تلسکوپ فضایی هابل موفق شده است نور ستاره‌ای را که تنها یک میلیارد سال پس از انفجار بیگ‌بنگ و تولد کیهان به وجود آمده است شناسایی کند.
این دورترین ستاره‌ای است که تا کنون یک رصدگر زمینی موفق به دیدن آن شده است. اخترشناسان می‌گویند این ستاره در ۱۲.۹ میلیارد سال نوری از کره زمین قرار دارد به این معنی که نور آن ۱۲.۹ میلیارد سال در راه بوده است تا به زمین برسد.
دانشمندان نام این ستاره را ایرندل (Earendel) به معنای «ستاره صبح» یا «نور پگاه» نام گرفته است. ایرندل حداقل ۵۰ برابر جرم خورشید وزن دارد و میلیون‌ها بار از آن روشن‌تر است.
رکورد پیشین دورترین ستاره به زمین در اختیار ستاره «ایکاروس» (Icarus) قرار داشت که در ۹ میلیارد سال نوری زمین واقع شده است و در سال ۲۰۱۸ رصد شده بود.
برایان ولچ، اخترفیزیکدان در دانشگاه جانز هاپکینز، درباره ستاره جدید کشف شده گفت: «در ابتدا ما تقریبا باور نمی‌کردیم چنین ستاره‌ای را دیده باشیم. این یافته به ما فرصتی می‌دهد تا یک ستاره متعلق به عصر نخستین کیهان را با جزئیات مطالعه کنیم.»
این ستاره زمانی شکل گرفته است که کیهان تنها ۷ درصد سن کنونی خود عمر داشته است. دانشمندان ایرندل را با کمک یک خوشه کهکشانی بزرگ به نام «WHL0137-08»، که بین زمین و این ستاره تازه کشف شده قرار داشت، شناسایی کرده‌اند.
در واقع نیروی جاذبه این خوشه کهکشانی عظیم، فضا و زمان را به قدری خم کرد که تشکیل یک همگرایی گرانشی یا «عدسی طبیعی» قدرتمند را در پی داشت. در نتیجه این رویداد نور اجرام بسیار دوری که پشت سر کهکشان قرار داشتند، مانند ایرندل، به شدت تقویت و توسط هابل قابل رویت شد.
این پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام اینشتین است. براساس این نظریه علمی، یک جرم عظیم می‌تواند فضا-زمان را خم کند و در نتیجه یک میدان گرانشی بسازد که نور را از مسیر اولیه خود منحرف می‌کند.
تلسکوپ هابل پروژه مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا و کانادا است و از آوریل سال ۱۹۹۰ که از پایگاه فضایی کندی در فلوریدا به فضا پرتاب شد بیش از سه دهه است که به رصد عمق کیهان می‌پردازد.
هابل تا کنون بیش از ۱.۵ میلیون رصد انجام داده و بیش از ۱۸ هزار مقاله علمی بر اساس داده‌های آن نوشته شده است.
این تلسکوپ که با سرعت ۲۷.۳۰۰ کیلومتر بر ساعت به دور زمین می‌چرخد، در فاصله ۵۴۷ کیلومتری ما قرار دارد.
قرار است تلسکوپ «جیمز وب» قدرتمندترین رصدخانه فضایی که تا کنون ساخته شده و در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شد به عنوان جانشین تلسکوپ فضایی «هابل» آغاز به کار کند.
دانشمندان می‌گویند هرچند جیمز وب «صد برابر» از تلسکوپ هابل قوی‌تر است، با این حال ابزارهای علمی هابل همچنان پرقدرت هستند و می‌توانند به رصد کیهان ادامه دهند.
ناسا امیدوار است بتواند تا دستکم سال ۲۰۳۰ به استفاده از هابل ادامه دهد.