قصه آدم ابوالبشر


نمونه هایی که مثال زدیم یک از هزاران بود؛ البته از نوع انسانی، یعنی قرار بود فردی به نمایندگی از فرد یا افرادی، کار یا کارهایی را انجام دهد، خلاف کردند که نتایج تأسف باری داشت. در نوع الهی آن، نیز نتایج دردناکی را شاهدیم؛ در جایی که قرار بود انسان به نمایندگی از خدا مجری احکام الهی در روی زمین باشد.

بیان مسأله:

همه به اینکه زمین، آسمان و هرچه در بین آنها قرار دارد ـ از جمله انسان ها ـ از آنِ خداست ایمان داریم: « وَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الأَرْضِ وَکَفَی بِاللَّهِ وَکیلا* إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ أَیُّهَا النَّاسُ وَ یَأْتِ بِآخَرِینَ وَ کَانَ اللَّهُ عَلَی ذَلِکَ قَدِیرًا؛ و آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، همه از آنِ خداست و خداوند برای حفظ و نگاهبانی آنها کافی است. ای مردم اگر [خدا] بخواهد شما را [از بین] می برد و دیگران را [پدید] می ­آورد و خداوند بر این [کار] تواناست.»(سوره نساء، آیات133ـ۱۳2) و « الرَّحْمَنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوَی* لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الأَرْضِ وَ مَا بَیْنَهُمَا وَ مَا تَحْتَ الثَّرَی؛ او خداوندی است رحمن که بر عرش مسلط است. آنچه در آسمان ها و زمین و میان این دو و در اعماق زمین وجود دارد از آنِ اوست.»(سوره طه، آیات۶ـ5) و می­ دانیم که انسان و جن برای بندگی خداوند خلق شده اند « وَ مَاخَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الإِنْسَ إِلا لِیَعْبُدُونِ؛ و جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند.»(سوره ذاریات، آیه۵۶) و قرار است انسان جانشین خدا در روی زمین باشد: « وَ إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَ یَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لاتَعْلَمُونَ؛ و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی قرار خواهم داد. [فرشتگان] گفتند: آیا در آن کسی را قرار می­دهی که در آن فساد انگیزد و خون بریزد و حال آنکه ما با ستایش تو [تو را] تنزیه می­کنیم و به تقدیس تو میپردازیم. فرمود: من چیزی میدانم که شما نمی­دانید.(سوره بقره،‌آیه۳۰)

آنچنانکه از آیات قرآن مجید استنباط می­ شود انسان خلق شد و در مسابقه با فرشتگان گوی سبقت را ربود. فرشتگان به خاطر علم آدم به اسماء‌ الهی موظف شدند در برابر او سجده کنند، جز شیطان ـ که جن بود ـ همه بالاتفاق سجده کردند. شیطان متکبر که از درگاه الهی رانده شد کینه آدم را به دل گرفت و با وسوسه او را به نافرمانی خدا و خوردن از شجره ممنوعه تشویق نمود. با اولین نافرمانی، آدم و حوا به زمین فرستاده شدند و مقرر شد انسان ­ها با تبعیت از هادیان الهی مجری دستورات الهی در روی زمین باشند: « وَ عَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی الْمَلائِکَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَؤُلاءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ* قَالُوا سُبْحَانَکَ لا عِلْمَ لَنَا إِلا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ* قَالَ یَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ* وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إِلا إِبْلِیسَ أَبَی وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ* وَ قُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَکُلا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَ لاتَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ* فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِی الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَی حِینٍ* فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ* قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدًی فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ؛ و [خدا] همه نام­ها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست میگویید از اسامی اینها به من خبر دهید. گفتند: منزهی تو، ما را جز آنچه به ما آموختهای هیچ دانشی نیست، تویی دانای حکیم. فرمود: ای آدم ایشان را از اسامی آنان خبر ده و چون [آدم] ایشان را از اسماء آنها خبر داد، فرمود: آیا به شما نگفتم که من نهفته آسمان ها و زمین را میدانم و آنچه را آشکار می­کنید و آنچه را پنهان میداشتید میدانم؟ و چون فرشتگان را فرمودیم برای آدم سجده کنید پس به جز ابلیس که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد [همه] به سجده درافتادند و گفتیم: ای آدم خود و همسرت در این باغ سکونت گیر[ید] و از هر کجای آن خواهید فراوان بخورید و[لی] به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران خواهید بود. پس شیطان هر دو را از آن بلغزانید و از آنچه در آن بودند ایشان را به درآورد و فرمودیم: فرود آیید شما دشمن همدیگرید و برای شما در زمین قرارگاهی است و تا چندی در آن برخوردار خواهید بود. سپس آدم از پروردگارش کلماتی را دریافت نمود و [خدا] او را بخشید، آری او توبه پذیر مهربان است. فرمودیم: جملگی از آن فرود آیید پس اگر از جانب من شما را هدایتی رسد آنان که هدایتم را پیروی کنند بر ایشان بیمی نیست و غمگین نخواهند شد.»(سوره بقره، آیات ۳۸ـ31)....