فشار مغز | راه های پیشگیری و درمان

منظور از فشار مغز در حقیقت فشار بالای مغز است که به معنای فشار بیش از حد در داخل جمجمه بر مغز می باشد. علل متعددی در افزایش فشار مغز دخیل هستند که دامنه ای از بیماری های ژنتیک و ارثی تا عوامل محیطی (ضربه مغزی) دارند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، بالا رفتن فشار مغز وضعیتی اورژانس است. بنابراین، باید به سرعت در مراکز درمانی تخصصی با افزایش فشار مغز مقابله نمود تا منجر به فلج و یا خدای ناکرده مرگ بیمار نشود.

فشار مغز یعنی چی؟

فشار مغز یا فشار درون جمجمه به معنای فشاری است که به واسطه مایع مغزی نخاعی در درون جمجمه به مغز وارد می شود. فشار مایع مغزی نخاعی بر اساس واحد میلی متر جیوه سنجیده شده و میزان طبیعی آن در بزرگسالان سالم بین 7 تا 15 میلی متر جیوه است.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب ایران در دانشگاه شهید بهشتی تهران، فشار مغز همچون فشار خون، کاملاً طبیعی و بهنجار بوده و بدن با روش های بسیار متنوعی به حفظ سطح آن در مغز و نخاع مبادرت می کند. تغییرات در فشار مغز مربوط به تغییر در میزان مایع مغزی نخاعی و یا تغییر در فضای مابین مغز و نخاع و جمجمه و ستون فقرات می باشد. فشار درون جمجمه بر اثر تغییرات در فشار درون سینه حین سرفه و یا فشار وارده به حفره شکمی می تواند نوسان داشته باشد.

آنچه در مورد فشار مغز خطرناک است، فشار افزایش فشار مغز است که به آن افزایش فشار جمجمه (IH، IICP، ICP یا RICP) می گویند. فشار بالای مغز به معنای افزایش فشاری است که به مغز و نخاع شما وارد می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، فشار بالای مغز وضعیتی بسیار خطرناک است و می تواند جان فرد بیمار را تهدید نماید. در صورت بروز علایم و عوارض فشار بالای مغز لازم است سریعاً فرد برای مداوا به اورژانس و یا کلینیک های تخصصی مغز و اعصاب همچون کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران مراجعه نماید.

فشار مغز بر اثر چیست؟

رخدادهای متفاوتی ممکن است منجر به افزایش فشار مغز شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده ججمه و هیپوفیز ایران، علل اصلی بالا رفتن فشار مغز عبارتند از:

• افزایش بیش از حد مایع مغزی نخاعی
• فشار خون بالا
• خونریزی درون مغز
• انواع سکته مغزی
• ورم مغز
• تومورهای مغزی
• آنوریسم
• صرع
• تجمع خون در بخشی از مغز
• تشنج
• ضربه مغزی
• هایپوکسمی (کاهش اکسیژن خون)
• آسیب های تروماتیک مغزی (TBI)
• انواع اختلالات عروق مغزی
• انواع آنسفالوپاتی
• بدشکلی چیرای
• انواع مننژیت
• واسکولیت مغزی
• هیدروسفالی
• کرانیو سینوستوز (در کودکان)

علائم اصلی فشار مغز

فشار بالای مغزی علایم و عوارض متنوعی دارد که لازم است آنها را بشناسید. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در ساختمان پزشکان آریا علایم اصلی و اولیه فشار مغز عبارتند از:

• سردرد
• دوبینی
• حالت تهوع
• عدم پاسخگویی مردمک به تغییرات نور
• استفراغ
• تنفس سطحی
• افزایش فشار خون
• تشنج
• کاهش توانمندی های ذهنی و شناختی
• بیهوشی
• گم گشتگی در مورد زمان، محل و اشخاص
• کما (اغماء)

لازم است در نظر داشته باشید علایم فوق الذکر در مواردی همچون سکته مغزی، تومور مغزی و یا ضربه مغزی نیز ممکن است ایجاد شوند. بنابراین با مشاهده این علایم بدون اتلاف وقت لازم است به سرعت به نزد جراح مغز و اعصاب مراجعه فرمایید.

روش های اندازه گیری فشار مغز

اگر فردی علایم و عوارض افزایش فشار مغز را داشته باشد، باید به سرعت به نزدیکترین بیمارستان، کلینیک و یا جراح مغز و اعصاب مراجعه نماید. فشار بالای درون جمجمه وضعیت بسیار خطرناکی برای مغز بوده و در صورت عدم درمان سریع ممکن است خسارات جانی و نقص عضو به همراه داشته باشد.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در صورتی که فشار درون جمجمه بالای 20 میلی متر جیوه باشد، تشخیص قطعی فشار مغزی داده خواهد شد. برای سنجش فشار جمجمه از روش کشیدن آب نخاع استفاده می شود.

در ابتدای مراجع به مراکز درمانی، جراح متخصص مغز و اعصاب به طور کامل به تشکیل پرونده پزشکی شما اقدام می کند. در این مرحله سوابق بیماری و سلامت، سوابق بیماری های خانوادگی، سابقه ضربه مغزی، سابقه تومور مغزی، و سابقه سکته مغزی از شما پرسیده خواهند شد.

در گام بعدی معاینات کامل طبی شامل معاینات جسمانی، معاینات عصبی برای آزمون سلامت حواس، تعادل، و وضعیت روانی از شما به عمل می آید. پس از این مرحله به سرعت برای کشیدن آب نخاع به اقدام خواهد شد تا فشار مایع مغزی نخاعی شما به دقت برآورد شود.

به طور معمول پس از کشیدن آب نخاع و سنجش فشار مایع مغزی نخاعی، به سرعت از مغز و ستون فقرات شما تصویربرداری CT اسکن به عمل می آید تا سریعاً وضعیت درونی جمجمه و نخاع شما مشخص گردد. با توجه به زمان بر بودن تصویربرداری MRI، این کار در اولویت تشخیصی نبوده و بعد از شروع اقدامات تشخیصی و درمانی اولیه، در صورت صلاحدید و نیاز جراح مغز و اعصاب، برای شما اسکن MRI نیز انجام خواهد شد.

چه غذاهایی فشار مغز را بالا می برد؟

هیچ ماده غذایی به طور مستقیم علت بالا رفتن فشار مغزی نیست. اما طبق نظر دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه هیپوفیز ایران، مواد غذایی که منجر به بالا رفتن فشار خون می شوند می توانند در تشدید و افزایش فشار مغز به طور غیر مستقیم نقش داشته باشند. مهمترین نوع این غذاها، غذاهای پرکالری، چرب، و سرشار از چربی های اشباع می باشند.

چگونه فشار مغز را پایین بیاوریم؟

از نظر تخصصی، فشار مغز زمانی بالا می رود که مشکلی پایه ای و فنی در دستگاه اعصاب مرکزی به وجود آمده باشد. بنابراین، این مشکل در حدی از شدت خواهد بود که ما نمی توانیم خودمان بدون اقدام سریع و تخصصی جراحان مغز و اعصاب فشار مغز خود را پایین بیاوریم.

اما، به گفته دکتر محمد صمدیان، با توجه به اینکه سکته مغزی، آسیب های تروماتیک مغزی (TBI)، صرع و تشنج، و فشار خون بالا جزو عوامل زمینه ساز مهم برای فشار بالای مغزی هستند، رعایت عوامل زمینه ساز این خطرات می تواند منجر به پیشگیری از فشار بالای مغزی شود.

اولین گام در کاهش فشار مغز، کاهش فشار خون بالاست. به این منظور لازم است ما به طور مرتب فشار خون خود را اندازه گیری نموده و مراقب وزن خود باشیم. رعایت رژیم غذایی مناسب، کاهش مصرف چربی های اشباع، کاهش مصرف پروتئین های حیوانی، و رژیم های غذایی سالم همچون رژیم غذایی مدیترانه ای و رژیم غذایی اوکیناوایی تاثیرات مهمی در کنترل فشار خون دارند.

در صورت داشتن بیماری های زمینه ای قلبی که منجر به افزایش فشار خون و افزایش احتمال انواع سکته های مغزی می شوند، پیگیری و چکاپ منظم تحت نظر پزشکان مربوطه، مصرف منظم و طبق دستور داروهای فشار خون و اجتناب از مصرف دخانیات، انواع مواد و الکل مواردی بسیار ساده و در عین حال نیرومند برای کاهش فشار مغزی هستند.

در صورت ابتلا به بیماری های صرعی و تشنجی، لازم است حتماً تحت نظر متخصصان مغز و اعصاب به مداوا پرداخته و به طور منظم داروهای کنترل صرع و تشنج خود را مصرف نمایید. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب در ساختمان پزشکان آریا، در صورت نیاز به درمان جراحی صرع، حتماً آن را انجام دهید تا دچار مشکلاتی از قبیل فشار بالای مغز و آسیب های ناشی از آن نگردید.

در نهایت، فعالیت ورزشی و تمرینات جسمانی هوازی روزانه به مدت حداقل 40 دقیقه، کمک شایانی به تنظیم گردش خون، چربی خون و جلوگیری از بالا رفتن فشار خون و در نهایت فشار درون جمجمه می نمایند.

درمان فشار مغز

روش های متعددی برای درمان فشار بالای مغز وجود دارند که بسته به وضعیت فرد، شدت فشار بالای مغزی و عامل ایجاد کننده آن متفاوت است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، اولین هدف در درمان فشار بالای درون جمجمه کاهش این فشار بر مغز است. هدف بعدی در درمان، شناسایی و برطرف ساختن عامل ایجاد فشار بالای مغزی می باشد. در صورت درمان به موقع و شناسایی علت اصلی فشار مغز، درمان قطعی فشار درون جمجمه ای امکان پذیر خواهد بود.

موثرترین درمان کاهش فشار مغزی شامل جراحی شانت گذاری درون مغز است. در این فرآیند با ایجاد یک سوراخ ریز در جمجمه و یا ستون فقرات، مایع مغزی نخاعی اضافی تخلیه می شود. طیف وسیعی از داروها نیز می توانند به درمان مغز کمک نمایند.

در عین حال، در صورتی که شدت فشار مغزی زیاد بوده و همراه التهاب و آسیب مغزی باشد، ممکن است جراح مغز و اعصاب اقدام به برداشتن بخشی از جمجمه به طور موقت نماید. همچنین، به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایجاد کمای مصنوعی (کماتوز)، و سرد کردن بدن (هایپوترمی القایی) به عنوان روش هایی برای درمان وضعیت های حاد فشار بالای مغزی کاربرد درمانی عالی دارند.

دارو های مناسب برای فشار مغز

داروهای مناسب برای فشار مغز بسته به وضعیت طبی بیمار ممکن است متفاوت از دیگران باشند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، اینکه چه دارویی برای فشار مغز هر کس مناسب است، تنها منحصر به تشخیص پزشک متخصص می باشد و افراد به هیچ وجه نباید سر خود و بدون دستور پزشک دارویی مصرف نمایند. چون ممکن است دارو تاثیر معکوس بر وضعیت آنها داشته و حتی خدای نکرده منجر به نقص عضو و یا مرگ شود.

داروهای بازدارند انیدراز کربنیک همچون استازولامید، داروهای تولید ادرار چرخه ای همچون فوروسمید، و داروهای گلیکوزید قلبی تاثیرات مطلوب تایید شده ای برای کاهش فشار بالای مغزی دارند. در صورتی که بیمار دچار پاپیل ادم و مشکلات بینایی شدید شده باشد، داروهای کورتیکو استروئیدی نیز به شکل کوتاه مدت تاثیرات خوبی دارند.

ترکیب داروی مانیتول و سرم نمکی غلیظ یکی از روش های دارو درمانی مناسب برای فشار مغز هستند. این ترکیب منجر به کاهش سطح مایعات بدن و در نتیجه کاهش مایع مغزی نخاعی اضافی در سر شما می شود.

با توجه به اینکه اضطراب منجر به افزایش فشار خون و در نتیجه بالا رفتن بیشتر فشار مغز شما می شود، به طور معمول داروهای مسکن نیز در فرآیند درمان توسط جراح مغز و اعصاب تجویز می گردد. همچنین، طیف وسیعی از داروهای کاهش فشار خون ممکن است حسب مورد و وضعیت طبی شما توسط جراح مغز و اعصاب شما ارائه شود که نتایج بسیار مطلوبی دارد.

برای کنترل سردرد بیماران دارای فشار مغز، داروهای آمی تریپ تیتیلن، پروپرانولول، داروهای ضد میگرن، و توپیرامات به طور معمول توسط جراحان مغز و اعصاب تجویز می شوند.

داروی گیاهی برای درمان فشار مغز

فشار مغز وضعیت طبی بسیار خطرناکی است که می تواند منجر به تهدید جان فرد شود. هیچ داروی گیاهی خاصی در طب سنتی برای درمان آن به طور مستقیم وجود ندارد. اما طبق نظر دکتر محمد صمدیان، استفاده از داروهای گیاهی کاهش دهنده فشار خون بالا و نیز کاهنده استرس و اضطراب، می توانند کمک شایان توجهی در تسریع بهبودی و فرآیند درمانی داشته باشند.

داروهای گیاهی کاهش فشار خون شامل موارد زیر هستند:

• دمنوش بابونه
• کرفس
• ریحان
• پنجه گربه
• دارچین
• پونه کوهی
• هل
• سنبل الطیب
• تخم کتان
• اسطوخودوس
• سیر
• گیاه دم اسبی
• زنجبیل
• گیاه قاصدک
• زالزالک
• گل ساعتی

همچنین درمان های گیاهی برای کاهش استرس و اضطراب بیماران دارای فشار مغزی بالا عبارتند از:

• چای سبز
• گل ساعتی
• چای سفید
• بادرنجبویه
• چای بابونه
• چای نعناع
• سنبل الطیب
• چای گل سرخ
• اسطوخودوس
• گل ساعتی

راه های ارتباطی با کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران

آدرس : خیابان ولی عصر - سه راه توانیر - روبروی بیمارستان دی (دوم گاندی) ساختمان پزشکان آریا، طبقه 3، واحد 8

تلفن:

02188654208 - 02188672138

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه اینستاگرام دکتر محمد صمدیان مراجعه فرمایید.