مراحل رشد روانی جنسی

در مورد رشد روانی جنسی در افراد معمولاً مرحله بندی مشخصی در نظر گرفته شده است. مرحله دهانی اولین گام بوده و سپس مراحل مقعدی، آلتی، نهفتگی و تناسلی شکل می گیرد. مسیر درست به این صورت است که شخص بتواند هر یک از مراحل رشد روانی جنسی را به درستی و به تعادل پشت سر بگذارد در غیر این صورت درگیر مشکلات زیادی می شود.

هر یک از مراحل رشد روانی جنسی در افراد بر اساس ساختار ذهنی و نوع آموزش و محیط بررسی می شود و نباید به هیچ عنوان تثبیت در مرحله ای صورت بگیرد چون تثبیت در هر یک از مراحل رشد روانی جنسی مشکل ساز خواهد بود.

رشد روانی جنسی چیست

از نظر زیگموند فروید معمولاً شخصیت انسان ها تا 5 سالگی شکل می گیرد پس تجربیات اولیه انسان نقش بسیار مهمی در رشد روانی جنسی او ایجاد می کند و تداوم زندگی او را بهتر می سازد. رشد روانی جنسی دسته بندی مختلفی دارد. البته ما در بخش های بعد مراحل رشد روانی جنسی را به طور کامل توضیح داده ایم.

اینطور که بررسی های فروید نشان داده است، شخصیت انسان ها طی یک سری مراحل دوران کودکی شکل می گیرد و در نهایت انرژی های لذت بخشی در او ایجاد می شود. برخی از انرژی ها "کشاننده" هستند یعنی نیروی محرک محسوب می شود که پشت رفتارها قرار گرفته اند.

اگر مراحل رشد روانی جنسی به درستی طی شود در نهایت شخصیت فرد سالم خواهد بود. اما اگر جنبه های خاصی در هر یک از مراحل رشد روانی جنسی حل نشده باقی بماند، شخص وارد موقعیت تثبیت همان مرحله می شود و این موضوع برای او مشکل ساز است. تثبیت یعنی نوعی تمرکز ماندگار از یکی از مراحل رشد روانی جنسی که سبب می شود فرد گرفتار شود و در نهایت آینده مناسبی نداشته باشد.

بگذارید یک مثال بزنیم. فرض کنید شخص در مرحله دهانی رشد روانی جنسی گذر خوبی نداشته باشد و وضعیت به شکل تثبیت شده باقی بماند، به این ترتیب او در بزرگسالی دچار وابستگی بیش از حد می شود و در نهایت تحریک دهانی در او باقی می ماند یعنی همیشه باید سیگار بکشد و یا چیزی بخورد و همینطور علاقه به نوشیدن دارد.

بنابراین هر یک از مراحل رشد جنسی باید به دقت طی شود و شرایط خوبی را فراهم سازد. ارزیابی ها نشان می دهد که رشد جنسی در افراد به شکل کاملاً حرفه ای می بایست بررسی شود و نبود این موضوع دردسرساز خواهد بود.  رشد جنسی در دختران و پسران با رویکرد خاصی دنبال می شود و معمولاً شاخص های مشخصی دارد.

حتما بخوانید: روانشناسی رشد کودکان

مرحله دهانی رشد روانی جنسی

مرحله دهانی رشد جنسی به این صورت است که تنها راه تعامل نوزاد با دنیای خارج به واسطه دهان صورت می گیرد. در این مرحله مکیدن اهمیت بسیار زیادی دارد. در یک بررسی کلی مشخص شده است که دهان برای خوردن بسیار ضرورت دارد و نوزاد به واسطه تحریک دهانی می تواند ارضا شود. در واقع مکیدن و مزه کردن برای نوزاد یک امر بسیار لذت بخش محسوب می شود. در واقع نوزاد نسبت به فردی که به او غذا می دهد احساس آرامش و اعتماد دارد.

مرحله دهانی رشد روانی جنسی به نوعی تحریک دهانی محسوب می شود. یکی از تعارضی که در این مرحله وجود دارد و بسیاری از مادران را نگران کرده است، فرآیند از شیر گرفتن است. بچه می بایست وابستگی کمتری نسبت به مادر پیدا نماید.

باید دقت شود که تثبیت در این گام صورت نگیرد در غیر این صورت کودک در آینده دیگر پرخاشگری خواهد شد و یا وابستگی شدید خواهد داشت. در نهایت تثبیت دهانی سبب می شود که شخص در خوردن و آشامیدن و سیگار کشیدن و حتی ناخن جویدن دچار مشکل شده و عادت های بدی داشته باشد.

هر یک از مراحل رشد روانی جنسی اهمیت خاص خود دارد و باید تعریف درستی از آن در ذهن مادر ایجاد شود و توصیه های لازم اجرا شود.

حتما بخوانید: سیگار کشیدن نوجوانان

مرحله مقعدی رشد روانی جنسی

مرحله مقعدی در رشد روانی جنسی مربوط به کنترل حرکت های ادرار و دفع خواهد بود. در این مرحله تمرکز اصلی روی "زیست مایه" است. یکی از موضوعات مهم در مرحله مقعدی رشد روانی جنسی، آداب دستشویی رفتن بوده و باید آموزش های لازم به کودک داده شود. یعنی بچه می بایست بتواند کنترل درستی روی نیازهای بدنی خود داشته باشد.

رشد این کنترل ها سبب می شود تا احساس پیشرفت کند و استقلال او نیز بهتر شود. دقت کنید که پدر و مادر در این مرحله از رشد جنسی بسیار نقش دارند به طوری که آموزش آداب دستشویی رفتن باید به خوبی صورت بگیرد. اولین روش پاداش و تشویق است که به واسطه استفاده از دستشویی در زمان درست خود اجرا می شود.

برخی از پدر و مادرها رویکرد بسیار ملایمی را برای آموزش آداب دستشویی رفتن در نظر میگیرند که در نهایت سبب می شود که شخصیت مقعدی و دفعی در کودک رشد کند.این شخصیت به هیچ عنوان مناسب نبوده و سبب می شود که شخص در آینده نامرتب و ولخرج بار بیاید.

از سوی دیگر والدینی که بسیار سختگیر هستند و یا آموزش آداب دستشویی رفتن را از زمان بسیار زود آغاز کرده و پافشاری زیادی روی آن دارند، سبب رشد شخصیت مقعدی ضبطی در کودک شده و این موضوع سبب می شود که کودک در آینده جدی و وسواسی رشد کند بنابراین تعادل مهم ترین اصل در مرحله مقعدی رشد جنسی محسوب می شود. تمسخر و تنبیه و شرمنده کردن بچه باید با سیاست صورت بگیرد.

حتما بخوانید: سکس کثیف چیست

مرحله آلتی رشد روانی جنسی

مرحله آلتی در رشد روانی جنسی مربوط به دستگاه تناسلی است. یعنی کودک تفاوت بین زن و مرد را کشف می کند. در این راستا پسران، پدر را رقیب می دانند و تلاش می کنند که احساسات مادر را جلب کنند. یعنی به نوعی دوست دارند جای مادر خود باشند. البته گاه این حس به شکل برعکس نیز در شخص بروز می دهد به طوری که کودک ترس از تنبیه کردن پدر خود دارد. این ترس اضطراب اختگی نامیده می شود. همین حس در دختران به عنوان رقیب مادر وجود دارد.

به طور کلی کودک به واسطه پدر یا مادر همجنس خود، یعنی پسر به واسطه پدر و دختر به واسطه مادر، می تواند شناخت جنسی درستی از خود داشته باشد.

شاید در رشد روانی جنسی به مرحله آلتی کمتر توجه شود و شناخت اندام های جنسی به صورت طبیعی و توسط خود کودک کشف شود و حتی حس رقابت نیز متفاوت باشد. در این زمینه نظریه ها بسیار فرق می کند و پژوهشگران معتقد هستند که همه چیز باید دقیق و حساب شده سنجیده شود. از یاد نبرید که به طور کلی رشد جنسی در بین افراد می تواند شرایط خاص خود را داشته باشد و این موضوع کمک می کند تا بتوانید بهترین رویکرد را در نظر بگیرید.

حتما بخوانید: وسواس نظافت

مرحله نهفتگی رشد روانی جنسی

مرحله نهفتگی مربوط به 6 الی 11 سالگی کودکان است. یعنی کودک سایر مراحل رشد روانی جنسی را پشت سر گذاشته است. این مرحله نوعی مرحله استراحت یا تحکیم محسوب می شو. در این بخش هنوز می توان گفت که غریزه جنسی نافعال است و یک سری خیال بافی ها در ناخودآگاه شکل گرفته است. به طور کلی در این مرحله از رشد روانی جنسی فعالیت های مدرسه، سرگرمی ها و ورزش و دوست یابی اهمیت زیادی دارد.

یکی از نکات بسیار مهم مربوط به مرحله نهفتگی رشد روانی جنسی، وسواس در کودکان است. در واقع این سن برای تربیت کودک انتخاب می شود و مواردی مثل انضباط دقیق، اطاعت از دستورات و همینطور پذیرش ریتم منظم زندگی اهمیت زیادی دارد.

البته که نفرت و شرم نیز در این مرحله از رشد جنسی قابل لمس خواهد بود. در این مرحله به کودک کمک می شود که از فشار سایر مراحل قبلی رشد روانی جنسی رها شود و عطوفیت ایثار و حرکت نسبت به والدین در او شکل می گیرد.

شاید مرحله نهفتگی در برخی از کودکان کمی دیرتر ظاهر شود اما از دسته مراحل بسیار مهم بوده و باید بررسی های لازم روی عملکرد کودک صورت بگیرد. مشخص است که حرکت های مختلف کودک در این مرحله قابل سنجش است.

حتما بخوانید: ورزش کودکان

مرحله تناسلی رشد روانی جنسی

در مراحل رشد روانی جنسی کودک، مرحله تناسلی مربوط به دوره بلوغ جنسی می شود. رشد جنسی کودکان می بایست به صورت کاملاً دقیق ارزیابی شود. در واقع همان سن بلوغ در دختران و پسران مطرح است که نسبت به هم متفاوت بوده و نیاز است که مرحله رشد روانی جنسی در هر دو جنس بررسی شود.

این مرحله بحرانی است و به عنوان بحران دوران نوجوانی شناخته می شود. در این دوره میل جنسی شدیدی به جنس مخالف وجود دارد این در حالی است که در مراحل قبلی رشد روانی جنسی تنها تمرکز روی نیازهای فردی بود. در این مرحله شخص در ذهن خود توجه زیادی به خوشبختی دیگران دارد و به نوعی مرحله تکمیل شده سایر مراحل رشد روانی جنسی محسوب می شود. شخص در این دوره متعادل بوده و بسیار صمیمی و مهربان است. او تعادل های مختلفی بین جنبه های مختلف زندگی از خود نشان می دهد و این موضوع کمک می کند تا بتوانید آینده خود را بهتر بسازد.

مرحله تناسلی در دختران زودتر از پسران دیده می شود و نیاز به روانشناسی دقیق تری دارد اما فشار این مرحله در پسران بیشتر است و از 13 سالگی آغاز می شود و رفته رفته بیشتر نیز خواهد شد. مشخص است که رشد روانی جنسی در هر شخص به نسبت شخص دیگر متفاوت خواهد بود.

در ادامه بخوانید: بلوغ در پسران

سوالات متداول

1- ✔️ مراحل رشد روانی جنسی چیست؟

✔️ فروید در مورد رشد روانی جنسی در افراد مرحله بندی مشخصی را در نظر گرفته است که در متن مقاله مطرح شده است.

2- ✔️ مرحله دهانی رشد روانی جنسی چیست؟

✔️​ مرحله دهانی رشد جنسی به این صورت است که تنها راه تعامل نوزاد با جهان دهان است که در متن مقاله شرح داده شده است.

3- ✔️ مرحله مقعدی رشد روانی جنسی چیست؟

✔️ مرحله مقعدی در رشد روانی جنسی مربوط به کنترل حرکت های ادرار و دفع خواهد بود که در متن مقاله توضیح داده شده است.

منبع : مراحل رشد روانی جنسی