریق درخواست حکم امین موقت از دادگاه یا اثبات رابطه زوجیت است و برای فرزندان نامشروع نیز مادر ، با ارائه مدارک لازم ، می تواند با نام خانوادگی خود ، برای نوزاد ، شناسنامه بگیرد .
بر اساس قوانین و مقررات جاری کشور ، تمای نوزادانی که متولد می شوند ، می بایست شناسنامه داشته باشند . گرفتن شناسنامه برای نوزادان ، نوعی الزام و تکلیف قانونی محسوب می شود و مهلت گرفتن شناسنامه برای نوزادان ، 15 روز از تاریخ ولادت نوزاد می باشد . بر اساس قانون ثبت احوال ، اشخاص مختلفی می توانند برای نوزادان ، تقاضای دریافت شناسنامه بدهند که از جمله آنها ، می توان به پدر و جد پدری ، مادر ، وصی یا قیم و مواردی از این قبیل ، اشاره نمود .
با این وجود ، گاهی ، گرفتن شناسنامه برای نوزادان تازه متولد شده ، به دلیل نامشخص و غیر معلوم بودن پدر ، دشوار می شود ؛ به ویژه ، در صورتی که نوزاد ، از رابطه ای نامشروع به دنیا آمده و یا اینکه ، علی رغم عقد شرعی میان پدر و مادر ، عقد رسمی آنها در محضر به ثبت نرسیده است . به همین دلیل ، گاهی این سوال مطرح می شود که شرایط و نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزادان بدون پدر به چه صورت است ؟
در ادامه این مقاله ، ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که آیا گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر امکان پذیر است ؟ سپس ، شرایط گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر و نحوه دریافت شناسنامه را مورد بررسی قرار داده و در انتها نیز ، مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر را مورد بررسی قرار خواهیم داد .
آیا گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر امکان پذیر است
یکی از مهم ترین تکالیفی که والدین ، در قبال نوزادان تازه متولد خود به عهده دارند ، آن است که در طول مدت 15 روز بعد از ولادت طفل ، برای وی ، شناسنامه یا گواهی ولادت دریافت نمایند که در آینده ، فرزند آنها ، بتواند از کلیه حقوق اجتماعی مقرر برای شهروندان ، برخوردار گردد .
با این وجود ، گاهی ، به لحاظ وجود پاره ای از مسائل ، نوزاد ، پدر خود را از دست داده و یا اینکه اساسا ، پدر وی ، معلوم و مشخص نیست تا بتواند برای وی شناسنامه دریافت نماید . در این حالت ، این سوال ممکن است مطرح شود که آیا گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر امکان پذیر است یا خیر ؟ آیا در صورتی که نوزاد ، پدر نداشته باشد ، مادر وی ، می تواند اقدام به گرفتن شناسنامه برای نوزاد نماید ؟
بر اساس قانون ثبت احوال ، هر یک از این افراد می توانند برای گرفتن شناسنامه نوزاد ، به ادارات ثبت احوال مراجعه نموده و در صورت وجود شرایط لازم و ارائه مدارک مرتبط ، شناسنامه برای نوزاد اخذ کنند :
پدر یا جد پدری ؛
مادر ، در صورتی که ازدواج او قانونا به ثبت رسیده باشد ؛
وصی یا قیم یا امین نوزاد ؛
متصدی موسسه ای که نوزاد به آنجا سپرده شده است ؛
خود فرد متقاضی ، در صورتی که سن او ، 18 سال تمام باشد .
بر این اساس ، در می یابیم که اگر نوزادی ، پدر یا جد پدری نداشته باشد ، مادر وی ، صرفا در شرایطی می تواند برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر اقدام نماید که ازدواج وی ، به لحاظ قانونی ، به ثبت رسیده باشد و مادر ، برای گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، باید مدارک مربوط به ازدواج خود ، از قبیل سند ازدواج یا صیغه نامه ازدواج موقت را ارائه نماید .
اما گاهی ، ازدواج دائم یا موقت پدر با مادر به ثبت نرسیده است . همچنین ، ممکن است در شرایطی ، رابطه زوجیتی میان پدر و مادر وجود نداشته و فرزند آنها ، طفل نامشروع باشد و به عبارت دیگر ، رابطه زنا یا وطی به شبهه ، منجر به دنیا آمدن نوزاد شده باشد . در این شرایط ، این سوال مطرح می شود که آیا می توان برای نوزاد بدون پدر نیز شناسنامه گرفت ؟ خوشبختانه ، پاسخ به این سوال مثبت می باشد .
به عبارت دیگر ، هم در صورتی که نوزاد ، به صورت نامشروع به دنیا آمده باشد و هم در صورتی که طفل ، مشروع بوده، ولی بنا به دلایلی ، عقد زوجیت به ثبت نرسیده باشد و پدر ، برای دریافت شناسنامه نوزاد اقدام نکند ، می توان با ارائه مدارک لازم ، برای نوزاد ، شناسنامه دریافت نمود که شرایط و نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزادان بدون پدر ، در قسمت بعد ، توضیح داده می شود .
حتما بخوانید: مهلت گرفتن شناسنامه برای نوزادان
شرایط گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر
همانطور که در قسمت قبل بیان شد ، گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، امکان پذیر می باشد . لذا در این قسمت ، قصد داریم به بررسی این مطلب بپردازیم که شرایط گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، به چه صورت است . قبل از پرداختن به شرایط گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، ذکر نکات ذیل ، الزامی است :
هنگامی که پدر و مادر ، با هم ازدواج کرده و آن را به ثبت رسانیده باشند ، در صورتی که پدر و مادر ، بنا به دلایلی ، با هم دچار مشکل و اختلاف شوند و پدر ، به دلیل بروز این مشکلات و یا به دلیل غایب بودن ، از گرفتن شناسنامه برای نوزاد امتناع کند ، مادر ، با ارائه مدارک لازم همچون عقد نامه ، می تواند اقدام به گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر نماید .
در صورتی که پدر یا مادر ، به لحاظ شرعی ، با هم عقد کرده باشند ، اما بنا به دلایلی ، از ثبت ازدواج دائم یا موقت خودداری نموده باشند ، هر دوی آنها ، به اتفاق یکدیگر ، می توانند به اداره ثبت احوال مراجعه نموده و با اقرار به رابطه زوجیت شان ، برای نوزاد ، شناسنامه بگیرند . اما سوال این است که اگر پدر ، در این شرایط ، حاضر به مراجعه به اداره ثبت نشود ، تکلیف چیست ؟
در این شرایط ، گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ( اگر نوزاد حلال زاده بوده ، ولی عقد والدین به ثبت نرسیده باشد ) ، تبدیل به یک پرونده حقوقی می شود . به این معنا که در این شرایط ، گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر ، نیازمند آن است که مادر نوزاد ، ابتدا با ارائه نمونه دادخواست اثبات رابطه زوجیت ، اقدام به اثبات عقد دائم یا موقت خود ، با پدر طفل نماید . زمانی که رابطه زوجیت اثبات شود ، می توان از دادگاه ، تقاضای الزام پدر به گرفتن شناسنامه برای نوزاد را نمود .
علاوه بر این ، اگر الزام پدر به دریافت شناسنامه نوزاد میسر نشد و دسترسی به پدر ، مثلا به دلیل غایب بودن وی ، امکان پذیر نبود ، مادر ، می تواند از دادگاه ، تقاضای صدور حکم امین موقت برای فرزندش را داشته باشد . زمانی که دادگاه ، حکم امین موقت را صادر کرد ، خود مادر ، می تواند با مراجعه به ادارات ثبت احوال ، برای نوزاد ، شناسنامه دریافت نماید . در این شرایط ، نام خانوادگی مادر ، به فرزند داده می شود و صرفا نام پدر در شناسنامه نوزاد درج خواهد شد . شرایط ذکر شده ، ناظر بر مواردی است که ازدواج ، به لحاظ شرعی واقع شده، اما جایی به ثبت نرسیده باشد .
با این حال ، ممکن است که نوزاد متولد شده ، غیر مشروع بوده و پدر و مادر وی ، به عقد هم در نیامده باشند . در این شرایط ، هر چند که طفل متولد از رابطه زنا ، ملحق به والدین نمی شود ، اما بر اساس رای وحدت رویه دیوان عالی کشور ، برای اینکه حقوق اجتماعی این قبیل فرزندان از بین نرود ، پدر و مادر موظف هستند با مراجعه به ادارات ثبت احوال ، برای نوزادشان شناسنامه بگیرند . اگر پدر طفل نامشروع ، برای گرفتن شناسنامه به اداره ثبت مراجعه نکند ، مادر می تواند برای طفل ، شناسنامه بگیرد و نام خانوادگی خود را به نوزاد بدهد که در قسمت بعد ، نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزادان بدون پدر را توضیح خواهیم داد .
بیشتر بخوانید: اسناد ثبت احوال و انواع آن
نحوه گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر
در قسمت قبل ، به توضیح این سوال پرداخته شد که شرایط گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر چیست . اما اشخاصی که قصد دارند برای نوزادان بدون پدر ، شناسنامه دریافت نمایند ، ممکن است این سوال را مطرح نمایند که نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزاد به چه صورت است و باید چه اقدامات و مراحلی را انجام دهند ؟
نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزادان بدون پدر ، بسته به اینکه فرزند ، مشروع یا غیر مشروع باشد ، متفاوت است . اگر فرزند ، مشروع بوده ، اما پدر وی غایب مفقودالاثر باشد و یا تعمدا برای دریافت شناسنامه فرزند اقدام نکند ، همانطور که در قسمت قبل اشاره شد ، مادر می بایست از طریق دادگاه حانواده ، اقدام به اثبات رابطه زوجیت نموده و یا حکم امین موقت دریافت نموده و سپس ، با مراجعه به ادارات ثبت احوال ، برای فرزند خود ، شناسنامه دریافت کند .
اما در صورتی که طفل ، متولد از روابط جنسی آزاد میان والدین باشد ، مادر ، با ارائه مدارک لازم ، می تواند از ادارات ثبت احوال ، تقاضای دریافت شناسنامه نوزاد ، با مشخصات فامیلی خود را داشته باشد . البته ، حتی در صورت گرفتن شناسنامه برای این نوزادان بدون پدر ، ارث فرزندان نامشروع از پدر یا مادرشان منتفی است .
نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزادان بدون پدر هم به این صورت است که متقاضی ، می بایست به یکی از ادارات ثبت احوال مراجعه نموده و فرم های لازم را دریافت و تکمیل نماید . همچنین ، گرفتن شناسنامه نوزاد ، نیازمند تحویل مدارکی است که در قسمت بعد ، به توضیح مدارک لازم برای نحوه دریافت شناسنامه نوزادان خواهیم پرداخت .
بیشتر بخوانید: شرایط دریافت شناسنامه برای فرزندان ناشی از عقد موقت
مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر
در قسمت قبل ، به توضیح نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر و شرایط مربوط به آن ، پرداخته شد . زمانی که مادر ، قصد دارد برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر ، به اداره ثبت احوال مراجعه نموده و تقاضای دریافت شناسنامه دهد ، می بایست مدارکی را با خود به همراه داشته باشد . لذا مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر را در این قسمت ، مورد بررسی قرار خواهیم داد .
اگر عقد ازدواج شرعی پدر و مادر به ثبت رسیده است ولی پدر ، حاضر به دریافت شناسنامه نوزاد نیست ، مادر می تواند با ارائه سند ازدواج و نیز شناسنامه خود ، برای فرزند خود شناسنامه بگیرد . اما در صورتی که ازدواج شرعی ، قبلا جایی ثبت نشده است ، یا باید پدر و مادر با هم به ثبت احوال مراجعه نمایند و اعلام زوجیت کنند ، یا اینکه مادر ، حکم امین موقت دریافت نماید.
دریافت گواهی ولادت نیز ، یکی دیگر از مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر است . البته ، گاهی ، نوزادان ، گواهی ولادت ندارند که در این صورت ، باید فرم های مربوط به اعلام ولادت نوزاد را از ثبت احوال دریافت کرده و گواهان یا شهود نیز ، ذیل آن را امضا کنند . به یاد داشته باشید که جعل گواهی ولادت نوزاد ، جرم است .
علاوه بر اینها ، تکمیل فرم های مربوط به گرفتن شناسنامه و تحویل آن به متصدی ، الزامی است . در این فرم ، مشخصات فرد درخواست کننده صدور شناسنامه و نسبت آن با نوزاد ، مشخصات والدین و اطلاعات شناسنامه ای آنها ، محل تولد نوزاد و مواردی از قبیل ، درج شده است .
پرداخت و ارائه فیش بانکی مربوطه ، نزد بانک ملی ایران ، به نام سازمان ثبت احوال کشور نیز ، یکی دیگر از مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر است که در صورت کامل بودن این مدارک ، شناسنامه نوزاد بدون پدر ، صادر و به آدرس اعلام شده ، ارسال می گردد .
در ادامه بخوانید: گرفتن شناسنامه برای فرزند نامشروع
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون گرفتن شناسنامه نوزاد بدون پدر پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- شرایط گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر چیست ؟
اگر نوزاد متولد از ازدواج ثبت نشده باشد مادر با اثبات رابطه زوجیت یا گرفتن حکم امین موقت می تواند برای نوزاد تقاضای دریافت شناسنامه بدهد و برای دریافت شناسنامه طفل نامشروع توسط مادر محدودیتی وجود ندارد که شرح آن در مقاله آمده است .
2- نحوه گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر چیست ؟
متقاضی دریافت شناسنامه برای نوزاد می تواند پس از گرفتن حکم امین موقت بر حسب مورد به ادارات ثبت احوال مراجعه و فرم های مربوطه را کامل کرده و مدارک را تحویل دهد که برای مشاهده جزییات این موضوع می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
3- مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه برای نوزاد بدون پدر چیست ؟
شناسنامه مادر و گواهی ولادت صادر شده برای نوزادان به علاوه پرداخت فیش های بانکی به حساب سازمان ثبت احوال و همچنین تکمیل فرم های مربوطه از جمله مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه است که شرح آن در مقاله آمده است .