خانه ی کلاهدوز ها - موزه ی آب

دوستان گردشگر من سلام! داریم کم کم به پایان تور ایران گردی خودمون در شهر یزد نزدیک میشیم! اگر در خاطر داشته باشید در ابتدا این تور سری به میدان امیر چخماق و مسجد امیر چخماق زدیم. امروز قرار است بازهم به همان محله بازگردیم تا دوباره ورق دیگری از کتاب تاریخ غنی یزد را ورق بزنیم! آنچه امروز شاهد آن هستیم، گشت و گذار در یکی از قدیمی ترین و در عین حال خاص ترین خانه های قدیمی یزد ( به جهت معماری ساختمان) است که در عین حال یکی از بینظیر ترین گنجینه های ایران و دنیا را در خود جای داده است! در پست های قبل از اهمیت و ارزش بالای آب در بین مردمان کویری مطالب زیادی گفته شد، اما این اهمیت به قدری است که تا از آن یک جا سخن نگوییم حق مطلب ادا نمیشود.

در سفر مجازی امروز همراه مارکوپولو باشید تا به بار دیگر به میدان امیر چخماق برگردیم و در ضلع شمالی آن به سراغ یکی از کم نظیر ترین موزه های دنیا، یعنی موزه ی آب برویم.

همانطور که پیشتر گفتیم خانه های قدیمی یزد بسیار مورد توجه قرار گرفته اند و از آنها استفاده های زیادی میشود. خانه ی کلاهدوزها از این دست خانه های ارزشمند میباشد.

چرا خانه ی کلاهدوز ها؟!

قدمت بنای این خانه به سال 1266 خورشیدی باز میگردد که به دستور حاج سید علی اکبر کلاهدوز، که از تجار دوران قاجار بوده، در زمینی به مساحت 720 متر مربع ساخته میشود.

آنچه سبب انتخاب خانه ی کلاهدوزها به عنوان بنایی برای احداث موزه ی آب شده است، ساختمان و اسلوب معماری تحسین آمیز این بنای ارزشمند است که به صورت بنایی با 5 سطح یا 5 اشکوب میباشد .مورد دیگر، گذشتن دو رشته کاریز رحیم آباد و زارچ ب قدمتی صد ساله، از زیر خانه می باشد که یکی از این دو همچنان فعال است.

معماری خانه کلاهدوزها به چه صورت است؟

اگر بخواهیم پنج سطح این خانه را مورد برسی قرار دهیم باید بگویم که اولین سطح و یا در واقع پایین ترین سطح خانه همان سطحی است که کاریز از زیر آن میگذرد.

سطح دوم ساختمان در عمق ده متری قرار گرفته است. معماری سطح دوم به صورت یک بنای 8 ضلعی میباشد که به جهت مصالح به کار رفته و محلی که دارد ( قرارگیری در بالای کاریز) ، نقش یخچال را برای نگهداری غذاهای فاسد شدنی و حبوبات اهل منزل، برعهده داشته است. همچنین وجود حوضی وجریان آب در این قسمت در خنک تر نگاهداشتن فضا نقش زیادی را ایفا میکرده. همچنین در این طبقه چاهی برای برداشت آب قرار دارد.

سطح سوم خانه، زیر زمین خانه به حساب می آمده است که با دالان ها و اتاق های متعدد و مرتبط با هم، در فصل تابستان محلی برای استراحت اهالی منزل بوده است.

پس از این سه سطح، خانه شامل سطح چهارم که سطح اصلی به حساب می آید و همچنین پشت بام میشود. سطح چهارم خانه سطح همکف است که شامل اتاق های سه دری و پنج دری است که با ارسی رو به حیاط باز میشوند. در این سطح خانه همچنین اتاق هایی برای خدمه در نظر گرفته شده است. هنر معماری یزد در خانه کلاهدوز ها نیز شکوه خود را در این خانه به نمایش درآورده است. از گچبری های بی نظیر دیوارهای حیاط گرفته تا در و پنجره ها و ارسی های زیبایی که رو به حیاط باز میشوند همه و همه نشانگر هنر بی نظیر دست معماران به نام زمان خود بود اند...

در سطح پنجم این بنا که پشت بام به حساب می آید، چاه خانه ای قرار دارد که با استفاده از چرخ چاه آب آشامیدنی و همچین استحمام اهالی منزل از آب چاه های چهل گز، استفاده میکردند. آبی که از این چاه استخراج میشده برای پر کردن آب انبار استفاده میشده است.

خانه ی کلاهدوز ها – موزه ی آب

در سال 1379 که مصادف با اولین همایش بین المللی کاریز، موزه ی آب رسما در خانه ی کلاهدوز های افتتاح گردید. تمامی اسناد خرید و فروش آب و وقف نامه های قدیمی قنات و چاه، کتابچه های میر آب ها و سند های چگونگی توزیع آب، لوازم حفر قنات و عکس هایی که از مقنی ها گرفته شده، وسایل اندازه گیری حجم آب، چراغ هایی که روشنایی قنات را بر عهده داشتند، ظروفی که برای نگهداری و حمل آب مورد استفاده قرار میگرفته است. رد مجموع بیش از 200 شیئ قدیمی از حفر قنات و غیره در معرض دید قرار داده شده است. موزه ی آب علاوه بر آن که فرصت مناسبی را برای تحقیق محققان در این زمینه فراهم میکند، برای عموم مردم نیز جذاب خواهد بود.

اشیاء موزه :

ابزاری که در این موزه از مراحل ساخت قنات به جا مانده اند همچون چرخ چاه، کلنگ ویژه ی حفر قنات، شیر برداشت آب از آب انبار، مشک سقایی و همچنین ماکت چگونگی گردش آب در قنات هستند . اما این مجموعه اشیاء شامل بسیار ارزشمند و قدیمی همچون چندین مشربه از هزاران سال پیش و همچنین ظرفی شیشه ای که برای نگهداری آب خنک و تازه استفاده میشده. این ظرف دو جداره است که آب را داخل آن میریختند و برف را قسمت بالایی آن قرار میدادند و به دلیل دوجداره بودن آب تمیز و پاکیزه ای در ضمن خنکی داشته است.

در پایان عکس هایی از اشیائ داخل موزه را برای شما آماده کردم.