صلح دعوا و عقد صلح در مقام معامله، از انواع صلح هستند. صلح دعوا، برای رفع تنازع و اختلاف موجود یا رفع تنازع احتمالی آینده، می باشد. صلح در مقام معامله ، برای زمانی است که طرفین قرارداد، برای جلوگیری از احکام خاص معامله، عقود را در قالب عقد صلح، منعقد می کنند.
صلح از عقود لازم، در قانون مدنی است که به معنای آشتی و رفع اختلاف می باشد. انواع صلح، بر حسب کاربرد به دو گروه تقسیم می شوند. عقد صلح، می تواند برای رفع اختلاف حاصله از انعقاد یک معامله، ایجاد گردد. همچنین، ممکن است، طرفین قرارداد، توافق کنند که تمامی اختلافاتی که ممکن است در آینده به موجب معامله، حاصل می گردد، به صلح خاتمه یابد. عقد صلح، می تواند در مقام معامله و به عنوان یک قالب، برای جلوگیری از رعایت احکام و شرایط خاص عقود باشد.
انواع صلح که شامل صلح دعوا و صلح در مقام معامله است، دارای احکام خاص ویژه ای در قانون مدنی می باشند. برای نمونه، در صلح دعوا، عقد صلح منعقد شده، قاطع بین طرفین است و نمی توان آن را فسخ کرد. همچنین، به موجب صلح در مقام معامله می توان، عقود جایز را به عقود لازم تبدیل کرد. این، احکامی است که افراد باید قبل از انعقاد انواع صلح، به آن آگاهی داشته باشند.
با توجه به آنچه گفته شد، در این مقاله، قصد داریم، انواع صلح را توضیح داده و به این سوال که صلح بر چند نوع است پاسخ بدهیم و در ادامه، انواع صلح که شامل صلح دعوا و در مقام معامله است را بر اساس احکام قانون مدنی، بررسی کنیم. اگر در خصوص این موضوع، سوالاتی دارید، در این مقاله، همراه ما باشید.
انواع صلح
صلح، در لغت به معنای سازش و آشتی می باشد. این عقد به واسطه ویژگی انحصاری که قانون گذار به آن داده است، در معاملات بسیار پر کاربرد بوده و مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین، عقد صلح، از عقود معین قانون مدنی بوده و به ام العقود، شهرت دارد. انواع صلح بر اساس کاربرد، شامل دو گروه می باشد:
گروه اول : صلح دعوا : بر اساس تعریفی که قانون مدنی از عقد صلح در ماده 752 قانون مدنی، ارائه داده است، عقد صلح، راه حلی برای رفع تنازع موجود یا برای حل اختلاف احتمالی آینده است که در این حالت به آن، صلح دعوا از انواع صلح گفته می شود.
گروه دوم: صلح در مقام معامله: کارکرد دیگری که قانون گذار در انواع صلح، در نظر گرفته است، صلح در مقام معامله است. به موجب ماده 765 قانون مدنی، عقود می توانند در قالب عقد صلح منعقد بشوند و نتیجه منحصر خود را داشته باشند، اما تمامی احکام و شرایط خاصه عقد صلح بر آنها حاکم بشود.
حتما بخوانید: صلح نامه چیست
صلح برای رفع اختلاف و صلح دعوا
همان طور که در بخش قبل گفتیم، صلح در لغت، به معنای سازش و آشتی است. اولین نوع از انواع صلح، صلح دعوا می باشد. مطابق ماده 752 قانون مدنی: "صلح، ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی، در مورد معامله و غیر آن واقع شود." به موجب این ماده، افراد می توانند دعاوی که در خصوص معامله حاصل می شود را صلح کنند و یا در هنگام معامله، توافق کنند که تمامی دعاوی احتمالی که ممکن است در آینده به موجب قرارداد برای آنها ایجاد شود، به صلح خاتمه یابد.
باید به این نکته اشاره شود که به موجب ماده 765 قانون مدنی، "صلح دعوی مبتنی بر معامله باطله، باطل است، ولی صلح دعوی ناشی از بطلان معامله، صحیح است." این ماده دارای دو بخش اساسی می باشد، در بخش اول می توان به این مثال اشاره کرد که طرفین قرارداد، یک معامله باطل منعقد کرده اند و اطلاع ندارند که معامله باطل است، سپس دعاوی حاصله از آن را صلح می کنند، در این وضعیت، به دلیل آنکه معامله باطل بوده، صلح آنها نیز باطل است.
در بخش دوم ماده، می توان به این مثال، اشاره کرد که طرفین یک قرارداد، بیعی منعقد می کنند، سپس متوجه می شوند که معامله باطل بوده است که در این وضعیت، آنها دعاوی حاصل از معامله را با علم به بطلان معامله صلح می کنند که بر مبنای ماده 765 قانون مدنی، صلح دعوی ناشی از بطلان معامله صحیح است.
همچنین به موجب ماده 766 قانون مدنی: " اگر طرفین، به طور کلی، تمام دعاوی واقعیه و فرضیه خود را به صلح، خاتمه داده باشند، کلیه دعاوی، داخل در صلح محسوب است، اگر چه منشا دعوی، در حین صلح معلوم نباشد، مگر این که صلح به حسب قراین، شامل آن نگردد." به عنوان مثال، بر اثر وقوع یک تصادف، خساراتی متعددی به یکی از طرفین وارد می شود، در این وضعیت، طرفین توافق می کنند که کلیه دعاوی، حاصله از تصادف صلح بشوند و این توافق، شامل تمام خساراتی که در آینده ممکن است آشکار گردد، نیز می شود.
بیشتر بخوانید: صلح خیاری چیست
صلح در مقام معامله
در بخش قبل توضیح دادیم، که انواع صلح، شامل دو گروه می شود. صلح دعوا به موجب قانون، بدین شکل است که عقد صلح یا برای رفع اختلاف موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی، در مورد معامله و غیر آن منعقد می شود. اما قانون گذار، علاوه بر صلح دعوا، کاربرد دیگری را نیز برای عقد صلح در نظر گرفته است که آن، صلح در مقام معامله است.
به موجب ماده 758 قانون مدنی: " صلح در مقام معامله، هر چند نتیجه معامله را که به جای آن واقع شده است، می دهد، لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را ندارد، بنابراین، اگر مورد صلح، عین باشد، در مقابل عوض، نتیجه آن، همان نتیجه بیع خواهد بود، بدون این که شرایط و احکام خاصه بیع در آن، مجری شود."
بنابراین، اگر طرفین معامله، قصد داشته باشند که احکام خاص یک معامله را رعایت نکنند، ولی نتیجه خاص عقد را داشته باشند، می توانند آن قرارداد را در قالب عقد صلح منعقد کنند. البته، باید به این نکته اشاره شود که معاملات نامشروع را نمی توان در قالب عقد صلح منعقد کرد. برای مثال در عقد هبه، امکان رجوع برای طرفین وجود دارد و چون هبه، عقد جایزی می باشد، طرفین قرارداد هر زمان که بخواهند، می توانند آن را برهم بزنند. بنابراین، اگر افراد بخواهند که احکام خاص هبه، بر معامله آنها حاکم نشود، می توانند با انعقاد عقد صلح، از احکام هبه جلوگیری کرده و با انعقاد عقد صلح، عقد جایز هبه را به یک عقد لازم تبدیل کنند.
در ادامه بخوانید: صلح عمری و مزایای آن
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع صلح در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع صلح پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- انواع صلح کدام است؟
صلح به دو نوع صلح دعوا و صلح در مقام معاملات تقسیم می شود که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
2- منظور از صلح دعوا چیست؟
صلح دعوا یعنی طرفین عقد صلح را برای رفع اختلاف موجود یا برای رفع اختلافات احتمالی آینده منعقد کنند که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
3- منظور از صلح در مقام معاملات چیست؟
منظور از صلح در مقام معاملات یعنی اشخاص قرارداد خود را در قالب عقد صلح منعقد کنند که در این صورت احکام خاصه قرارداد صلح بر آن حاکم می شود که این موضوع در متن مقاله توضیح داده شده است.
منبع : انواع صلح