اجر رسالت


یکی از مسائلی که در روابط اجتماعی انسان ها وجود دارد، پرداخت مزد و اجر خدمات است. بی شک انبیا در دوران رسالت خود بیشترین و برترین خدمت را به هم نوعان خود کرده اند و مستحق اجر و مزد هستند. خداوند در آیه23 سوره شوری، مزد رسالت رسول گرامی اسلام(ص) را تعیین فرموده است: « ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لاأَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ این همان [پاداشی] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند [بدان] مژده داده است. بگو: به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما نمی­ خواهم مگر دوستی در باره خویشاوندان و هر کس نیکی به جای آورد برای او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است.»(شوری، آیه23)

امام صادق(ع) در شأن نزول این آیه می ­فرمایند: « زمانی که رسول خدا(ص) از حجه الوداع باز می­ گشتند، مردم مدینه به حضور ایشان شرفیاب شدند و عرض کردند: ای رسول خدا! هجرت شما به مدینه منوره شرف و فضیلتی عظیم بود که خداوند بزرگ به ما ارزانی داشت، خداوند دوستان ما را با حضور شما در مدینه خشنود ساخت و دشمنان ما را ذلیل و خوار گردانید. ای پیامبر! برای ما سخت است گروه ­هایی برای رفع مشکلات خود نزد شما می­ آیند و شما مالی ندارید تا به آنان بپردازید و چه بسا دشمن، ما را شماتت و سرزنش می­ کند. ما دوست داریم یک سوم دارایی خود را در اختیار شما قرار دهیم تا هر گاه هیأتی به مدینه آمد، شما چیزی داشته باشید تا به آنان بدهید. آن حضرت(ص) پاسخی نداده و منتظر شدند تا از سوی پروردگار فرمانی در این باره صادر شود. جبرئیل(ع) نازل شد و گفت: ای پیامبر! بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم.»

آن حضرت(ع) در پایان این روایت فرمودند: « منافقان با شنیدن این آیه شریفه بر آشفتند و گفتند: خدا این آیه را نازل نکرد مگر آنکه پسر عموی پیامبر، علی(ع) را تقویت نماید و اهل بیت او را به ما تحمیل کند. پیامبر دیروز گفت: « مَن کُنتُ مَولاهُ فَعَلی مَولاه؛ آن کس که من پیشوای اویم بعد از من علی پیشوای اوست». امروز هم می­ گوید: «...لاأسألُکُم علیهِ أجراً إِلاّ المَوَدَّةَ فیِ القُربی...(تفسیر نور الثقلین، ج4، ص573)

در روایات متعددی «موده فی القربی» به محبت و مودت اهل بیت و خاندان پیامبر تفسیر شده است. بی­ شک بالاترین محبت، محبتی است که خدابه آن سفارش کرده باشد. سعید بن جبیر از عامر نقل می کند: « لَمّـا نَزَلَتْ « قُلْ لاأَسْألُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدةَ فی الْقُرْبی» قالُوا: یا رَسُولَ اللهِ! مَنْ قَرابَتُکَ؟ مَنْ هؤُلاءُ الَّذینَ وَجَبَتْ عَلَیْنا مَوَدَّتُهُمْ؟ قالَ: عَلِیٌّ وَ فاطِمَةُ وَ ابْناهُما و قالَها ثَلاثاً؛ هنگامی که آیه مودّت بر پیامبر(ص) نازل شد، مردم از آن حضرت پرسیدند: منظور از اقوام و نزدیکان شما، که در این آیه آمده و مودّت آنها بر ما واجب شده، چه کسانی هستند؟ پیامبر(ص) فرمود: منظور علی و فاطمه و حسن و حسین هستند. و این جمله را سه بار تکرار کرد.» (الدّرّالمنثور، ج 6، ص7)

به گواهی تاریخ، رسول گرامی اسلام(ص) در راه ابلاغ رسالت خویش و انجام مأموریّت­ های الهی، زحمات زیاد و رنج­ های فراوان متحمّل شدند؛ ابتدا در مقابل این کارهای با ارزش از کسی طلب اجر و پاداش نکردند ولی در اواخر عمر شریفشان ـ آن هم به توصیه قرآن مجید ـ دوستی نزدیکانشان را به عنوان اجر و مزد رسالت، از مسلمانان خواستند.

در کتب اهل سنت روایت ­های زیادی از رسول اکرم(ص) در خصوص حبّ اهل بیت نقل شده است که به ذکر بخشی از روایت مفصل نقل شده در کتاب زمخشری بسنده می­ کنیم: « ... أَلا و مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمّد ماتَ مَغْفُوراً لَهُ، أَلا مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمّد ماتَ تائِباً، أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ مُؤْمِناً مُسْتَکْمِلَ الاْیمانِ .... اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی بُغْضِ آلِ مُحَمَّد ماتَ کافِراً، اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی بُغْضِ آلِ مُحَمَّد لَمْ یَشُمَّ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ؛ کسانی که با محبّت و عشق آل محمّد(ع) می ­میرند آمرزیده و بخشوده خواهند بود. هر کس با عشق و مودّت اهل البیت(ع) از دنیا برود، تائب از دنیا رفته است. کسی که با عشق و محبّت آل محمّد(ع) بمیرد، همانند مؤمن کامل الایمان از دنیا رفته است... و کسی که با بغض و کینه آل محمّد(ع) بمیرد، کافر از دنیا می ­رود! کسی که با بغض اهل بیت(ع) بمیرد، بوی بهشت را استشمام نمی­ کند.» (الْکَشّافِ ج4، ص220)

طبرسی در تفسیر خود از پیامبر اسلام(ص) نقل می­ کند: « خداوند ریشه­ های پیامبران را از هم جدا آفرید، ولی من و علی از یک ریشه و یک درخت هستیم، من ریشه این درخت و علی به منزله شاخه ­های آن است و فاطمه جنبه تلقیح و نطفه ­بندی آن را دارد. حسن و حسین میوه ­های این درخت پربرکت و شیعیان ما هم به منزله برگ­های این درخت می ­باشند. اگر بنده ­ای از بندگان ما در بین صفا و مروه هزار سال عبادت کند و دوباره هزار سال دیگر عبادت کند و در مرحله سوم نیز هزار سال عبادت کند به گونه­ ای که همچون مشک کهنه خشکیده ­ای شود، ولی محبّت و مودّت ما را درک نکند او را به رو در آتش جهنّم می اندازند! سپس پیامبر آیه مودّت را تلاوت فرمودند.(مجمع البیان، ج9، صفحه 28)