پرده گوش لایه‌ای بسیار نازک و حساس است که در عمق کانال گوش قرار دارد و نقش مهمی در شنوایی و محافظت از گوش میانی ایفا می‌کند. هر نوع آسیب یا پارگی در این پرده، می‌تواند باعث درد، کاهش شنوایی و حتی عفونت شود.
بسیاری از افراد پس از یک ضربه ناگهانی، خارش، درد یا ورود آب به گوش، نگران هستند که آیا پرده گوش‌شان آسیب دیده یا خیر. در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دهیم چطور می‌توان علائم پارگی را تشخیص داد و چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید.
پرده گوش چیست و چه نقشی دارد؟
پرده گوش (Tympanic Membrane) یک لایه بسیار نازک ولی مستحکم است که بین گوش خارجی و گوش میانی قرار دارد.
سه نقش اصلی آن عبارت است از:
- انتقال ارتعاشات صدا به استخوانچه‌های گوش میانی
- محافظت از گوش میانی در برابر باکتری‌ها و آب
- حفظ فشار طبیعی گوش
هرگونه آسیب به این لایه می‌تواند روند طبیعی شنیدن را مختل کرده و خطرات بیشتری ایجاد کند.
دلایل شایع پارگی پرده گوش
پارگی این پرده می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد:
۱. عفونت گوش میانی
التهاب و تجمع مایع در پشت پرده گوش فشار زیادی ایجاد می‌کند. اگر این فشار ناگهانی زیاد شود، احتمال پارگی پرده گوش بالا می‌رود. این حالت در کودکان شایع‌تر است.
۲. تغییر ناگهانی فشار
به این حالت باروتراما گفته می‌شود و ممکن است در موارد زیر رخ دهد:
- سفر هوایی
- غواصی
- آسانسورهای سریع
- ضربه محکم به گوش یا کنار سر
در این شرایط فشار دو طرف پرده گوش ناگهان تغییر می‌کند و باعث آسیب می‌شود.
۳. ورود جسم خارجی
استفاده از گوش‌پاک‌کن، سنجاق، کلید یا ابزار مشابه برای تمیزکردن گوش یکی از خطرناک‌ترین اقدامات است. این رفتار می‌تواند پرده را خراش دهد یا پاره کند.
۴. ضربه مستقیم
تصادف، برخورد توپ، سیلی محکم به گوش یا صدای بسیار بلند (مثل انفجار) می‌تواند باعث پارگی شود.
علائم شایع پارگی پرده گوش
اگر چند مورد از علائم زیر را تجربه کنید، احتمال پارگی پرده گوش وجود دارد:
- درد تیز و ناگهانی در گوش
- کاهش شنوایی در همان سمت
- شنیدن صدای سوت، وزوز یا نویز
- احساس خروج هوا هنگام فین‌کردن
- ترشح شفاف، چرکی یا خونی از گوش
- احساس پری، سنگینی یا گرفتگی گوش
- سرگیجه یا عدم تعادل (در موارد شدید)
نکته مهم:
گاهی درد گوش پس از پارگی کاهش می‌یابد. این کاهش درد نشانه بهبودی نیست، بلکه به دلیل تخلیه شدن فشار پشت پرده است.
روش‌های تشخیص پارگی پرده گوش
تشخیص دقیق فقط توسط متخصص گوش و حلق و بینی انجام می‌شود، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
۱. معاینه با اتوسکوپ
پزشک داخل کانال گوش را مشاهده می‌کند. پارگی ممکن است به‌صورت یک سوراخ کوچک یا یک شکاف دیده شود.
۲. آزمون شنوایی
اگر کاهش شنوایی وجود داشته باشد، ادیولوژیست با تست‌های شنوایی میزان آسیب را مشخص می‌کند.
۳. بررسی وجود عفونت
وجود ترشح چرکی، بو یا التهاب نشانه عفونت گوش میانی است که معمولاً همراه با پارگی رخ می‌دهد.
آیا پارگی پرده گوش خطرناک است؟
در بسیاری از موارد، پارگی خفیف به‌صورت طبیعی ظرف چند هفته ترمیم می‌شود.
اما اگر پارگی عمیق باشد یا همراه با عفونت، عدم درمان می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- آسیب دائمی شنوایی
- عفونت مزمن گوش
- مشکلات تعادل
بنابراین، تشخیص به‌موقع بسیار اهمیت دارد.
درمان و مراقبت‌های لازم پس از پارگی
بسته به علت و میزان پارگی، درمان‌های زیر معمولاً توصیه می‌شود:
۱. خودداری از ورود آب به گوش
تا زمان بهبودی، گوش نباید خیس شود. شنا، حمام طولانی و شست‌وشوی گوش ممنوع است.
۲. پرهیز از فین‌کردن شدید
این کار فشار زیادی وارد می‌کند و می‌تواند پارگی را بدتر کند.
۳. استفاده از قطره یا آنتی‌بیوتیک (درصورت نیاز پزشک)
اگر عفونت وجود داشته باشد، پزشک قطره یا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
۴. استراحت و کنترل درد
مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن می‌توانند درد را کنترل کنند.
۵. ترمیم پرده (در موارد شدید)
اگر پرده ترمیم نشود، پزشک ممکن است از روش‌هایی مثل پچ‌گذاری یا جراحی میرنگوپلاستی استفاده کند.
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، مراجعه سریع ضروری است:
- ترشح چرکی یا خونی
- سرگیجه شدید
- کاهش شنوایی قابل توجه
- تب و علائم عفونت
- وارد شدن جسم خارجی به گوش
- درد ناگهانی همراه با صدای “پاپ”
این علائم ممکن است نشانه پارگی پرده گوش یا عفونت گوش میانی باشند و نیاز به بررسی تخصصی دارند.
جمع‌بندی
پرده گوش ساختاری ظریف و مهم است و هرگونه آسیب، حتی کوچک، می‌تواند روی شنوایی و تعادل تأثیر بگذارد. شناخت علائم و دلایل پارگی کمک می‌کند زودتر اقدام کنید و از آسیب‌های بلندمدت جلوگیری شود.
در صورت مشاهده درد شدید، ترشح، سرگیجه یا کاهش شنوایی، بهترین کار این است که سریعاً به متخصص گوش و شنوایی مراجعه کنید تا میزان آسیب بررسی و درمان مناسب انجام شود.
منابع:
https://samakexir.com/%d9%be%d8%a7%d8%b1%da%af%db%8c-%d9%be%d8%b1%d8%af%d9%87-%da%af%d9%88%d8%b4/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ruptured-eardrum/symptoms-causes/syc-20351879