کولر گازی دستگاهی است برای تأمین سرمایش و گرمایش. این سیستم تهویه مطبوع هوای گرم را جذب می‌کند و با استفاده از فرایند تبخیر مایع آن را به هوای خنک تبدیل می‌کند. اجزای اصلی کولرهای گازی اواپراتور، کمپرسور، کندانسور و شیر انبساط هستند و به این شکل کار می‌کنند که اواپراتور هوای گرم محیط را جذب می‌کند و به کمپرسور انتقال می‌دهد تا در آنجا متراکم شود. گاز متراکم شده با استفاده از کندانسور خنک می‌شود و به بیرون انتقال می‌یابد.
خوبی کولرهای گازی به این است که با استفاده از سکیل تبرید، هوا را به‌صورت یکنواخت خنک می‌کنند. اجزای تشکیل دهنده این سیکل تبریدی عبارت‌اند از:
- کمپرسور
- کندانسور
- شیر انبساط
- اواپراتور
انواع کولرهای گازی
کولرهای گازی برحسب امکانات و شرایط کاربری در انواع مختلف تولید می‌شوند. درمجموع کولرهای گازی درچهار نوع کولرهای پنجره‌ای، پرتابل، ایستاده و کولرهای گازی اسپلیت یا دو تکه تولید می‌شوند.
کولرهای گازی پنجره ای
کولرهای گازی پنجره‌ای که به کولرهای گازی یک تکه نیز معروف‌اند اولین و ابتدایی‌ترین مدل کولر گازی هستند که روی پنجره نصب می‌شوند. این کولرهای یک‌تکه‌ای به‌گونه‌ای طراحی شدند که نصف دستگاه در محیط داخلی و نیم دیگر دستگاه در محیط بیرون در مجاورت جریان هوای آزاد نصب می‌گردد. تمام اجزای سیکل تبرید در داخل کولر گازی پنجره‌ای قرار می‌گیرد.
کولر گازی پرتابل
کولرهای گازی پرتابل یا قابل‌حمل همان اجزای کولرهای پنجره‌ای را دارند با این فرق که نصب شدنی نیستند. در کولرهای پرتابل، هوای کندانسور از یک لوله پلاستیکی منعطف خارج می‌شود. کولرهای گازی قابل‌حمل بیشتر مناسب فضاهای کوچک و اتاقک‌ها هستند.
کولر گازی اسپلیت
اسپلیت‌ها یا کولرهای گازی دو تکه از دو بخش یونیت داخلی و یونیت خارجی تشکیل می‌شوند. کمپرسور در قسمت بیرونی قرار می‌گیرد. این کولرهای دوتکه به انواع مختلف کولر گازی اسپلیت سرد، و اسپلیت سرد و گرم تقسیم می‌شوند.
کولر گازی اسپلیت سرد
اسپلیت‌های سرد برای خنک سازی محیط در فصل تابستان و گرما بکار می‌روند و باقابلیت تغییر دما بین 16 تا 26 درجه محدودیت دمایی دارند. این نوع کولرها بیشتر برای محیط‌های کوچک و منزل مناسب هستند.
کولر گازی اسپلیت سرد و گرم
برای خنک سازی محیط در فصل گرما و گرمایش در سرما استفاده می‌شود و باقابلیت تغییر دما بین 16 تا 36 درجه محدودیت دمایی ندارد.
سرویس کولر گازی
کولرهای گازی جزو وسایل برقی پرکاربرد برای تأمین سرمایش و تهویه مطبوع در فصل گرما به شمار می‌آیند؛ بخصوص در شهرهای شمال و جنوب ایران که گرمای هوا مرطوب و طاقت‌فرسا می‌شود. کولرهای گازی نیز همانند هر وسیله دیگری پس از مدتی استفاده و مصرف دچار مشکلاتی می‌شوند. مثلا میزان پرتاب باد در کولر تغییر می‌کند و کاهش می‌یابد، آبریزش پیدا می‌کند، یا باد گرم می‌زند و غیره. هر کدام از این مشکلات می‌تواند به خاطر استفاده طولانی‌مدت و عدم سرویس و نگهداری منظم از کولر باشند.
کولر گازی همانند فیلتری است که هوای داخل محیط را تهویه می‌کند و آسایش را برای مصرف‌کننده به همراه دارد. برخورداری از سرمایش مناسب و هوای تمیز در فصل گرما اهمیت کارکرد درست کولرهای گازی را نشان می‌دهند. کولرهای گازی باید به‌صورت منظم و دوره‌ای سرویس شوند تا طول عمرشان افزایش یابد. درواقع سرویس دوره تضمین کارکرد صحیح دستگاه بدون هیچ گونه توقف و اختلال است. سرویس کولر یعنی رفع مشکلاتی که به ظاهر ساده و پیش پا افتاده‌اند اما در صورت نادیده گرفتن ممکن است مشکلات بزرگی برای دستگاه و هزینه‌های گزافی برای مصرف‌کننده به دنبال داشته باشند. مثلاً پس از مدتی که از عمر کولر گازی می‌گذرد کویل کندانسور کثیف می‌شود. کثیفی روی کندانسور فشار بیشتری به کمپرسور کولر وارد می‌کند و کمپرسور برای تولید هوای مطلوب‌تر باید با سرعت بیشتری کار کند. اگر کمپرسور خراب شود تعویض آن هزینه سنگینی به مصرف‌کننده متحمل می‌کند. اما سرویس دوره‌ای یا کویل کندانسور و تمیز کردن تجهیزات داخلی درواقع علاج واقعه قبل از وقوع است به‌طوری‌که کیفیت دستگاه را افزایش می‌دهد، از بالا رفتن مصرف انرژی جلوگیری می‌کند و مصرف‌کننده مجبور به پرداخت هزینه هنگفتی برای تعویض قطعات نیست.
اهمیت سرویس دوره ای کولر گازی
هرچه مدت بیشتری از مصرف کولر گازی می‌گذرد میزان کثیف شدن قطعات داخلی مثل فیلتر هوا بیشتر می‌شود. افزایش آلودگی تجهیزات کولر گازی با کاهش بازده دستگاه همراه است. درنتیجه کولرگازی سرمای مطلوبی تولید نمی‌کند و مصرف‌کننده برای دریافت هوای خنک‌تر و باکیفیت‌تر دمای دستگاه را پایین‌تر می‌آورد یا مدت‌زمان طولانی‌تری از آن استفاده می‌کند. مصرف مداوم و بیش‌ازحد از دستگاه علاوه بر مصرف زیاد برق موجب استهلاک دستگاه نیز می‌شود. دلیل استفاده از سرویس دوره‌ای و منظم کولرهای گازی این است که در ازای پرداخت هزینه حداقل، کیفیت و بهره‌وری دستگاه افزایش می‌یابد و دیگر نیازی نیست که نگران هزینه بالای تعمیر قطعات باشید. درنتیجه دیگر شاهد بروز مشکلاتی مثل آبریزش کولر گازی؛ باد گرم و پرتاب باد ضعیف نخواهید بود. بدین منظور به‌صورت دوره‌ای هر سال پیش از شروع فصل گرما و استفاده از کولرگازی می‌توانید کارهای زیر را برای سرویس کولر گازی انجام دهید:
- یونیت داخلی و خارجی را بشویید.
- فیلتر کولر را تمیز کنید.
- آمپر دستگاه را بررسی کنید.
- میزان گاز کولر را بررسی کنید اگر کم شده باشد باید شارژ شود.
سرویس منظم و دوره‌ای کولر گازی می‌تواند مصرف انرژی را کاهش دهد، کیفیت دستگاه را حفظ کند و بازدهی آن را بالا ببرد. نشستن ذرات گردوغبار و آلودگی روی کولر گازی باعث بسته شدن شیارهای باریک فن شده و درنتیجه باد کولر به‌راحتی از آن خارج نمی‌شود. همین امر باعث ضعیف شدن پرتاب باد کولر گازی می‌شود. سیکل سرمایش کولر به هم می‌ریزد و احتمالاً در درازمدت به کولر آسیب می‌رساند و هزینه تعمیر گزافی را روی دست مصرف‌کننده خواهد گذاشت. به همین دلیل است که توصیه می‌کنند کولرهای گازی را باید هرساله یا حداکثر هر دو سال یک‌بار سرویس کنید.