اگر شما هم به دنبال دلایل محبوبیت فردوسی و شاهنامه او هستید؛ باید در مورد او و شاهنامه نکات بسیاری را بدانید. ایران، به عنوان کشوری با ادبیات غنی فارسی، شاعرانی بزرگ را در دوره‌های مختلف پرورانده است. هریک از این شاعران، با انتخاب یکی از سبک‌های شعر، آثاری فاخر و ارزشمند را از خود برجای گذاشته‌اند.
فردوسی، یکی از بهترین شاعران تاریخ ایران است که با سرودن شعرهای شاهنامه، توانست در ادبیات فارسی تحولی عظیم ایجاد کند. این شاعر، به عنوان بزرگ‌ترین شاعر حماسه‌سرای ایران شناخته می‌شود و کتاب شاهنامه او تاکنون به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است. شعرهای شاهنامه فردوسی، بهانه‌ای برای پرده‌خوانی‌های کوچه و بازار در ایام قدیم بوده است.
نکات جالب در مورد زندگی فردوسی
نام اصلی فردوسی، ابوالقاسم فردوسی طوسی است. او در سال 329 هجری قمری در دهکده پاژ طوس در خراسان به دنیا آمد و تا پایان عمر خود نیز در همین شهر زندگی کرد. فردوسی در سال 416 هجری قمری از دنیا رفت و آرامگاه او نیز امروزه در استان خراسان رضوی واقع شده است و همه ساله مردم زیادی برای بزرگداشت او به این آرامگاه می‌آیند.
فردوسی، لقب‌هایی چون حکیم طوس و حکیم سخن نیز دارد. یکی از نکات جالب درباره فردوسی، شاعری او در کنار دهقانی بوده است. او مسلمان و شیعه مذهب بود و در زمان فرمان‌روایی سامانیان و غزنویان زندگی می‌کرد.
در واقع آغاز زندگی او در روزگار سامانیان و همزمان با جنبش استقلال‌خواهی و هویت‌طلبی در میان ایرانیان بود. شاهان سامانی از زبان فارسی پشتیبانی می‌کردند و همین امر باعث ایجاد عصری درخشان برای پرورش زبان و اندیشه ایرانی شد. فردوسی نیز سخنوری آشکارای خود را مدیون گذشتگانش، در سده‌های سوم و چهار هجری می داند؛ چون آن‌ها بودند که زبان فارسی را به اوج رساندند.
فردوسی زبان عربی می‌دانست؛ اما چیرگی خاصی بر نثر و نظم عرب نداشت. سبک نوشتاری او در شاهنامه، همان سبک خراسانی است و دلیل معروفیت او نیز سرودن شعرهای حماسی در شاهنامه است. او هم‌چنین در شعرهایش از آیین‌های مزدیسنا، زروانی و مهرپرستی، جنبش شعوبیه، رودکی و دقیقی تاثیر گرفته است. فردوسی با شعرهایش، همزمان بر ادبیات فارسی و ادبیات جهان تاثیر زیادی گذاشته است.
نوشتن شاهنامه فردوسی از کجا شروع شد؟
جالب است بدانید که ایده سرودن شاهنامه از به نظم کشیدن نسخه منثور ابومنصوری، توسط دقیقی آغاز شد. اما این شاعر، هنوز حدود بیست هزار بیت از این نسخه را نسروده بود که توسط غلامش کشته شد و این کار ناتمام ماند.
در این زمان، فردوسی که در سن 40 سالگی خود به سر می‌برد، تصمیم گرفت کار ناتمام دقیقی را به پایان برساند. او توانست در حدود 30 سال شاهنامه فردوسی را گرد هم آورد و بخش سروده‌شده توسط دقیقی را نیز به نام گشتاسب‌نامه در شاهنامه قرار داد.
داستان‌های کتاب شاهنامه فردوسی واقعی هستند یا افسانه‌ای؟
امروزه اختلافات زیادی برای پاسخ به این سوال در میان ادیبان فارسی وجود دارد. چون شاهنامه مجموعه‌ای از داستان‌ها و افسانه‌های کهن ایرانی است. اما در این میان، از مسائل اساطیری مانند کشف آتش و مراسم نوروز نیز یاد می‌شود.
از طرفی برخی از شعرهای شاهنامه فردوسی، روایت وقایع تاریخی و مستند هستند که تبدیل به قصه شده‌اند. برای مثال جنگ‌های بین ساکنان ایران و اقوام مهاجر شمال شرقی، در شاهنامه فردوسی رنگ و بویی حماسی گرفته‌اند و به صورت شعرهایی هیجان‌انگیز و جذاب از دلاوری‌های سربازان ایرانی روایت شده اند.
شاهنامه فردوسی درباره چه موضوعاتی است؟
موضوعات شعرهای شاهنامه فردوسی معمولا به سه قسمت زیر تقسیم می‌شود:
1. قسمت اساطیری
این قسمت، مربوط به داستان خلقت اولین انسان تا جمشیدشاه می شود و در این دوره، همه قصه‌ها درباره تمام اولین‌هاست. این‌که اولین کار را چه کسی انجام داد و چه کسی اولین اختراع را انجام داد و به طور کلی همه این قسمت، داستانی و ساختگی است.
2. حماسی و پهلوانی
این قسمت، به عنوان جذاب‌ترین، شیرین‌ترین و پرطرفدارترین بخش‌های شاهنامه در میان ایرانیان شناخته می‌شود. سرودن شعرهای حماسی و پهلوانی از پادشاهی جمشید شروع شده و تا حمله اسکندر مقدونی به ایران ادامه دارد. جالب است بدانید که تمامی پهلوانان شاهنامه از جمله رستم، در همین قسمت از شاهنامه فردوسی ظهور پیدا می‌کنند.
3. تاریخی
در این قسمت، تاریخ ساسانیان روایت می‌شود و وقایع تاریخی در آن به صورت منظوم برای مخاطب به تصویر کشیده می‌شود.
دوری و شناخت نداشتن نسبت به بزرگان ادبیات فارسی و بهترین شاعران تاریخ ایران، یکی از مهم‌ترین مشکلات فرهنگی ماست و امروزه این امر، باعث ایجاد دغدغه در بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر شده است. متاسفانه معدود ایرانی وجود دارد که با ادبیات غنی ایرانی خو گرفته باشد، روح تشنه خود را از این چشمه پر نور سیراب کند و زندگی خود را به گونه‌ای دیگر بسازد.
اما برای حل این مشکل و جلوگیری از دور شدن مردن ایران از ادبیات فارسی، باید اول از خود شروع کرده و بعد از شناخت بهترین شاعران تاریخ ایران، کتاب‌های شعر آن‌ها را تهیه کنید و به دیگران نیز هدیه دهید.
انتشارات پیام عدالت، یکی از عرضه‌کنندگان معتبر کتاب‌های نفیس شعر و داستان، از جمله شاهنامه فردوسی است. شما می‌توانید با مراجعه به سایت این انتشارات، علاوه بر خرید کتاب شاهنامه فردوسی، از دیگر کتاب‌های تولید شده توسط این مجموعه، نیز دیدن کنید.