مهارت های تحصیلی کودکان شامل مهارت خواندن ، نوشتن و ریاضی می باشد و هر کدام فرآیندهای خاصی برای یادگیری دارند و به رغم تفاوت هایی که این چند موضوع دارند به نظر می رسد کودکان از یک راهبرد برای هر سه انها استفاده می کنند . مراحل خواندن در طی سنین مختلف به 4 مرحله تقسیم می شود و مهارت های مورد نیاز قبل خواندن نیز 5 مورد می باشد که کودک برای یادگیری موفق خواندن و مبتلا نشدن به اختلال یادگیری و اختلال خواندن باید بر این مراحل مسلط باشد . در ادامه این مقاله به بیان روند رشد مهارت خواندن در کودکان می پردازیم .
مراحل خواندن
برخی محققان یادگیری خواندن را به چند مرحله تقسیم کرده اند :
مرحله اول : سال اول و دوم را در بر می گیرد و کودکان مهارت رمز گردانی مجدد واج شناختی یعنی توانایی ترجمه حروف به صداها و ترکیب حروف برای ساختن کلمات را یاد می گیرند . هم چنین کودکان در این مرحله اسامی حروف الفبا و صداها را فرا می گیرند .
مرحله دوم : اغلب در سال های اول و دوم دبستان اتفاق می افتد کودکان روان خوانی را آغاز می کنند و واژه ها را سریع تر تشخیص می دهند . در این مرحله ، از خواندن برای یادگیری استفاده نمی شود ، زیرا تمام منابع پردازشی کودک صرف تشخیص واژه ها می شود و برای کودک دشوار است اطلاعات جدیدی را از طریق خواندن کسب کند .
مرحله سوم : از سال چهارم تا هشتم طول می کشد و کودکان ظرفیت کسب اطلاعات جدید را از طریق مطالب چاپی پیدا می کنند . البته اغلب کودکان در این مرحله فقط قادر به درک اطلاعاتی هستند که از یک دیدگاه واحد ارایه شده باشد .
مرحله چهارم : در آخرین مرحله از مراحل رشد مهارت خواندن در کودکان دانش آموزان می توانند اطلاعات ارایه شده از دیدگاه های چندگانه را درک کنند . این توانایی درک مطالب پیچیده تر تاریخی، اقتصادی ، سیاسی و آثار ادبی و استعاری را آسان تر می سازد ، مرحله 4 شامل دوران دبیرستان است .
حتما بخوانید: انواع اختلالات یادگیری
مهارت های قبل از خواندن در کودکان
کودکان بعضی از مهارت ها را قبل از شروع خواندن کسب می کنند ، مثلا آنها می آموزند که در چپ و در امتداد خط افقی باید نوشت و یا فاصله بین حروف نشان دهنده واژه های جداست . دو پیش نیاز دیگر برای خواندن وجود دارد که چالش آورتر و دشوارتر است :
تشخیص حروف : یکی دیگر از مهارت های قبل خواندن در کودکان تشخیص حروف است . کودکان برای خواندن زبان الفبایی باید حروف را تشخیص دهند البته تمیز برخی حروف با یکدیگر برای کودکان دشوار است. مثلا کودکان اغلب b و d یا p وq را به جای یکدیگر اشتباه گیرند ولی به هر صورت در سال های دوم و سوم کودکان در تشخیص حروف تسلط پیدا می کنند و این موضوع به معنی اختلال خواندن نیست .
آگاهی واج شناختی : یکی دیگر از پیش نیازهای خواندن زبان الفبایی تشخیص این است که واژه ها متشکل از صداهای مجزا هستند ، این تشخیص را آگاهی واج شناختی می نامند . توانایی تشخیص صداها پیش بینی کننده خوبی برای پیشرفت خواندن کودک در سال های اول دبستان است و کودکانی که در این تشخیص بهترند در خواندن و نوشتن در دوران دبستان از سایر دانش آموزان جلوترند .
حتما بخوانید: اختلال یادگیری در کودکان
کودکان پیشرس
برخی از کودکان ۲ و ۳ ساله بدون دیدن آموزش رسمی می توانند بخوانند ، این کودکان دارای هوش بالاتر از متوسط هستند ولی نمره هوشی آنها استثنایی نیست . این کودکان از آن جهت با سایر کودکان تفاوت دارند که آنها واژه های بیشتری را می دانند و گنجایش حافظه کاری آنها بیشتر است . آنها زودتر از دیگران بر پیش نیازهای خواندن تسلط پیدا می کنند و بیشتر از سایر کودکان به خواندن علاقه دارند . پیشرسی در خواندن آسیبی به مهارت کودکان در خواندن در سال های بعد نمی زند و در دوران دبستان برتری آنها را نسبت به دیگران حفظ می کند .
منبع : تفکر کودکان ، روان شناسی رشد شناختی ؛ رابرت زیگلر،مارتا واگنر آلیبالی ، ترجمه دکتر سیدکمال خرازی
حتما بخوانید: نحوه آموزش نام کودک به خودش
سوالات متداول
1- ✔️ مراحل خواندن چیست؟
✔️ مراحل خواندن در طی سنین مختلف به چهار مرحله تقسیم می شود که در متن مقاله توضیح کامل آن ارائه شده است.
2- ✔️ مهارت های قبل از خواندن در کودکان چیست؟
✔️ کودکان بعضی از مهارت ها را قبل از شروع خواندن کسب می کنند که در متن مقاله این مهارت ها از جمله تشخیص حروف مطرح شده است.
3- ✔️ کودکان پیشرس کیست؟
✔️ برخی از کودکان پیشرس ۲ و ۳ ساله بدون دیدن آموزش رسمی می توانند بخوانند که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
منبع : رشد مهارت خواندن در کودکان