هر شرکت بعد از اینکه تاسیس میشود، سرمایه خود را به بخش های مساوی تقسیم میکند که به هر قسمت مساوی از این سرمایه "سهم" گفته میشود. هر شرکت میتواند سهام داران مختلفی داشته باشد، از افراد حقوقی گرفته تا افراد حقیقی و میزان سهام هر شخص نسبت به کل سرمایه شرکت مشخص میکند که آن فرد به چه میزان در تصمیم گیری های آن شرکت می تواند شرکت کند. مشارکت سهام داران در امور شرکت از طریق مجامع عمومی سالیانه و ابراز رای صورت میگیرد. بر اساس قانونی که وجود دارد اگر یک فرد از یک شرکت خاص بالای 5 درصد از سهام آن شرکت را داشته باشد، می تواند در تصمیم گیری های آن شرکت در مجامع عمومی شرکت کند و رای خود را صادر کند. سایر افراد یعنی سهام داران حقیقی خُرد فقط می توانند در مجمع عمومی سالیانه شرکت حضور داشته باشند.
چه شرایطی برای صدور سهام یک شرکت وجود دارد؟
تا زمانی که یک شرکت به ثبت نرسیده باشد، امکان صدور برگ سهام برای آن شرکت وجود ندارد. برای یک شرکت هنگامی سهام با نام صادر میشود که کلیه سهام شرکت پذیره نویسی شود و حداقل 35 درصد از آن پرداخت شود. حال در چه صورتی سهام بی نام صادر میشود؟ سهام بی نام در صورتی صادر میشود که مبلغ اسمی سهم پرداخت شده باشد و صدور سهام بی نام پیش از پرداخت ممنوع می باشد.
اگر شخصی پیش از پرداخت کلیه مبالغ اسمی، اقدام به صدور سهام به صورت بی نام کند مشمول مجازات خواهد شد.
اگر شخصی پیش از پرداخت مبلغ اسمی سهم اقدام به فروش سهم کند، هم مشمول مجازات خواهد شد.
اگر شخصی قبل از پرداخت 35 درصد از مبلغ اسمی سهام، اقدام به صدور و یا قرار دادن آن برای فروش کند، مشمول مجازات می شود.
تبدیل سهام چیست ؟
تبدیل سهام یک شرکت به معنای تغییر نوع سهام شرکت از بی نام به با نام و یا بالعکس می باشد که این امر به موجب مقررات موجود در اساسنامه شرکت و همچنین تصمیم مجمع عمومی فوق العاده شرکت صورت می گیرد.
باطل کردن سهم و یا خروج سهام دار از جمع شرکای شرکت، ضمانت اجرای عدم تبدیل سهام بی نام به سهام از طرف قانون گذار تعیین شده است. اما در صورتی که سهام داری که سهام با نام دار،؛ برای تبدیل سهام خود از با نام به سهام بی نام به شرکت مراجعه نکند، سهم وی محفوظ خواهد ماند. در این مورد در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد.
تبدیل سهام یک شرکت به چه صورت انجام میگیرد؟
پس از اینکه یک شرکت ثبت شد و فعالیت آن آغاز گردید، ممکن است نظر به مصالحی سهام بی نام و سهام با نام به یکدیگر تبدیل شوند. حال این تبدیل سهام به چه شرطی پذیرفته می شود؟ این تبدیل سهام به شرطی صورت می گیرد که در اساسنامه شرکت این اجازه داده شده باشد. اگر در اساسنامه شرکت این شرط گنجانده نشده باشد، با برگزاری یک مجمع عمومی فوق العاده نسبت به تغییر اساسنامه اقدام می کنند و اجازه تبدیل سهام از سهام بی نام به با نام و بالعکس در اساسنامه درج می شود.
تبدیل سهام از سهام بی نام به سهام با نام
اگر قرار باشد تبدیل سهام از بی نام به سهام با نام صورت گیرد، شرکت موظف است که در یک روزنامه که به صورت گسترده منتشر می شود، در بخش اخبار شرکت این موضوع را اعلام کند. شرکت باید این موضوع را در دو یا سه نوبت در فاصله های زمانی مساوی منتشر کند و زمانی در حدود 6 ماه برای سهامداران در نظر بگیرد تا افراد برای تبدیل سهام خود از بی نام به سهام با نام به شرکت مراجعه کنند. همچنین شرکت در آگهی منتشر شده اعلام می کند که اگر در طی مهلت داده شده اقدام به تبدیل سهام صورت نگیرد، سهام بی نام باطل خواهد شد.
اگر شخصی برای تبدیل سهام خود از سهام بی نام به سهام با نام اقدام نکند، شرکت این اختیار را دارد که این سهام را به سهام با نام تبدیل کند و از طریق خود شرکت در بورس اوراق بهادار به حراج گذاشته شده و فروخته می شود. آگهی فروش سهام ذکر شده حداکثر تا یک ماه بعد از پایان تاریخ شش ماهه در یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می شود.
بین آگهی و تاریخ حراج سهام حداقل ده روز و حداکثر یک ماه فاصله وجود خواهد داشت و در صورتی که در این مدت سهام به حراج گذاشته شده به فروش نرسد و یا بخشی از آن به فروش برسد و بخش دیگر آن به فروش نرسد، شرکت مذکور در یک نوبت دیگر حراج را با همان شرایط قبلی تمدید می کند.
در صورتی که سهام باطل شده در اختیار مالک باقی مانده باشد، ظرف ده سال از تاریخ ذکر شده در بالا، به شرکت مسترد شود، مبلغ سپرده و سود آن به دستور شرکت توسط بانک به صاحب سهام پرداخت می شود.
اگر پس از اینکه تمام سهام در نوبت اول به فروش نرسید و مقداری از آن باقی مانده باشد و برای بار دوم حراج آن تمدید شده باشد، صاحب سهام بی نام اگر به شرکت مراجعه کند، این اختیار را خواهد داشت تا از خالص سهامی که فروخته شده است، به نسبت سهام بی نام که نزد خود دارد، وجه نقد دریافت نماید. البته می تواند برابر به مقدار سهام بی نام خود، سهام با نام دریافت کند. تمامی این مراتب تا زمانی که وجه نقد و سهام فروخته نشده هر دو در اختیار شرکت باشند، رعایت خواهند شد.
طبق ماده 46 قانون تجارت، اگر سهم به فروش رسید، پس از کسر هزینه های آگهی در روزنامه و کسر هزینه کارگزاران و دیگر هزینه ها، باقی مانده آن توسط شرکت در حساب بانکی بهره دار به صورت سپرده قرار داده می شود. اگر تا مدت ده سال که در بالا هم ذکر شد، دارنده سهام به شرکت مراجعه کند، باقی مانده به سهام دار تحویل داده می شود، در غیر این صورت سهام در حکم مال بدون صاحب تلقی شده و به حساب دولت واریز خواهد شد.
تبدیل سهام از سهام با نام به سهام بی نام
برای سهام با نام، مراتب فقط یک بار در یک روزنامه کثیرالانتشار که اخبار و آگهی های شرکت در آن قرار داده می -شوند، درج خواهد شد. در این نوبت به صاحبان سهم نوبتی حداقل دو ماهه داده می شود تا برای تبدیل سهام خود از سهام با نام به سهام بی نام به شرکت مراجعه کنند و نسبت به تبدیل آن اقدام کنند. اگر مدت زمان داده شده صاحب سهام به شرکت مراجعه نکرده و برای تبدیل سهام اقدام نکند، شرکت برابر با تعداد سهام با نام، سهام بی نام صادر می کند و درون شرکت نگهداری می کند. البته صاحب سهم می تواند هر زمان که خواست به شرکت مراجعه کند و سهام با نام آن ابطال و به تعداد آن سهام بی نام به وی تحویل داده می شود. صاحبان سهمی که سهام خود را تبدیل نکرده باشند، در مجامع عمومی حق حضور و رای نخواهند داشت.
شرکت نمی تواند تمام سهام با نام خود را به سهام بی نام تبدیل کند؛ زیرا برابر با ماده 114 لایحه قانونی، سهام مدیران شرکت که برای تضمین خسارات احتمالی در صندوق شرکت به عنوان وثیقه سپرده می شود، الزاماً باید از سهام با نام باشد.
انتقال سهام چگونه است؟
سهامی که بی نام است، به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود. اگر شخصی قصد خرید این سهام را داشته باشد به فروشنده آن برابر ارزش آن مبلغی را تحویل می دهد و آن سهام را از فروشنده دریافت می کند. شاید برای شما این سوال پیش بیاید که در وجه حامل به چه معنا می باشد؟ وجه حامل سندی است که مالک آن دارنده آن می باشد و می تواند به وسیله آن وجه مطالبه کند و یا از آن استفاده نماید.
شرایط انتقال سهام
1 - انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام به ثبت برسد و شخصی که دارنده آن سهام است و یا نماینده قانونی وی باید آن را امضاء کند.
2 – اگر مبلغ اسمی سهام به طور کامل پرداخت نشده باشد، باید نشانی شخص انتقال گیرنده به صورت کامل در سند قید شود. زیرا اگر شرکت بخواهد به این شخص دسترسی داشته باشد، باید از محل زندگی وی خبر داشته باشد. همچنین این شخص موظف است تا در صورت انتقال نشانی به شرکت اطلاع دهد.
بر اساس ماده 40 اگر سهام بی نامی بدون رعایت موارد بالا منتقل شود، این انتقال از درجه اعتبار ساقط است.
طبق ماده 41، نقل و انتقال سهام در شرکت های عام، نیاز به موافقت مدیران و یا مجامع عمومی صاحبان ندارد و انتقال سهام در شرکت های سهامی عام بدون هیچ قید و شرطی صورت می گیرد.
در مورد انتقال سهام شرکت های خاص، لایحه قانون اصلاح تجارت هیچ موردی را ذکر نکرده است. نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی خاص باعث ورود افراد ناشناس به شرکت می شود، البته اگر اعضای شرکت قبلاً در مورد این موضوع با یکدیگر به توافق رسیده باشند، مشکلی به وجود نخواهد آمد.