تغییرات مغز در نوجوانی

نوجوانی دوران حساسی از رشد انسان است که بدن فرد از حالت کودک درآمده و تبدیل به یک بزرگسال می شود . در این دوران به دلیل تغییراتی که در فرد اتفاق می افتد ویژگی های جسمی نوجوان ، ویژگی های روانی و ... او تغییر می کند و همانطور که می دانید تغییرات دوران بلوغ و نحوه کنار آمدن خانواده و خود فرد با این تغییرات تاثیر بسیار زیادی در سلامت جسمی و روانی فرد دارد . اولین نشانه بلوغ تغییرات جسمی است و در این مقاله به تغییرات مغزی در دوران نوجوانی و بلوغ می پردازیم .

ثبت تغییرات مغزی با EEG

الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز آزمایشی است که برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌شود . گرفتن نوار مغزی شامل گرفتن سیگنال توسط الکترودهای سطحی ، بهبود سیگنال ، چاپ سیگنال و آنالیز آن می باشد . چیزی که روی کاغذ چاپ می شود الکتروآنسفالوگرام نامیده می شود .

یکی از مزیت های اولیه این تکنولوژی ، توانایی آن برای اندازه گیری تغییرات دینامیک در پردازش قشری در زمان واقعی آن است ، زیرا امکان ارزیابی نوسانات واقعی در فعالیت مغز در مواجهه با انواع محرک ها در لحظات مختلف را نشان می دهد.

حتما بخوانید: زمان بلوغ

تغییرات مغزی در نوجوانی

در سن نوجوانی تغییرات زیادی در مغز رخ می دهد و مغز به رشد بزرگسالی خود می رسد . تغییرات ساختاری مهمی که در مغز رخ می دهند شامل موارد زیر می باشند : 

کاهش حجم ماده خاکستری مغز : کم شدن حجم ماده خاکستری مغز با حذف سیناپس ها و نوروپیل های همراه با آن مانند دندریت ها ، اسپین ها ، ترمینال های آکسونی و ... مرتبط می باشد.  حجم ماده خاکستری با افزایش سن کاهش یافته و در دوران نوجوانی حجم آن ثابت می شود . 

نواحی از مغز که با کارکردهای حسی و حرکتی درگیر هستند ، در مقایسه با نواحی لوب پاریتالی یا آهیانه ، که در جهت یابی فضایی ، زبان و توجه درگیرند ، معمولا درحدود 4 تا 8 سالگی به بلوغ می رسند ، در حالی که نواحی آهیانه ای در حدود 11 الی 13 سالگی به بلوغ می رسند. نکته بسیار جالب تر این است که مطالعات تصویر برداری نشان داده اند که نواحی قدامی و فوقانی فرونتال بین 12 تا 30 سالگی به بلوغ می رسند . 

افزایش خطی حجم ماده سفید : این افزایش نشان دهنده افزایش در فرایند میلینه شدن مغز می باشد که نقش مهمی در رسش نورونی دارد و میتواند نشان دهنده افزایش اندازه آکسون ها باشد. این روند منجر به افزایش در میزان ارتباط ها و همچنین سرعت پردازش نورونی شده و این موضوع باعث پیچیده تر شدن شاخص های مربوطه مانند افزایش پیک نوسانات فرکانس ، انسجام EEG و ... در نوار مغزی می شود. افزایش در حجم ماده سفید با افزایش در سرعت پردازشها و توانایی های شناختی همراه است.

مجموع یافته های حاصل از مطالعات مربوط به EEG در نوجوانی ، نشان دهنده کاهش توان کلی ، کاهش در توان مطلق در تمامی باندها ، به ویژه درباند امواج آهسته و توزیع مجدد توان نسبی متناسب با سن می باشد . 

حتما بخوانید: تحقیر نوجوان و پیامد های آن

دلیل تغییرات مغزی در نوجوانی

این تغییرات در مغز دلایل مختلفی دارند که از آن جمله می توان به تغییر در تراکم و دنسیته نورونی ، ضخامت قشری و تغییرات در سطوح نوروترانسمیترها که کارکرد شناختی و ظرفیت های آنها را تحت تاثیر قرار می دهند اشاره کرد. 

محیط های پرورشی و شرایط تربیتی و اقتصادی - اجتماعی کودک بر رشد و رسش نورونی و الگوهای امواج EEG آنها تاثیر می گذارد. مثلا " تحقیقات نشان داده اند که کودکان در محیط های دچار فقر فرهنگی و اقتصادی ، رسش آهسته تر امواج الکتریکی و گاهی هیچ گونه ارتباطی بین سن و رسش پارامترهای امواج را نشان نداده اند ، توام با این که این کودکان نوعی معلولیت های ذهنی و مغزی را نیز نشان می دهد. میزان بالای امواج باند تتا (امواج آهسته) با شرایط محیطی فقیر توام می باشد . استرس های دوران کودکی مانند سو استفاده های جنسی و جسمی ، تعارضات مداوم خانوادگی و شاهد تروما بودن ، با رسش EEG اتیپیک توام می باشد.

این یافته ها نشان می دهند که استرسورهای دوران کودکی به صورت کلی با تداخل در الگوی نرمال EEG و نابهنجاری هایی در سطح فعالیت مغزی توام می باشد که می تواند با شرایط و علائم بالینی چندی همراه باشد. این عوامل در دوران نوجوانی از اهمیت فوق العاده برخوردار هستند چرا که دورانی است که بالاترین آسیب پذیری به بیماری های روانی وجود دارد . 

منبع : مطالعه انجام شده توسط دکتر غلامرضا چلبیانلو ، کاندیدای دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی دانشگاه تبریز

در ادامه بخوانید: شکل گیری هویت نوجوان

سوالات متداول

1- ✔️ تغییرات مغز در نوجوانی چگونه است؟

✔️ اولین نشانه بلوغ تغییرات جسمی است کخ تغییرات مغزی نیز به وجود می آورد که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ ثبت تغییرات مغزی با EEG در نوجوان چگونه است؟

✔️ الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز آزمایشی است که برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌ شود که در متن مقاله شرح داده شده است.

3- ✔️ دلیل تغییرات مغزی در نوجوانی چیست؟

✔️ این تغییرات در مغز دلایل مختلفی دارند که از آن جمله می توان به تغییر در تراکم و دنسیته نورونی اشاره کرد که در متن مقاله مطرح شده است.

منبع : تغییرات مغز در نوجوانی