آبسه مقعدی یک حفره عفونی و پر از چرک و خون است که در نزدیکی دهانه مقعد یا رکتوم پدید می آید. این حفره عفونی در ابتدا معمولا به صورت یک جوش بزرگ و توده ظاهر شده که بسیار دردناک است و موجب بروز علائم آزار دهنده ای در فرد می شود. بسیار از افراد در مراحل ابتدایی ابتلا به آبسه مقعد آن را یک جوش شمرده و اقدام به ترکاندن آن می کنند که بسیار خطرناک است.
دلایل بسیار متعددی می تواند موجب بروز آبسه مقعدی شود که یکی از آنها مسدود شدن مسیر غدد درون مقعد است که توده ی عفونی را به وجود می آورد.
منبع: کلینیک نشیمنگاه
علت آبسه مقعد
همانطور که گفته شد، دلایل متعددی سبب پدید آمدن این عارضه عفونی پوستی در ناحیه نشیمنگاهی می شود.
برخی از مواردی که موجب پدید آمدن آبسه مقعدی می شوند عبارت اند از:
رابطه جنسی مقعدی: رابطه جنسی مقعدی محافظت نشده و بدون کاندوم می تواند یکی از دلایل بروز عفونت های مقاربتی از جمله آبسه مقعد گردد.
شکاف مقعد: در صورتی که پارگی یا شکاف مقعدی که همان بیماری شقاق است درمان نشود، موجب آبسه می شود.
روده: داشتن عفونت های روده ای و بی توجهی به آن.
بارداری: تغییرات وزنی و هورمونی ناشی از بارداری می تواند در به وجود آوردن آبسه موثر باشد.
بهداشت: عدم رعایت بهداشت فردی که موجب بروز جوش و در نهایت ابسه می گردد.
صدمه: دفع مواد خوراکی تیز مانند استخوان ماهی، مرغ، پوست تخم مرغ که موجب زخم و صدمه در ناحیه مقعد و روده می شوند.
علائم آبسه مقعدی چیست؟
عفونت و آبسه های سطحی ناحیه مقعد معمولا علائمی یکسان دارند. اما این علائم گاه وابسته به میزان حاد یا خفیف بودن بیماری متفاوت هستند.
برخی از این علائم به طور کلی عبارت اند از:
درد مداوم و نبض مانند که هنگام نشستن فرد تشدید می شود.
قرمزی اطراف دهانه مقعد
برآمدگی ناحیه (تورم)
سفید یا زرد شدن ناحیه برآمدگی (شبیه به جوش)
خروج ترشح مقعدی و عفونت بدبو
یبوست
احساس درد حتی هنگام لمس شکم
البته این علائم مربوط به آبسه های سطحی و خارجی پوست هستند. افرادی که نوع عمیق و درونی آبسه را تجربه می کنند علائمی چون تب، بدن درد، بی اشتهایی لرز و بیحالی را نیز به همراه دارند. همچنین حاد شدن آبسه مقعد موجب ابتلا به فیستول شده و فرد را به انواع فیستول های پیچیده و حاد مبتلا می کند.
انواع آبسه مقعد
آبسه های مقعدی، براساس محل قرارگیریشان و ساختار عمیق یا سطحی بودنشان دسته بندی می شوند. این طبقه بندی هنگام تشخیص و درمان بسیار موثر است. برخی از آنها عبارت اند از:
پری آنال یا دور مقعد: دارای بیشترین میزان شیوع بوده که زیر پوست و پایین ترین ناحیه مقعد به وجود می آید.
آبسهٔ رترورکتال یا پشت مقعد: این نوع از آبسه در پشت مقعد پدید آمده و عمیق است.
فوق بالابر: که کمترین میزان شیوع را دارد و در عمیق ترین ناحیه مقعد به وجود می آید.
خطر ابتلا به آبسه مقعدی در چه افرادی بیشتر است؟
مسدود شدن غدد درون مقعد که وظیفه ترشح دارند نیز یکی از عوامل موثر در به وجود آوردن آبسه یا عفونت مقعدی است. البته باید توجه نمود که خطر ابتلا به این بیماری در برخی افراد بیشتر بوده و ممکن است آن قشر خاص را را بیشتر از افراد دیگر تحت تاثیر خود قرار دهد.
برخی از افرادی که خطر ریسک ابتلا به آبسه در آنها بیشتر است عبارت اند از:
افرادی که بیماری کولیت دارند.
افراد مبتلا به دیابت
بیماران پوستی
افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند( مانند پردنیزولون)
افرادی که شیمی درمانی می کنند.
خانمهای باردار
افرادی که دارای رابطه جنسی مقعدی هستند و از کاندوم استفاده نمی کنند.
بیماران مبتلا به HIV
افراد دارای بیماری های التهابی روده و لگن
افراد مبتلا به یبوست یا اسهال مزمن
عوارض
آبسه مقعد از بیماری های خطرناک ناحیه نشیمنگاهی بوده که بی توجهی به آن، زمینه ساز مشکلات بزرگتر است و درمان را بسیار دشوار می سازند. علاوه بر آن بی توجهی به درمان آبسه مقعد میتواند موجب پخش شدن عفونت و فراگیر شدن آن در سطح بدن شود.
این مشکلات عبارت اند از:
به وجود آمدن فیستول مقعدی
بروز شقاق مقعدی
گسترش عفونت در نقاط مختلف بدن
سرطان مقعد
بی اختیاری مدفوع
چگونه از به وجود آمدن آبسه مقعد پیشگیری کنیم؟
نکات بسیار زیادی در پیشگیری از آبسه مقعد وجود دارند که اصلی ترین آنها حفظ بهداشت فردی است.
برخی از نکاتی که موجب پیشگیری از مبتلا شدن به آبسه مقعدی می شود عبارت اند:
درمان عفونتهای ناحیه نشیمنگاهی و ناحیه تناسلی
حفظ بهداشت فردی؛ تمیز و خشک نگه داشتن مقعد به خصوص در کودکان
انجام ورزش و تحرکات کافی در روز
اجابت مزاج به موقع
داشتن رژیم غذایی مناسب و فیبر کافی در وعده های غذایی
مصرف آب به مقدار کافی 6 الی 8 لیوان در روز
پوشیدن لباس زیر های نخی و تمیز
اجتناب از نشستن های طولانی مدت
استفاده از کاندوم حین برقراری رابطه جنسی (بخصوص از نوع رابطه جنسی مقعدی)
داشتن یک شریک جنسی
برای درمان آبسه مقعدی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
هنگامی که علائم مذکور اعم از درد، تورم و عفونت را مشاهده کردید سریعا به پزشک متخصص یا جراح عمومی مراجعه کنید. چرا که بی توجهی به آبسه مقعد سبب بروز فیستول شده و درمان را با چالش رو به رو می کند.
برای مثال اگر آبسه در مراحل اولیه باشد پزشک با تخلیه آن شما را درمان میکند . اما اگر بیماری پیشرفت کرده باشد، ممکن است درمان نیازمند به کارگیری روشهای درمانی دیگری چون لیزر باشد.
آیا ابسه خود به خود درمان می شود؟
خیر آبسه مقعد خود به خود درمان نمی شود و بلکه بی توجهی و عدم به کارگیری روش درمانی مناسب موجب بروز مشکلات و بیماری های خطرناک تری چون فیستول یا سرطان مقعد نیز می شود. علاوه بر آن نیز برای از بین بردن لایه های عفونی نیازمند برداشتن سطح آسیب دیده و عفونی پوست به وسیله انجام عمل جراحی یا لیزر می شوید.
اگر آبسه مقعد بترکد چه کار کنیم؟
هنگامی که آبسه مقعد به طور کامل درمان نشود، می ترکد. این ترکیدگی به معنای درمان شدن و تخلیه عفونت های درون آن نبوده و علائم بهبودی به همراه نمی آورد. بلکه گاهی آبسه به طور قوی تر باز می گردد. بنابراین هنگامی که آبسه مقعد ترکید بدون دستکاری و تجویز داروهای خودسرانه به پزشک مربوطه مراجعه نموده و جهت درمان قطعی آن اقدام نمایید.