آیا می‌دانید اثر تماشاگر چیست!؟


در سال ۱۹۶۴ در آمریکا دختری به‌نام کیتی جونز در ملا عام مورد آزار و اذیت قرار گرفت و کشته شد. دو هفته بعد نیویورک تایمز در مقاله‌ای بیان کرد که تعدادی از همسایه‌ها شاهد این اتفاق بودند و کمکی نکرده یا با پلیس تماس نگرفتند!

این اتفاق یک سوال جدی برای پلیس پیش آورد که چرا همسایه‌ها فقط تماشاگر بوده و هیچ‌کس هیچ کاری نکرد!؟

با اینکه سال‌ها بعد مشخص شد برخی با پلیس تماس گرفته‌اند، با این‌حال بررسی عدم اقدام کافی شاهدها توسط دو محقق به نام‌های جان دارای و بیب لاتانه؛ منجر به شناخت پدیده‌ای شد که اثر تماشاگر (bystander effect) یا بی احساسی تماشاگر نام گرفت.

طبق اثر تماشاگر، اگر تعدادی از مردم شاهد یک حادثه باشند، در مقایسه با اینکه یک نفر شاهد حادثه باشد، هر فرد کمتر احساس مسئولیت کرده و احتمال کمک هر فرد کاهش می‌یابد.

یا اگر از فردی خواسته شود که کاری را به تنهایی انجام دهد، در مقایسه با اینکه از یک گروه خواسته شود تا کار را با هم به پایان برسانند، آن فرد احساس مسئولیت بیشتری خواهند داشت و اغلب در مواجهه با مسئولیت‌ها افراد در گروه عقب‌ نشینی می‌کنند.

علت این است که احساس مسئولیت آدم‌ها در شرایط مختلف، برای یک موضوع متفاوت است!

یعنی وقتی تعداد افراد بیشتر شوند، حالت پخش شدن مسئولیت رخ داده و احساس مسئولیت هر فرد کاهش می‌یابد!

مثلا اگر شما به تنهایی در جاده‌ای باشید و یک ماشین واژگون شده ببینید، احتمالاً به سرعت به وی کمک می‌کنید، اما اگر همین اتفاق را در یک جاده شلوغ ببینید، امکان اینکه شما از ماشین پیاده شده و کمک کنید، کمتر می‌شود. چراکه با خود می‌گویید: «دیگران کمک می‌کنند»، دیگران نیز همین را می‌گویند و احتمال کمک هر فرد کاهش می‌یابد!

بنابراین وقتی در یک حادثه فردی نیاز به کمک دارد و برخی به جای کمک کردن تماشا کرده و احتمال شروع به گرفتن فیلم می‌کنند، آنها در واقع وظیفه کمک کردن را به دیگران سپرده‌اند و دچار اثر تماشاگر شده‌اند.

در چنین مواقعی، بهتر است که بدون توجه به حضور بقیه، به وظیفه خود توجه کنیم!

مشخص شده که در شرایطی، اولین اقدام از طرف یک نفر موجب تحریک بقیه در اقدام به کمک می‌شود و بقیه نیز فعالانه اقدام به کمک می‌کنند.

ضمنا به عنوان فرد تصمیم گیرنده در یک خانواده، جمع دوستانه، یک شرکت و هر کار گروهی دیگر، به جای سپردن یک کار به کل گروه، علاوه بر اهمیت به کار گروهی، وظیفه اختصاصی هر فرد نیز جداگانه مشخص شود تا مسئله پخش شدن مسئولیت و اثر تماشاگر را ندهد.