مقدمه:
سازه‌های پارچه‌ای کششی اشکال آنتی‌آلاستیکی هستند که از غشاهای پارچه‌ای انعطاف‌پذیر تشکیل شده‌اند. این سازه ها توسط کابل ها، سازه های فلزی نگهدارنده و فونداسیون ها پشتیبانی می شوند. امروزه با پیشرفت های مدرن در مواد و تکنیک های مهندسی، سازه های کششی در سبک ها، شکل ها و اندازه های مختلف طراحی و ساخته می شوند. اما همه این طرح های پیچیده ریشه در سازه های دست ساز بسیار ساده دارند. که انسان اولیه برای نجات جان خود در طبیعت ساخت.
16.21 سازه چادری در قلب تاریخ
قدیمی ترین سازه پارچه ای کشف شده در جهان به مردم کوچ نشین سیبری در حدود 44000 سال پیش باز می گردد. این افراد از پوست حیوانات و تکه های چوب یا استخوان پناهگاه های ساده ای می ساختند. که امکان زنده ماندن در هوای سرد و یخ زده سیبری را برای آنها فراهم کرد. سازه هایی از این نوع احتمالا اولین خانه های ساخته دست بشر بوده اند.
چادر
هر نوع سازه نگهدارنده ای که توسط یک ماده انعطاف پذیر پوشانده شده باشد چادر نامیده می شود. اگرچه چادرها به اندازه ساختمان های معمولی دوام ندارند، اما مصالح مورد نیاز برای ساخت آنها بسیار کمتر است. از این رو در مناطقی با دو شرایط غالب کمبود مواد اولیه ساختمانی و نیاز به جابجایی از چادر استفاده شد.
با این تعریف قدیمی ترین چادرها در سیبری، لاپلند، ایسلند و آلاسکا کشف شده است. شکارچیان برای محافظت از خود در برابر بادهای سرد، پوست حیوانات را به استخوان های بزرگ یا شاخه های درخت آویزان می کردند.
تخمین زده می شود که حدود 30000 سال بعد، برای اولین بار از پارچه های بافته شده برای ساخت چادر استفاده شد. تا همین اواخر، مواد مورد استفاده در ساخت چادرها بسیار تجزیه پذیر بودند. بنابراین شواهد فیزیکی کمی از چادرهای اولیه در دسترس است. قدیمی ترین شواهد استفاده از چادرها به شکلی که می شناسیم، نقاشی دیواری قرن اول بعد از میلاد است که خیمه ای را در گوری در شهر کرچ در شبه جزیره کریمه به تصویر می کشد.
اما در کل لازم است تا ما برایتان این سازه ها را مورد بررسی قرار دهیم و از چه موادی ساخته شده اند. در واقع سازه های چادری یا غشایی معمولا سازه هایی هستند که به عنوان سقف مکان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. آنها در انواع مختلفی وجود دارند که رایج ترین آنها مدل کششی آن است. در واقع شفافیت و انعطاف پذیری و همچنین کیفیت اقلام به کار رفته در ساختار آن باعث می شود که علاوه بر تنوعی که در این نوع سازه ها وجود دارد در موقعیت های مختلف و با ابعاد مختلف مورد استفاده قرار گیرد. مصالح ساختمانی این سازه با استفاده از موادی مانند پلیمرها، الیاف و کامپوزیت ها ساخته می شود که همگی بر اساس علم و فناوری روز و با استفاده از علوم مکانیکی و فیزیکی و معماری بوده و از قابلیت های این علوم در ساختار آن فقط سازه های چادری مدت کوتاهی است که استفاده نشده است. شاید فکر کنید وقتی با این سازه ها برخورد می کنید ساختار آنها به تازگی در اختیار انسان ها قرار گرفته و موفق به کشف آن شده اند، اما اینطور نیست و در واقع شما سود می برید. این نوع بناها ریشه تاریخی نیز دارد
تاریخچه سازه های چادری
البته انسان ها چهار هزار و چهارصد سال پیش سازه هایی ساختند تا از سرما و خطرات احتمالی در امان بمانند. بسیاری از آنها با استفاده از پوست حیوانات و پوست درختان برای خود سایبان ها و پناهگاه هایی ساختند که می توان گفت اولین سازه های دست ساز بشر بوده اند. حتی در جوامع عربی، بسیاری از قبایل در آن زمان، از این سازه های چادر با چادر سیاه به عنوان سرپناه استفاده می شد. در واقع محبوبیت این نوع سازه و استفاده گسترده از آن به قرن بیستم بازمی گردد. با توجه به مواد به کار رفته در آن به عنوان یک سازه جدید و مبتکر شناخته می شود. این نوع سازه ابتدا توسط شخصی به نام ولادیمیر شوخوف و سپس در ساختار برخی از کلیساها طراحی و معرفی شد. و سقف استادیوم ها و یا توسط معماران مشهور آلمانی استفاده می شد
در واقع این نوع سازه به شکل سنتی خود ریشه ای کهن در ایران دارد و همانطور که می دانید استفاده از این سازه های چادری در ایران در بین عشایر و افراد ساکن در ایلات کوچ نشین از گذشته وجود داشته و دارد. نیز وجود دارد. این نوع سازه از پوسته پارچه مانندی تشکیل شده که حالت کششی دارد و طاق ها و ستون هایی که معمولا در کنار این پوسته پارچه ای قرار دارند برای جلوگیری از پارگی آن در برابر فشار باد و طوفان در نظر گرفته شده است. با گذشت زمان و افزایش جوامع بشری، اسنان شروع به ساخت این نوع سازه ها به سبک مدرن تر و با بهره مندی از آخرین فناوری های روز دنیا کردند. آنها با هوشمندی و خلاقیت انواع مختلفی از این سازه ها را با پوشش های مختلف ساختند. حتی در چند سال گذشته به دلیل ناآشنایی برخی از این سازه ها برای مردم و ظاهر آشنا، تنها در مکان ها و موقعیت های محدودی مورد استفاده قرار می گیرند. مانند خیابان ها و ... شد اما با گسترش شکل جدید این نوع سازه ها و تنوعی که در شکل آنها به وجود آمد.
با گذشت زمان و با آشنایی بیشتر مردم با این نوع سازه، طراحان و مهندسان شروع به استفاده از این نوع سازه در مکان هایی با ظرفیت و مساحت بیشتر کردند. کما اینکه این سازه ها علاوه بر اینکه به عنوان سقفی مناسب در ورزشگاه ها برای جلوگیری از نفوذ اشعه ماوراء بنفش استفاده می شود، امروزه در تجاری، اداری، ورزشی، رستوران ها، پارکینگ ها و ارتش مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو با توجه به اینکه این سازه ها دارای قابلیت ها و مزیت های گوناگونی بودند، در بسیاری از موارد با مصالح آهنی جایگزین سازه های فولادی شده و به جای آن مورد استفاده قرار می گرفتند. در بحث تاریخچه سازه های چادری، روند کلی استفاده از چادر از زمان انسان های اولیه و در قرن نوزدهم و بیستم تغییر کرده است.
