ازی درمانی یکی از روش‌های درمانی کاربردی برای اطفال شناخته شده است. دنیای کودکان با دنیای بزرگسالان متفاوت است و چیزی که کودکان از دنیای اطراف خود درک می‌کنند، بسیار متفاوت‌تر از درک والدین و اطرافیان بزرگسال آن‌ها است، این تفاوت گاها باعث بروز مشکلاتی می‌شود. راه درمان مشکلات روحی و روانی ایجاد شده برای کودکان نیز متفاوت‌تر از روش درمانی بزرگسالان است. تا حال با فرزند خود عروسک بازی یا ماشین بازی کرده‌اید؟ آیا متوجه تاثیر اتفاقات روزمره بر نحوه بازی فرزند خود شده‌اید؟ زمانی که شما اخیرا جشن تولدی را پشت سر گذاشته باشید، در هنگام بازی حتما تولد نمادینی برای یکی از عروسک‌ها برگزار خواهد شد. گاهی اوقات به دلیل اختلافات خانوادگی و دعوا و مشاجره، بازی‌های فرزندتان هم پرمشاجره خواهد بود.
این موارد نشان دهنده انتقال مستقیم حس درونی کودکان در هنگام بازی است و روانشناسان از این راه برای درمان مشکلات روحی کودکان استفاده می‌کنند. در ادامه درباره این نوع روش درمانی، اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار می‌دهیم.
بازی درمانی چیست؟
همان طور که گفته شد در بازی درمانی کودک خود واقعیش را به نمایش می‌گذارد و تمام موضوعاتی که توانسته‌اند به روح او نفوذ کنند را بروز می‌دهد. از این رو درمانگران با ایجاد موقعیت‌های بازی مختلف، به کودک کمک می‌کنند تا با این روش مشکلات درونی‌اش را بازگو کند و درمانگر با توجه به آن‌ها درمان را ادامه دهد.
مشکلات قابل حل با بازی درمانی
بازی درمانی مشکلات بسیار زیادی را می‌تواند رفع کند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را ذکر می‌کنیم.
بیش فعالی
پرخاشگری کودک
خشم و عصبانیت
اضطراب و نگرانی
اختلالات به وجود آمده از بیماری اوتیسم
افسردگی
غم و ناراحتی
ضربه‌های روحی ایجاد شده براساس فوت عزیزان
طلاق و جدایی والدین
مشکلات اجتماعی و حتی مشکلات مدرسه
حتی در برخی از موارد خاص مانند هنگام بستری شدن در بیمارستان، در زمان رخ دادن بلایای طبیعی، آزارهای جسمی و جنسی و خشونت‌های خانگی از این روش استفاده می‌شود.
بازی‌های مناسب بازی درمانی
درمانگر با توجه به عوامل بسیاری مانند سن، جنسیت، فرهنگ خانواده، روحیات کودک و غیره از بازی‌های متعددی در طول درمان بهره می‌برد که در ادامه برخی از این موارد توضیح داده می‌شود.
بازی‌های تقلیدی: در این نوع بازیها، درمانگر از کودک می‌خواهد که خود را در نقش یکی از اطرافیان خود بگذارد و رفتار او را تقلید کند؛ از این طریق درمانگر متوجه حس کودک نسبت به آن شخص می‌شود و می‌تواند مشکلات را با ریشه‌یابی حل کند.
بازی‌های نمایشی: در این نوع بازیها، کودک از لباس و اقلامی استفاده می‌کند تا خود را شبیه یکی از نقش‌های داستان خیالی خود کند و از این طریق داستان ذهنی (حس درونی) خود را به مخاطب (درمانگر) انتقال می‌دهد.
بازی‌های حسی و حرکتی: این نوع بازیها از قدیمی‌ترین نوع بازیها هستند که به صورت فردی و گروهی انجام می‌شوند، معمولا در بازی درمانی از این روش برای رفع کسالت و کاهش دادن رفتارهایی مانند بیش فعالی و پرخاشگری استفاده می‌شود.
بازی‌های آموزشی: در این نوع بازیها نیاز به خرید پازل یا خرید بازی فکری دارید. روند بازی‌های آموزشی به گونه‌ای است که ذهن و حواس کودک را تقویت می‌کند. این نوع بازی معمولا زمانی تاثیرگذار است که کنترل اصلی آن برعهده کودک باشد.
بازی‌های نمادی: در این نوع بازیها کودک آرزوها و خیالات خود را اجرا می‌کند و به این طریق رویای درونی خود را به درمانگر می‌فهماند؛ برای مثال آرزوی داشتن دوچرخه یا اسب را با چوب سواری نشان می‌دهد.
بازی‌های خلاقیتی: در این نوع بازیها کودک با خلق وسیله‌ای جدید به ابراز احساسات خود می‌پردازد. ادوات موسیقی، خمیربازی، لوازم نقاشی، شن بازی و کتاب‌های داستان از بهترین لوازم برای این نوع بازیها هستند.
چه اسباب بازی‌هایی در بازی درمانی مورد نیاز هستند؟
در بازی درمانی نیاز به خرید عروسک و کلی اسباب بازی دیگر وجود دارد؛ زیرا هر کودکی با توجه به روحیات خود با بعضی از آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. در زیر برخی از اسباب بازی‌های کاربردی بازی درمانی را ذکر می‌کنیم.
ماشین‌های کوچک و بزرگ، ماشین‌های مشاغل مانند ماشین پلیس، آتش نشانی وغیره
لوازم هنری مانند لوازم نقاشی و خمیربازی
مجسمه و عروسک حیوانات (این مورد بیشتر برای رفع ترس و فوبیای کودک از حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
سینی شن و ماسه؛ با استفاده از این موارد کودک می‌تواند قسمتی از داستان زندگی خود را به اجرا در آورد و از تنش‌های درونی رهایی یابد.
عروسک‌های مختلف و فیگورهای مختلف برای ایفای نقش‌های متنوع
لوازم آشپزخانه و ظروف؛ برای تصویرسازی محیط خانه و مشکلات مربوط به آن
ادوات موسیقی مخصوص اطفال؛ برای آرام کردن ذهن با استفاده از موسیقی
تکنیک‌ها و روش‌های کاربردی در بازی درمانی
درمانگران از دو روش برای درمان اطفال استفاده می‌کنند که در ادامه به توضیح هریک خواهیم پرداخت:
تکنیک کودک محور: در این روش اسباب بازیها در اختیار کودک قرار می‌گیرد، بدون اینکه توضیحی در مورد نحوه و چگونگی بازی به کودک ارائه شود. معمولا در این روش درمانگر در گوشه‌ای نشسته و حرکات و رفتار کودک را مورد بررسی قرار می‌دهد. در مواردی که کودک از درمانگر می‌خواهد به بازی او ملحق شود، درمانگر بی‌طرفانه و بدون اینکه تغییری در روند بازی ایجاد کند به بازی او می‌پیوندد.
تکنیک دستورالعمل: در این روش از بازی درمانی، درمانگر نقش کارگردان را ایفا می‌کند و برای هر جلسه درمان باتوجه به روند درمان، داستانی طراحی می‌کند و وسیله‌های موردنیاز آن را تهیه می‌کند و از کودک می‌خواهد با دستورالعمل‌های گفته شده بازی را شروع کند. این روش معمولا در بازی‌های آموزشی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا درمانگر طی جلساتی مسئله و مشکل به وجود آمده را حل کند.
فواید بازی درمانی
بر اساس تحقیقات انجام شده، 71% از نتایج بازی درمانی مثبت و رضایت بخش بوده است. این تغییرات مثبت می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
افزایش روحیه مسئولیت‌پذیری و قبول اشتباهات
احترام و دوست داشتن خود
کاهش پرخاشگری و احترام به اطرافیان
کاهش گوشه‌گیری و همکاری با اطرافیان
افزایش مهارت‌های اجتماعی
بهبود روابط خانوادگی و روابط دوستانه
کاهش ترس و استرس
بیان احساسات و افکار
نتیجه گیری
بازی درمانی یکی از روش‌های درمانی است که بیشتر برای کودکان استفاده می‌شود؛ در این روش با بازیها و سرگرمی‌ها، درمانگران حس درونی و افکار کودک را دانسته و به درمان آن می‌پردازند. بازی درمانی یکی از روش‌هایی است که به مصرف دارو نیاز ندارد؛ بنابراین شما می‌توانید با مشورت از پزشک متخصص اطفال یا روانشناسان خبره بازی درمانی را به عنوان روش درمانی کودک خود برگزینید. آیا شما یا اطرافیانتان با بازی درمانی آشنا هستید؟ آیا از این روش استفاده کرده و نتیجه گرفته‌اید؟ تجربیات خود را در قسمت کامنت با ما به اشتراک بگذارید.