انما یا تنقیه چیست؟
برای حل مشکل جمع شدن مدفوع در قسمت انتهایی روده از روشی به نام انمای تخلیه ای (تنقیه) استفاده می شود، و معمولاً بیشتر اوقات برای درمان یبوست شدید استفاده می شود. با استفاده از این روش مواد دفعی بدن از راست روده خارج شوند، و زمانی از این روش استفاده می شود، که فرد نمی تواند مواد زائد بدن خود را دفع کند. کیت های تنقیه برای انجام تنقیه در منزل در داروخانه ها موجود است، اما شخص قبل از انجام آن در منزل جهت جلوگیری از به وجود آمدن آسیب های احتمالی حتماً باید با پزشک مشورت کنید.
از دیگر انواع تنقیه جهت تمیز کردن کولون (روده بزرگ) استفاده می شود. هم چنین برای تشخیص بهتر سرطان کولون و پولیپ ها به کمک کولونوسکوپی، باید این نواحی بدن عاری از مدفوع باشد. زمانی که علائم بعد از انجام دادن تنقیه بیشتر شد، حتماً با پزشک معالج خود صحبت کنید. پس توجه داشته باشید، که انجام تنقیه در منزل برای افراد بیمار و سالمند امری بسیار مهم و حیاطی می باشد.
کاربرد انما
با توجه به این که یبوست یکی از مشکلات شایع گوارشی می باشد، و معمولاً و زمانی اتفاق می افتد، که کولون قادر به دفع مدفوع از مقعد نباشد. شخصی که به این وضعیت دچار شده است، معمولاً در طول هفته سه و یا کمتر از سه بار عمل تخلیه و دفع مدفوع را انجام می دهند. یبوست خفیف اغلب زمانی رخ می دهد، که به طور منظم فیبر یا آب کافی مصرف نکنید. با قرار دادن ورزش در برنامه ی روزانه زندگی خود می تواند به پیشگیری از یبوست کمک کند.
از انما برای شست و شوی روده ی کوچک استفاده می شود، ولی استفاده از این روش به عنوان آخرین راهکار برای درمان یبوست توصیه می شود. اگر رژیم غذایی و ورزش برای عملکرد منظم دستگاه گوارش کافی نباشد، پزشک قبل از انجام انما استفاده از مسهل را پیشنهاد می کند. در برخی موارد شب قبل از انجام انما فرد باید از مسهل استفاده کند، تا به دفع مدفوع کمک شود. همچنین می توان قبل از معاینه ی کولون از روش انما استفاده کرد. پزشک قبل از عکسبرداری با اشعه ی ایکس از کولون جهت تشخیص پولیپ انما تجویز می کند، تا تصویر واضح تر باشد. این روش قبل از کولونوسکوپی هم انجام می شود.
انواع تنقیه در منزل کرج
رایج ترین انواع تنقیه عبارتند از:
تنقیه پاک کننده
استفاده از این روش تنقیه بر پایه آب می باشد، و شامل عملیات تزریق آب داخل رکتوم برای مدت زمان کوتاهی می باشد، تا بتوانند روده ی بزرگ را به طور کامل شست و شو دهند. بعد از شست و شوی داخل رکتوم بدن بیمار ظرف مدت چند دقیقه مدفوع را آزاد یا دفع می کند.
انواع تنقیه پاک کننده
تنقیه با حجم زیاد
با استفاده از این روش می توانید بخش بزرگی از روده بزرگ را تمیز کنید. مقدار مایع مورد استفاده در این نوع 500 الی 1000 میلی لیتر است. ممکن است، پزشکان از بیمار بخواهد که مایع را برای مدت طولانی در دهانه مقعد خود نگه دارد، تا مدفوع آن کاملاً آزاد شود.
تنقیه با حجم کم
از این روش برای تمیز کردن قسمت پایین روده بزرگ استفاده می شود. در این حالت مقدار مایع مصرفی کمتر از 500 میلی لیتر است، و معمولاً به افرادی که از قسمت بالای روده بزرگ یبوست ندارند، توصیه می شود.
تنقیه نگهدارنده روغن
استفاده از این روش به افرادی توصیه می شود، که مدفوع آن ها بسیار سفت شده است، و بهترین روش تنقیه برای یبوست می باشد. تنقیه احتباس روغن مدفوع را نرم می کند. تنقیه های مورد استفاده در این فرآیند معمولاً حاوی محلولی 90 الی 120 میلی لیتری هستند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که محلول را حداقل به مدت یک ساعت در رکتوم خود نگه دارد، تا نتایج بهتری حاصل شود.
تنقیه با جریان برگشتی (هریس فلاش)
از این روش برای افرادی که به خاطر گاز روده مشکل دفع مدفوع دارند، انجام می شود. در این روش از حجم سیال زیادی استفاده می شود، که در فواصل 100 الی 200 میلی لیتر تزریق می شود. سپس مایع همراه با گاز روده بیرون کشیده می شود. این عمل 3 تا 5 بار برای بیمار تکرار می شود، تا گاز به طور کامل خارج شود.
تنقیه خنک کننده
زمانی که دمای بدن بیمار بسیار بالا باشد، پزشک ممکن است، از یک تنقیه خنک کننده برای پایین آوردن دمای بدن بیمار استفاده شود.
تزریق رکتال دارو
برای قرار دادن داروها در روده بزرگ هم می توان از تنقیه استفاده کرد. تنقیه مخاط روده را تسکین می دهد، و داروها الکترولیت ها را متعادل کرده، و با عفونت ها مبارزه می کنند. این روش بعد از پاکسازی تنقیه انجام می شود.
موارد استفاده از تنقیه در منزل
وجود درد در ناحیه شکمی
خون ریزی از مقعد
به وجود آمدن تغییراتی در عادت های روده ای
کاهش وزن بدون علت منطقی
اسهال مزمن
یبوست مزمن
قبل از انجام تنقیه در منزل باید چه کارهایی انجام دهیم؟
توجه داشته باشید، که روز قبل از انجام این کار فقط مایعات و آب مصرف کنید.
شب قبل از تنقیه باید ناشتا بخوابید.
از قرص یا داروی پودری باید استفاده کنید.
در صورتی که قصد دارید، این روش را برای کودک یا سالمند استفاده کنید، مرکز سلامت نوین ارائه دهنده ی خدمات تنقیه در منزل کرج توسط پرستاران باتجربه و ماهر می باشد.
با توجه به این که انجام تنقیه برای افراد بیمار و سالمند بسیار مهم و حیاتی می باشد، به همین خاطر باید در منزل تحت مراقبت قرار بگیرند، چون ممکن است، ممکن است، دچار مشکلاتی شوند، که نیاز به انجام تنقیه داشته باشند. پرستار سالمند در منزل به راحتی می تواند این خدمات را برای آن ها ارائه دهد.
لوازم مورد نیاز برای انجام تنقیه در منزل
دستکش یکبار مصرف
ظرف انما
1000-750 سی سی بالغین
700-500 سن دبستانی
500-300 سی سی سن کودکستانی
250-150 نوزادان
لوله و کلمپ
لوله رکتال مناسب (برای بزرگسالان از شماره 30-22 و اطفال و کودکان 18-12)
محلول گرم مناسب
پوشش ضد آب
کیت تنقیه
تنقیه توسط پرستاران و یا خود فرد در خانه قابل اجرا می باشد. شما می توانید کیت تنقیه را از از داروخانه ها تهیه کنید. برای این که بتوانید بهترین نوع آن را انتخاب کنید، می توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل استفاده کنید.
کیت تنقیه شامل کیسه ای مشابه کیسه ی آب گرم می باشد، که به آن لوله یا یک نازل متصل است. کیسه حاوی روغن و یا ملین است.
نحوه ی استفاده از کیت تنقیه
کیت تنقیه به راحتی در منزل قابل استفاده است. فقط کافیست، که فرد شانه و بازوهای انعطاف پذیری داشته، و بتواند دست خود را به پشت خود برساند.
ولی در هنگام انجام این روش خطراتی هم وجود دارد.
استفاده از مقدار زیادی مایعات
در این مورد بدن ممکن است، مقداری از مایعات مصرفی را در خود نگه داشته، و بعد بدون این که فرد اختیاری داشته باشد، آن را تخلیه کند.
کشیدگی روده ها
کشیدگی روده ها احتمال سوراخ شدن دستگاه گوارش را بالا می برد. در این شرایط لایه پوشاننده ی روده بزرگ دچار پارگی می شود. در این شرایط امکان نشت محتویات روده بزرگ درون بدن و ایجاد عفونت وجود دارد.
استفاده از مایعات خیلی سرد و یا خیلی گرم
استفاده از این نوع مایعات می توانید باعث ایجاد درد و احساس ناراحتی خواهد شد. محلول مورد استفاده در تنقیه باید به دمای محیط رسیده باشد. حتماً قبل از انجام تنقیه نکاتی که بر روی کیت درج شده است، را با دقت مطالعه کنید، و از یک کیت چندین بار و مکرر نباید استفاده کرد. هر کیت تنقیه ویژگی های خاص خود را دارد. حتماً راهنمای استفاده از آن را با دقت مطالعه کنید. حتماً زمان کافی را برای انجام تنقیه و استراحت پس از آن اختصاص دهید. پزشکان استحمام یک ساعت بعد از انجام این روش را توصیه می کنند.
استفاده از این روش ممکن است، باعث احساس ناخوشایندی در فرد شود، اما به هیچ وجه نباید فرایندی دردناک باشد. اگر در هنگام انجام آن دردی احساس کردید، حتماً به سرعت با پزشک خود مشورت کنید، و از کادر درمانی کمک بگیرید. استفاده از وازلین تا حد زیادی احیای ناخوشایند ناشی از ورود لوله تنقیه به راست روده را تسکین خواهد داد.
آموزش تنقیه در منزل
تنقیه یکی از روش هایی است، که افراد با مشورت پزشک می تواند در منزل نیز آن را انجام دهد. توجه به این نکته ضروری است، که حتماً برای انجام تنقیه با پزشک متخصص در ارتباط باشید، چون از طرفی لزوم استفاده و همچنین تعداد دفعات این روش ممکن است، باعث بروز آسیب و عوارض شود.
زمانی که شخص دچار یبوست شدید شود، تخلیه ی روده انجام نمی شود، و تنقیه به عنوان یکی از راهکارهای مناسب خواهد بود. وجود درد در شکم، بروز تغییراتی در رفتار روده و خون ریزی از دیگر مواردی است، که تنقیه می تواند به عنوان راه حل مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
ممکن است، این سوال برای شما بیاید، که چگونه می توانید تنقیه کنیم، یا حتی چگونه در خانه تنقیه کنیم؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت، که به طور معمول هر فردی که انعطاف کافی در بازوها و شانه های خود دارد، تا بتواند آن ها را به پشت سر خود برساند، باید بتواند در خانه از تنقیه استفاده کند. بنابراین افراد می توانند طبق مراحل و رعایت روش درست تنقیه، این کار را در منزل انجام دهند. فقط توجه داشته باشید، که برای تنقیه در خانه باید کیت تنقیه را از یک داروخانه معتبر خریداری کنید، و از مصرف کیت های خانگی خودداری کرد.
روش انجام تنقیه در منزل
توجه داشته باشید، که روز قبل از انجام این کار فقط مایعات و آب مصرف کنید.
حتماً باید برای انجام این روش ناشتا باشید.
دستور العمل های مربوط به آماده سازی و استفاده از کیت های تنقیه و نکات نوشته شده بر روی کیت ها را مطالعه کنید.
وسایل مورد نیاز را با دقت استریل و ضد عفونی کنید.
حوله تمیز و بهداشتی در دسترس خود داشته باشید.
قبل از انجام تنقیه برای کاهش فشار به روده، مثانه خود را تخلیه کنید.
دستان خود قبل از انجام تنقیه بشویید.
مکانی مناسب و آرام جهت دراز کشیدن انتخاب کنید. در صورتی که سرویس بهداشتی و یا حمام امکان این کار را فراهم کنید. گزینه مناسب تری هستند.
حوله ای تمیز را روی محل مورد نظر پهن کرده، و بر روی آن دراز بکشید. چنان چه دست چپ هستید، بهتر است، بر پهلوی راست خود دراز بکشید و بالعکس.
همه ی لوازم مورد نیاز را یک جا و نزدیک به خود جمع آوری کنید. موارد مورد نیاز شامل هر نوع محلول برای تنقیه، کیسه تنقیه، کاتتر سیلیکونی با بالون، دو سرنگ سرسره، سرنگ سر کاتتر، حوله و روان کننده است. اغلب پزشک یا متصدی داروخانه به شما خواهد گفت که باید چه مقدار محلول استفاده کنید.
از کمی روغن برای چرب کردن مقعد و همچنین شلنگ تنقیه استفاده کنید.
زانوی بالایی خود را به سمت قفسه سینه خم کرده، و سرپوش تنقیه را آماده کنید.
هوا را در یک سرنگ سرسره بریزید، و آن را به بالون روی کاتتر وصل کنید. پیستون را فشار دهید، تا بادکنک باد شود، و سپس آن را به عقب بکشید، تا بادکنک خالی شود.
لوله را روی کیسه تنقیه قرار دهید.
مقدار مشخص شده، محلول را داخل کیسه بریزید.
گیره را باز کرده، و بگذارید، چند قطره مایع از آن خارج شود.
حالا محفظه قطره را فشار دهید، تا مایع محلول لوله را تا نیمه پر کند.
اکنون باید روی زانوهای خود دراز بکشید، و دست خود را روی بالش قرار داده، و باسن خود را بالا نگه دارید.
اگر در حال تزریق تنقیه به کودک خود یا شخص دیگری هستید، از او بخواهید در همان حالت دراز بکشد.
از روان کننده در انتهای بالون کاتتر استفاده کنید.
به آرامی انتهای بالون کاتتر را به مدت 4 تا 5 اینچ در رکتوم قرار دهید. به آرامی سر نازل را وارد مقعد کنید. دقت داشته باشید، ورود سرشلنگ نباید بیشتر از 10 سانتی متر باشد.
بعد 20 تا 30 میلی لیتر هوا را در سرنگ پر کنید، و آن را به درگاه کاتتر وصل کنید. با فشار دادن پیستون بالون را منفجر کنید.
کاتتر را به آرامی کشیده و جهت جلوگیری از نشت تنقیه کاتتر را با دستان آرام بکشید.
کاتتر را به کیسه تنقیه وصل کنید.
حالا گیره لوله را باز کرده، و اجازه دهید، تنقیه به مدت 5 تا 10 دقیقه جریان یابد. می توانید گیره را کمی ببندید، تا جریان تنقیه کند شود.
مایع را به مدت 5 تا 10 دقیقه نگه دارید.
لوله مایع را از کاتتر جدا نکنید.
حالا با عجله به دستشویی بروید، و اجازه دهید، هوا از بالون خارج شود. سرنگ دیگر را به درگاه کاتتر وصل کرده، و پیستون را به عقب بکشید. اجازه دهید، کاتتر خارج شود.
45 دقیقه صبر کنید، تا مدفوع دفع شود.
بعد از اتمام کیسه را با آب و کاتتر را از طریق سرنگ سر کاتتر پر از آب صابون تمیز کنید.
فواید انجام تنقیه
کمک به کاهش وزن
خارج کردن مواد سمی از بدن
بهبود وضعیت سلامتی پوست
بهبود دستگاه ایمنی
بهبود فشار خون
بهبود سطح انرژی بدن
عوارض تنقیه چیست؟
به هم خوردن تعادل طبیعی بدن
استفاده از این روش ممکن است، سبب به هم خوردن تعادل باکتری های طبیعی روده و الکترولیت های بدن شود. انجام تنقیه برای آماده سازی فرد برای انجام درمان های پزشکی مانند جراحی بر باکتری های طبیعی دستگاه گوارش تأثیر می گذارد، با این همه این اثر گذاری موقتی است. زمانی که تنقیه در دو نوبت و با دو مقدار مختلف انجام شود، اثری روی تعادل میکروارگانیسم های طبیعی بدن نخواهد گذاشت. اختلال و عدم تعادل الکترولیت ها هم در انواع مختلفی از تنقیه مانند تنقیه با مقدار زیادی کف صابون و روش های حاوی مواد معدنی دیده شده است.
تنقیه با نمک اپسوم یا نمک حمام یا منیزیم سولفات به خاطر اوردوز ناشی از منیزیم ممکن است، باعث مرگ شخص شود. یک مورد دیگر از مرگ مردان مسن تر که دوبار تنقیه با سدیم فسفات را انجام داده اند، حکایت دارد. در این موارد اختلال شدید مقدار الکترولیت ها در بدن باعث مرگ شده است. از سمت دیگر استفاده ی بیش از حد از تنقیه جهت خالی کردن روده باعث از دست رفتن آب بدن شدید شده که می تواند کشنده باشد.
آسیب رساندن محلول های تنقیه به روده
با توجه به این که آبلیمو، سرکه سیب و قهوه بسیار اسیدی می باشد، و موثر بودن و یا بی خطر بودن استفاده از آن ها در تنقیه بسیار کم است. ساختار اسیدی این مواد باعث آسیب روده، سوختگی مقعد، التهاب، عفونت و حتی مرگ می شود. التهاب روده، اسهال خونی، استفراغ و مشکلات بلند مدت در کودکانی که با هیدروژن پر اکسید اسیدی تنقیه شده اند، دیده شده است.
استفاده از گیاهان دارویی برای تنقیه در برخی افراد باعث خونریزی داخلی روده می شود. در این موارد باید پیوند خون انجام شده، و بخشی از روده از بدن خارج شود.
خطر عفونت و آسیب بر اثر وسایل آلوده و یا استفاده ی نادرست از آن ها
اگر می خواهید تنقیه در منزل انجام دهید، باید قبل از انجام کار از تمیز بودن و استریل بودن آن ها مطمئن شوید. استریل بودن وسایل هر گونه میکروب را از روی وسایل پاک می کند. هم چنین استفاده ی نادرست از ابزار تنقیه باعث آسیب فیزیکی به مقعد، راست روده و کولون می شود. و اجرای مکرر تنقیه می تواند به سوراخ شدن روده منجر شود، که فرد را در معرض خطر عفونت اندام های داخلی قرار خواهد داد.
کیت های استریل تنقیه که شامل یک کیسه، لوله، محلول و گاهی اوقات یک لامپ می باشد، در داروخانه ها موجود است. طرز استفاده کیت روی آن نوشته شده، حتماً قبل از انجام این روش نکات مهم نوشته شده بر روی کیت را بخوانید.
در چه مواردی نباید تنقیه انجام شود؟
تنقیه فقط باید در موارد درمانی انجام شود. حتماً کیت تنقیه را از داروخانه های مجاز خریداری کنید. به هیچ عنوان استفاده از کیت های دست ساز خانگی را به شما توصیه نمی کنیم. به هیچ عنوان نباید از این روش به صورت مداوم برای درمان یبوست استفاده کرد، چون که ممکن است، خطراتی برای سلامتی شخص به دنبال داشته باشد. حتی امکان وابستگی بدن به تنقیه برای دفع مدفوع و ضعیف شدن ماهیچه های روده به مرور زمان وجود دارد.
با گذشت زمان بدن قادر به دفع مدفوع به صورت طبیعی نخواهد بود، و در برخی موارد تنقیه باعث بی اختیاری در دفع خواهد شد. زمانی که شخص مکرراً به یبوست مبتلا می شود، حتماً باید به پزشک مراجعه کند، و دلایل بروز آن بررسی شود. پزشک توصیه هایی در مورد تغییر سبک زندگی و یا نوع تغذیه به شخص خواهد کرد.
افرادی که به خاطر بیماری هایی مانند سرطان خون دارای سیستم ایمنی در معرض خطر هستند، نباید از این روش استفاده کنند، چون که احتمال ورود باکتری ها به بدن وجود دارد، و این افراد به خاطر ضعف سیستم ایمنی به صورت کامل قادر به مبارزه با عفونت ها نیستند. افراد مبتلا به افتادگی راست روده که در آن پایین ترین بخش روده از بدن بیرون افتاده است، نباید از تنقیه استفاده کنند. اگر فرد به بواسیر مبتلا است، برای جلوگیری از افزایش احساس ناراحتی باید بسیار مراقب باشد.
زمانی که فرد به تازگی جراحی روده بزرگ انجام داده، و یا دچار انسداد روده بوده است، نباید به هیچ عنوان از تنقیه استفاده کند، چرا که در این شرایط امکان سوراخ شدن لوله گوارشی وجود دارد.
موارد جایگزین تنقیه
اگر می خواهید از تنقیه برای خالی کردن و تمیز کردن سیستم گوارشی خود استفاده کنید، بهتر است، بدانید که راه های کم خطرتری هم وجود دارد، که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
نوشیدن قهوه کافئین دار
نوشیدن آب به مقدار کافی و هیدراته باقی نگاه داشتن بدن
انجام ورزش های روزانه (پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و ایروبیک)
مصرف داروهای ملین مانند منیزیم
خوردن بیش تر مواد حاوی فیبر مانند میوه ها، سبزی ها، غلات کامل، خشکبار و آجیل ها و دانه های خوراکی
اگر از یبوست مزمن و شدید رنج می برید، حتماً قبل از انجام تنقیه با پزشک مشورت کنید. پزشک معالج می تواند با بررسی عوامل مختلف تصمیم بگیرد، که آیا این روش درمانی برای فرد مناسب و بی خطر است، یا نه.
آیا تنقیه در بارداری ضرر دارد؟
استفاده از تنقیه پیش از زایمان دیگر به افراد توصیه نمی شود، چون این روش یک روش تهاجمی می باشد، و برای یک زن در حال زایمان فایده ای نخواهد داشت. بنابراین می توان گفت که تنقیه برای زن باردار و به طور کل تنقیه در بارداری روش مناسبی نمی باشد.
آیا تنقیه باعث لاغری می شود؟
بعضی از پزشکان متعقدند، که تنقیه می تواند به کاهش وزن افراد کمک کند. آن ها معتقدند که تنقیه می تواند سموم و فلزات سنگین را از بدن بیمار حذف کرده، و سطح پوست، ایمنی، فشار خون و انرژی فرد را بهبود بخشد.
خرید دستگاه تنقیه از داروخانه
کیت های تنقیه که می توانید آن ها را از داروخانه ها خریداری کنید، به راحتی در خانه استفاده می شوند، و احتیاج به مهارت خاصی ندارند. با عمل در زمان کوتاه مخصوصاً در افرادی که مشکل یبوست دارند، تسکین می یابد، ولی نباید آن را به عنوان یک درمان یا راهکار برای یبوست در نظر گرفت. اگر از یبوست رنج می برید، با داشتن یک رژیم غذایی می توانید از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کنید. هم چنین آب فراوان بنوشید، و غذاهای مایع مصرف کنید. حتی اگر سابقه جراحی روده بزرگ دارید، یا بیماری ای دارید، که باعث تضعیف سیستم ایمنی شما می شود، هرگز بدون تایید پزشک از تنقیه استفاده نکنید. تنقیه آب و صابون، تنقیه آبلیمو و... به دستور العمل های تنقیه خانگی که گفته می شود، طبیعی هستند، در صورت تایید پزشک می توانید استفاده کنید.