یک سال از زمانی که کاوشگر «پشتکار» بر روی سیاره مریخ فرود آمد می‌گذرد و از آن زمان تا کنون این مریخ‌نورد عکس‌های شگفت‌انگیزی را از سیاره سرخ به زمین ارسال کرده است.
پشتکار در ۱۸ فوریه سال ۲۰۲۱ در دهانه جزرو مریخ فرود آمد؛ جایی که گمان می‌رود زمانی میزبان یک دریاچه بزرگ بوده است. این مریخ‌نورد در یک سال گذشته بی‌وقفه به جمع‌آوری و ذخیره ده‌ها نمونه از سطح مریخ پرداخته تا آن‌ها را برای برگرداندن به زمین آماده کند.
پایگاه اینترنتی «اسپیس» به مناسبت ۱۲ ماهگی پشتکار، ۱۲ عکس برگزیده از بیش از ۲۰۰ هزار عکس ارسالی این کاوشگر را انتخاب کرده و به نمایش گذاشته است:
تصویر ۱
پشتکار با کمک یک جرثقیل هوایی بر روی مریخ فرود آمد. این چرثقیل ربات شش چرخ را با کابل روی کف دهانه جزرو قرار داد و سپس برای جلوگیری از تصادف با آن، به فاصله‌ای امن پرواز کرد و به سطح مریخ اصابت کرد.
عکس لحظاتی قبل از قرار گرفتن پشتکار روی مریخ را به تصویر می‌کشد که این کاوشگر با کابل به پایین هدایت می‌شود، در حالی که به صورت معلق در فاصله ۲ متری از سطح سیاره سرخ در هوا قرار دارد.
تصویر ۲
فداکاری بزرگ جرثقیل هوایی که پس از پایین گذاشتن مریخ‌نورد از صحنه فاصله گرفت و در جایی دورتر روی خاک مریخ سقوط کرد، از دید کاوشگر پنهان نماند.
عکس متعلق به یکی از دوربین‌های پشتکار است که صحنه گرد و خاک ناشی از اصابت جرثقیل به سطح مریخ را در فاصله‌ای کمی دورتر به تصویر می‌کشد.
تصویر ۳
ربات‌های دیگری که در مدار مریخ بودند فرود پشتکار را به هنگام فرود رصد می‌کردند. عکس زیر که توسط مدارگرد شناسایی مریخ ناسا (MRO) و از فاصله ۷۰۰ کیلومتری گرفته شده است، باز شدن چتر نجات پشتکار را به هنگام پایین آمدن روی سطح مریخ نشان می‌دهد.
مدارگرد مریخ ناسا از آن زمان تا کنون عکس‌های زیادی را از فعالیت‌های پشتکار بر روی سطح مریخ ثبت کرده است.
تصویر ۴
پس از فرود موفق، طولی نکشید که کاوشگر شروع به بررسی محیط اطراف خود کرد. تیم کنترل‌کننده این مریخ‌نورد مدت کوتاهی پس از آغاز فعالیت پشتکار، اولین پانورامای مریخ را منتشر کرد.
این تصویر موزاییکی که در ۲۱ فوریه ۲۰۲۱ منتشر شد، با استفاده از تصاویری که پشتکار دو روز قبل گرفته بود ساخته شده است.
تصویر ۵
مریخ‌نورد پشتکار در دل خود یک هلیکوپتر کوچک به نام «نبوغ» (Ingenuity) را نیز به مریخ برده بود. در سه آوریل ۲۰۲۱ پشتکار این هلیکوپتر را روی زمین گذاشت. پشتکار در طول چند ماه اول خود در مریخ، زمان زیادی را صرف پشتیبانی و مستندسازی سورتی پروازهای هلیکوپتر نبوغ کرد که اولین پروازهای کوتاه را در سیاره‌ای به جز زمین انجام می‌داد.
مریخ نورد تعدادی عکس فوق‌العاده از هلی کوپتر کوچک در حال انجام ماموریت گرفته است، از جمله این عکس‌ها که در ۴ سپتامبر ۲۰۲۱ گرفته شده است نبوغ را در جریان سیزدهمین پرواز مریخی خود نشان می‌دهد.
تصویر ۶
هلیکوپتر کوچک ناسا در طی سومین پرواز خود در روز ۲۵ آوریل، عکسی از بالا از دوست زمینی خود ثبت کرد.
ربات‌های فضایی قبلاً از یکدیگر در سیاره سرخ عکس گرفته بودند، اما هرگز پیش از این عکسی به ثبت نرسیده بود که توسط یکی از آن‌ها در حال پرواز در هوا گرفته شده باشد.
تصویر ۷
دهانه جزرو مکان جالبی است و بسیاری از عکس‌های مریخ‌نورد، تنوع زمین‌شناسی در این دهانه میلیاردها ساله را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، تصاویر گرفته شده در اواخر آوریل، سنگ‌هایی را به تصویر کشیده است که ممکن است منشا آتشفشانی داشته باشند.
این مطلب بسیار شگفت‌آور است با توجه به اینکه کف دهانه جزرو بستری متعلق به یک دریاچه باستانی است و بنابراین انتظار می‌رود سنگ‌های رسوبی آنجا باشند و نه سنگ‌های آتشفشانی.
تصویر ۸
پشتکار اولین حفاری روی سنگ‌های مریخی را با استفاده از مته‌ای که درون خود داشت در اوایل ماه اوت گذشته انجام داد.
این نقطه‌عطفی در ماموریت پشتکار به حساب می‌آمد، با این حال همه چیز طبق برنامه پیش نرفت و ناسا اعلام کرد نمونه‌گیری درست انجام نشده است. در حالی که ظن اولیه به سمت خرابی دستگاه‌ها رفته بود، دانشمندان اعلام کردند تجهیزات پشتکار سالم هستند و مشکل از نوع سنگ بوده که زیر ضربه مته پودر شده است. در نتیجه نمی‌توانسته در سایز قطعاتی باشد که وارد لوله تیتانیو بشوند.
تصویر ۹
تیم هدایتگر مریخ‌نورد برای ثبت اولین مورد موفق نمونه‌گیری نیازی به صبر طولانی نداشت. آن لحظه مهم در ۶ سپتامبر اتفاق افتاد، زمانی که پشتار لوله‌ای حاوی هسته سنگی به نام «روشت» (Rochette) را بست و مهر و موم کرد. این نمونه و سایر مواردی که کاوشگر در طول مدت حضور خود در مریخ جمع‌آوری کرده و جمع‌آوری خواهد کرد، توسط یک ماموریت مشترک میان ناسا و آژانس فضایی اروپا به زمین منتقل خواهند شد.
اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، این نمونه‌های بکر می‌توانند در اوایل سال ۲۰۳۱ در زمین فرود بیایند.
تصویر ۱۰
کاوشگر پشتکار بر تجزیه و تحلیل سنگ‌ها و خاک‌های مریخ متمرکز است، با این حال گهگاه به تماشای آسمان نیز می‌پردازد. برای مثال در ۲۰ اوت گذشته تیم ماموریت عکسی را که پشتکار از «دیموس» (Deimos)، یکی از دو قمر مریخ، گرفته بود در حساب توییتر این کاوشگر منتشر کرد.
این قمر در عکس تنها به صورت یک لکه روشن مشخص است، اما این قضیه قابل درک است چرا که دیموس تنها ۱۲.۴ کیلومتر قطر دارد.
تصویر ۱۱
دلتاهای رودخانه‌ای در اینجا روی زمین برخوردار از مولکول‌های آلی حاوی کربن و نشانه‌های حیات باستانی هستند. بنابراین اعضای تیم پشتکار مشتاق هستند تا دلتای باستانی دهانه جزرو در مریخ را کاوش کنند.
تپه‌ای که در عکس مشخص است «کودیاک» نام دارد و گمان می‌رود بقایای دلتای جزرو باشد. این تصویر که از فاصله ۲.۴ کیلومتری گرفته شده است، لایه های متمایزی از رسوب را نشان می‌دهد که فقط می‌تواند توسط رودخانه‌ای که به یک دریاچه ریخته رسوب کرده باشد.
تصویر ۱۲
اکنون پشتکار قصد دارد در آینده ای نه چندان دور به دلتای رودخانه‌ای نزدیک‌تر شود و شاید در کودیاک و شاید در قسمت دیگری از سطح مریخ از نزدیک با ابزارهای علمی خود خاک منطقه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
در این سفر نبوغ هلیکوپتر کوچک نیز به همراه پشتکار حضور دارد و به دانشمندان روی زمین این امکان را خواهد داد تا درک بهتری از موقعیت جغرافیایی در این تحقیق فضایی داشته باشند.