ارتودنسی شاخه‌ای از دندانپزشکی است که به نامرتبی دندان‌ها، فک‌ها و اصلاح آنها می‌پردازد. تمیزکردن دندان‌های کج و نامتناسب به‌سختی انجام می‌شود و در نتیجه در اثر پوسیدگی زود از بین می روند. همچنین می‌توانند باعث فشار اضافی بر روی ماهیچه‌های جونده شوند و در نتیجه منجر به سردرد، TMS (اختلالات مفصل گیجگاهی فکی)، درد گردن، شانه و کمر شوند. علاوه بر این، دندان‌های کج یا نامرتب بر ظاهر تأثیر می‌گذارد.از مزایای درمان ارتودنسی می‌توان به‌سلامت دهان و دندان، ظاهر بهتر و دندان‌هایی که احتمال ماندگاری آنها تا پایان عمر بیشتر است اشاره کرد.
ارتودنسی، پیشگیری و درمان
ارتودنسی بر اساس زمان انجام به سه دسته زیر تقسیم می‌شود؛
دوران کودکی:
کودکان در این دوران با دندان‌های شیری و فک درحال‌رشد مراجعه می‌کنند. هدف درمان ارتودنسی در این مرحله اصلاح عدم تعادل ساختاری به‌منظور ارتقای رشد هماهنگ قوس‌های دندانی است. در این مرحله است که عادات بد مانند مکیدن انگشت شست یا پستانک، جویدن ناخن، بلع غیرمعمول یا تنفس دهانی و همچنین قوس‌های ناهماهنگ ابعادی (کراس بایت، اپن بایت) نیز اصلاح می‌شوند.
مرحله نوجوانی:
هدف درمان ارتودنسی دندان در نوجوانی دستیابی به تعادل عملکردی مناسب با زیبایی لبخند است. در موارد ناهماهنگی قابل‌توجه دندانی یا اسکلتی ممکن است نیاز به متوسل شدن به درمان جراحی باشد.
بیمار بزرگسال:
در این سن معمولاً درمان ارتودنسی باهدف اصلاح لبخند انجام می‌شود. ازبین‌رفتن عناصر دندانی در اثر کشیدن یا تحلیل استخوان نگهدارنده دندان (بیماری پریودنتال یا پیوره)، باعث جابه‌جایی دندان‌ها می‌شود و انجام ارتودنسی را ضروری می‌کند. اگر عدم تعادل اسکلتی قابل‌توجهی در بزرگسالان رخ دهد، درمان ارتودنسی باید با درمان میکرو جراحی یا جراحی همراه باشد.
ارتودنسی ثابت یا متحرک؛ کدام وسایل را انتخاب کنیم؟
همان‌طور که گفته شد، قرارگیری دندان‌ها باید به نیازهای عملکردی و زیبایی‌شناسی پاسخ دهد. پس از ارزیابی بیمار، ارتودنتیست دستگاهی را پیشنهاد می‌کند که بهترین پاسخ را بدهد .با دستگاه‌های ثابت، بیمار از اثربخشی عمل مکانیکی اعمال شده توسط قوس‌های فلزی بهره‌مند خواهد شد. براکت‌ها به دندان‌ها چسبانده می‌شوند درحالی‌که قوس‌ها حرکت لازم برای حرکت دندان را انجام می‌دهند. این درمان‌ها می‌توانند چند سال طول بکشند، اما اگر مشکل خیلی جدی نباشد، مدت‌زمان کمتر می‌شود و در عرض چند هفته مشکل برطرف می‌شود. مورد ارتودنسی متحرک متفاوت است، در این شرایط دستگاه‌ها باید در شب و چند ساعت از روز استفاده شوند. بیمار باید از دستورات ارتودنتیست پیروی کند و دستگاه را با میل خودش مدیریت کند. اگر ساعت کمتر از زمان تجویز شده از آن استفاده شود، مزایای موردنظر حاصل نمی‌شود؛ بنابراین در ارتودنسی متحرک همکاری بیمار بسیار مهم است.
ارتودنسی نامرئی چیست؟
ارتودنسی نامرئی، اصلاح موقعیت استخوان‌ها و دندان‌ها با استفاده از وسایلی است که با چشم قابل‌مشاهده نیستند. در این تکنیک، دستگاه‌های ثابت (براکت‌ها) روی سطح داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرند، درحالی‌که در روش معمولی روی صورت خارجی قرار می‌گیرند. با این درمان همان نتایج اما با هزینه بیشتر و مدت‌زمان طولانی‌تر به دست می‌آید.در حال حاضر، ارتودنسی نامرئی تکنیک دیگری را توسعه داده است که شامل آتل‌های شفاف متحرکی است که در قسمت بیرونی دندان‌ها قرار دارند و عملاً برای چشم نامرئی هستند. آنها به‌اندازه دندان‌ها و با مواد پلاستیکی مقاوم (پلی‌کربنات) ساخته شده‌اند. زمان درمان معمولاً مشابه روش معمولی است.
انواع ارتودنسی نامرئی
در بین انواع ارتودنسی نامرئی دو نوع اصلی وجود دارد:
ارتودنسی لینگوال:
مشابه ارتودنسی معمولی است، اگرچه براکت‌ها ضخامت کمتری دارند و در داخل دندان‌ها قرار می‌گیرند، به‌طوری‌که از بیرون نامحسوس هستند. علاوه بر این، آنها باتوجه‌به ساختار دندانی هر بیمار با استفاده از یک برنامه کامپیوتری سه‌بعدی به‌صورت سفارشی طراحی شده‌اند.
اینویزیلاین:
یک روش درمانی نوآورانه است که شامل ساخت سفارشی یک پلاک شفاف است که از آن برای کنترل حرکت دندان‌ها به سمت موقعیت موردنیاز استفاده می‌شود. پلاک از مواد پلاستیکی ساخته شده و طبق دستور متخصص تقریباً هر دوهفته یکبار تعویض می‌شود. علاوه بر نامرئی بودن، مزیت دیگر آن این است که کاملاً قابل جابه‌جایی است، بنابراین بیمار می‌تواند هر زمان که لازم باشد پروتز را خارج کند.
مزایا و معایب انواع ارتودنسی نامرئی
مزیت اصلی ارتودنسی نامرئی نسبت به روش‌های سنتی، بخش زیبایی است، زیرا آنها به‌سختی قابل‌مشاهده هستند و به شما اجازه می‌دهند بدون آسیب به بخش زیبایی دهان، یک زندگی کاملاً طبیعی داشته باشید. در مورد معایب آن، معمول است که ارتودنسی نامرئی کمی بیشتر از ارتودنسی معمولی طول می‌کشد تا به نتیجه برسد و همچنین هزینه کمی بالاتر نیز دارد. همه تکنیک‌ها مؤثر هستند، اگرچه درست است که تفاوت‌هایی بین آنها وجود دارد. اینویزیلاین روشی است که در آن از سیم یا براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین از ایجاد زخم و ناراحتی ناشی از این نوع ارتودنسی جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، قابل جابه‌جایی است، بنابراین برای بیمار راحت‌تر است که بتواند پروتز را برای خوردن غذا و مسواک زدن خارج کند که این مزیتی برای رعایت بهداشت دهان و دندان است. از طرف دیگر، سیستم ارتودنسی لینگوال قابل جابه‌جایی نیست، اگرچه امکان جلوگیری از آسیب‌هایی که می‌تواند توسط دستگاه‌های ارتودنسی معمولی مانند کلسیفیکاسیون و لکه‌ها ایجاد شود را می‌دهد.
چه زمانی باید ویزیت ارتودنسی انجام دهیم؟
متخصصان اولین ویزیت ارتودنسی را در حدود 7 سالگی توصیه می‌کند، بااین‌حال، بردن کودکان به دندانپزشک حتی قبل از 6 سالگی مفید است، نه‌تنها برای بررسی سلامت دهان و دندان، بلکه به آنها برای آشنایی با تیم مطب دندانپزشکی و یادگیری روش‌های صحیح بهداشت دهان نیز کمک می‌کند.
چگونه بفهمم که نیاز به مراجعه به متخصص ارتودنسی دارم؟
فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی شما می‌تواند قضاوت کند که آیا درمان ارتودنسی برای شما مفید است یا نه. برای این کار حتماً باید به یک متخصص باتجربه و شایسته مراجعه نمایید تا بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب نماید.
هزینه ارتودنسی چقدر است؟
هزینه ارتودنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین عامل آن نوع ارتودنسی است. در برخی موارد پوشش بیمه نیز برای خدمات دندانی شامل ارتودنسی هم می‌شود. در این صورت باید تحقیق کنید. عوامل دیگر نیز شامل تعداد جلسات؛ هزینه مواد مصرفی و دستمزد دندانپزشک است. بهترین اقدام این است که برای مشاوره به دندانپزشک مراجعه کرده و پس از بررسی و معاینه کامل، روند کار و هزینه را جویا شوید.