شما هم از جمله والدینی هستید که فرزندتان اشیا را به اطراف یا حتی سمت دیگران پرت می کند؟ اگر این موضوع باعث نگرانی شما هست در این مطلب به شما می گوییم در سن پایین این موضوع طبیعی است.
همچنین در این مطلب دلایلی که باعث می شود این رفتار از کودک سر بزند را خواهید خواند و به شما کمک می کنیم تا بتوانید واکنش مناسب برای هر دلیل را اتخاذ کنید و به مرور زمان این عادت را از فرزند خود دور کنید.
چرا کودک همه چیز را پرت می کند؟
پرت کردن وسایل برای بسیاری از کودکانی که سنی بین 18 ماه تا 3 سال دارند یک مهارت جدید و لذت بخش است. در واقع می‌توان پرت کردن را یک مهارت حرکتی ضروری در انسان دانست که برای انجام آن به باز کردن انگشتان، و رها کردن شی و همزمان هماهنگی بین چشم و ذهن نیاز است. کسب این مهارت بسیار مهیج بوده و این عجیب نیست که ببینیم کودکان به دلیل تازگی آن مدام تکرارش کنند و در حال تمرین کردن باشند.یه همین علت است که شاید بارها دیده باشید که کودک شما با اینکه اسباب بازی دخترانه جدیدش را خیلی دوست دارد، اما به نگهان آن را به سمت دیگری پرت می کند.
اما مسئله این است که والدین چگونه باید با این مقوله برخورد کنند. حال که دلیل این امر را می‌دانید (البته یکی از دلایل آن را) بهتر است سعی کنید برخوردی منطقی و عاقلانه با آن داشته باشید. چرا که در همین فعالیت نیز می‌توانید نکات آموزنده‌ای را به کودک خود یاد دهید.
اما آیا همین تجربه‌ی لذت بخش و تلاش برای یادگیری مهارت جدید تنها دلیل پرت کردن اشیا توسط کودک است؟ خیر؛ دیگر دلایل این موضوع را در ادامه می‌خوانید:
پرت کردن اشیا برای جلب توجه
گاهی ممکن است کودک تنها برای جلب توجه شما شروع به پرت کردن اشیا کند.
استفاده از اشیا برای جلب توجه امری کاملاً عادی‌ست. بزرگسالان هم گاهی برای جلب توجه دیگران ممکن است اشیا را به صدا در بیاورند، به روی میز ضربه بزنند یا کارهایی مشابه انجام دهند. کودک نیز از اشیا به عنوان ابزاری برای جلب کردن توجه دیگران استفاده می‌کند.
عصبانیت؛ دلیلی برای پرت کردن اشیا
یکی از دلایل دیگر کودکان برای پرت کردن یک شی، خشم و عدم کنترل بر روی رفتار خود است. این مسئله نیز گاهی به شکل‌هایی شدیدتر در بزرگسالان دیده می‌شود. تلاش برای آسیب رساندن به اشیا اطراف، افراد و … باعث می‌شود چنین رفتارهایی از انسان سر بزند.
همچنین این کار به نوعی سبب تخلیه انرژی در فرد می‌شود و همچنین او با این کار می‌توانید دیگران را به وضعیتی که خود در آن قرار دارد (یعنی خشم) بکشاند.
کودک با پرت کردن اشیا با قوانین فیزیک آشنا می‌شود
کودکان مفاهیم را به صورت تجربی می‌آموزند و یادگیری در آن‌ها شبیه فرآیند آموزشی در بزرگسالی نیست. در حقیقت آن‌ها با واکنش‌ها و درک رفتار اشیا به نکات بسیاری پی می‌برند. برای مثال اولین موردی که کودک در هنگام پرت کردن یک شی با آن روبرو می‌شود مسئله گرانش زمین است. کودک می‌بینید اشیا سنگینی که پرت می‌کند زودتر از اشیا سبک به زمین می‌افتند. همچنین رفتار و برگشت توپ را در هنگام زمین خوردن می‌بیند و در کنار برداشت‌های تجربی‌ای که دارد از مشاهدات جدید خود یاد می گیرد.
با پرتاب اشیا توسط کودک چطور برخورد کنیم؟
این مسئله به دلیل پرت کردن اشیا از سوی کودک که در قسمت قبل آن را بررسی کردیم، وابسته است. پس ابتدا شما باید دلیل آن را بدانید و سپس با توجه به دلیلی که دارد واکنشی مناسب داشته باشید:
واکنش به پرت کردن اشیا توسط کودک پرت کردن اشیا به عنوان سرگرمی و بازی
اگر کودک به عنوان یک سرگرمی و فعالیتی جذاب اقدام به این کار می‌کند، بهتر است موارد زیر را در این زمینه به یاد داشته باشید.
رونی لیدرمن (Roni Leiderman)، رئیس دانشگاه مرکز خانواده در فلوریدا می‌گوید: «تا زمانی که پرت کردن اشیا برای کودک و دیگران تهدید تلقی نمی‌شود کاری با او نداشته باشید.» این کاملاً بیهوده و غیرمنطقی‌ست که بخواهید در این سن جلوی کودک را بگیرید و اجازه ندهید چیزی را پرت کند. به جای این کار بهتر است برای او قوانینی تعیین کنید تا تنها بتواند اشیائی خاص را پرت کند و این کار را در جایی مشخص انجام دهد.
برای این کار به کودک نشان دهید چه چیزهایی را می‌تواند پرت کند. کودک به سرعت یاد می‌گیرد و اگر چیزهای خاصی را برای این کار در اختیارش قرار دهید از وضعیت پیش رو استقبال خواهد کرد. برای مثال یک توپ که سنگین نیست و نمی‌تواند آسیبی به وسایل خانه برساند را برای این کار انتخاب کنید.
همچنین بهتر است بازی‌هایی را با کودک انجام دهید که پرتاب کردن بخشی از آن‌هاست. برای مثال می توانید روی دیوار علامتی بذارید و با هم مسابقه پرتاب توپ برای زدن به هدف بگذارید تا کودک هم انرژی دستانش را تخلیه کند و بداند پرتاب اشیا فقط محدود به زمان و مکان خاصی است.
هدف از این فعالیت چیست؟
شما با این کار به کودک یاد می‌دهید که پرت کردن اشیا اگر در زمان مناسب و به کمک وسایل مناسب اتفاق بیفتد کاری خوب است. اما اگر رفتاری خلاف این موضوع دیدید بهتر است با علائمی به او تذکر بدهید و سپس توپ را با آرامش در اختیارش قرار دهید و بگویید که با آن بازی کند.
واکنش به پرت کردن اشیا توسط کودک به منظور جلب توجه
تا زمانی که احساس خطر نکنید نباید به او توجه کنید. توجه شما نشان‌دهنده‌ی موفقیت کودک در جلب توجه است و این کار را ادامه خواهد داد. مهم نیست واکنش شما منفی‌ست، خندیدن است، خشونت است یا هر چیزی، هر واکنش و توجهی یک نیروی محرکه برای ادامه کار توسط کودک است.
البته توجه کنید که این موضوع همیشه به همین شکل نیست و در برخی موارد شما به عنوان فردی که توجه کافی به کودک ندارید در معرض سوال هستید. شما در طول روز باید به نیاز کودک برای توجه پاسخ دهید. مسئله‌ای که در بالا بیان شد برای مواقعی‌ست که کودک به شکلی افراطی به دنبال جلب توجه است. اما اگر زمانی که کودک اشیا را پرت می‌کند و شما متوجه کم توجهی خود می‌شوید بهتر است به سراغش رفته و بیشتر به او توجه کنید. البته سعی کنید نشان ندهید که توجه اکنون‌تان حاصل پرت کردن اشیا توسط اوست.
می‌توانید با روش یا ترفندی ذهن کودک را از کاری که انجام داده است دور کنید یا حتی بدون اشاره به آن به سراغش بروید و به او محبت کرده و کمی با او بازی کنید.
واکنش به پرت کردن اشیا از روی عصبانیت
اگر کودک شما به دلیل خشم شروع به پرت کردن چیزها می‌کند بهتر است در سکوت و با آرامش او را متوقف کرده و سپس برایش توضیح دهید که باید راه دیگری برای ابراز خشونت و عصبانیتش به کار گیرد. استفاده از جملاتی نظیر «عصبانی نباش»، «آروم باش» و … هیچ کارکردی ندارد و کودک در آن لحظه درکی از آن‌ها نخواهد داشت. چرا که شما درک متقابل از خود نشان نمی‌دهید.
به جای این کار بهتر است با او ابراز همدردی کنید و دلیل ناراحتی‌اش را جویا شوید. سپس او را تشویق کنید تا احساس خود را به کمک کلمات بیان کند..
رفتار متقابل ممنوع
فراموش نکنید که شما به عنوان پدر و مادر باید در نقش کنترل کننده‌ی اوضاع در صحنه حضور داشته باشید، نه فردی که وارد فضایی که کودک ایجاد کرده است می‌شود. به همین دلیل عصبانیت و خشونت و فریاد زدن از سوی شما به هیچ وجه قابل قبول نیست. لحن صدایتان می‌تواند در چنین مواردی منتقل‌کننده‌ی نارضایتی شما باشد. از دخالت فیزیکی و ضربه حتی فقط به دست کودک به شدت پرهیز کنید.
پیامدها را روشن کنید
برای کودک خود پیامدهای مشخصی تعیین کنید که پس از انجام این رفتار با آن‌ها مواجه خواهد شد. این مسئله کاملاً بدیهی‌ست که هر رفتاری یک پیامد دارد. البته پیامدها شکل‌های مختلفی دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید و بهتر است سعی کنید کودک هر پیامد و ارتباط آن با کاری که کرده است را درک کنید.
پیامدهای طبیعی پرت کردن اشیا
تصور کنید شما به طور پیوسته به کودک خود تذکر می‌دهید که دست از پرتاب کردن اشیا بردارد، اما او کارش را ادامه می‌دهد. در این بین یکی از اتفاقات رایج، صدمه دیدن و شکستن اسباب بازی کودک است. در این زمان کودک ممکن است شروع به گریه کردن کند و حتی به شما پناه بیاورد.
درست است که شما پیش از این بارها به او تذکر داده‌اید، اما حالا زمان مناسبی برای یادآوری این موضوع و انتقال درس اخلاق نیست. بهتر است سکوت کنید و تنها به او بگویید که مثل خودش از این موضوع ناراحتید. نه به درس دادن و تکرار «من که گفتم …» نیاز است و نه به دلداری شدید و آرام کردن و وعده‌ی خرید اسباب بازی جدید. برای مثال وقتی کودکتان عروسکش را به درون رودخانه پرت می‌کند، با آن‌که به او تذکر داده‌اید، خرید عروسک جدید تنها کاری‌ست که باید انجام دهید.
پیامدهای منطقی
برخی پیامدها از سوی شما تعیین می‌شوند، اما بسیار منطقی و قابل درکند. برای مثال کودک شما به طور مداوم بر روی میز غذا شامش را می‌ریزد و آن را نمی‌خورد. اما شما با روش‌های مختلف دوباره تلاش می‌کنید به او غذا بدهید و در پایان کودک هم بازی و سرگرمی‌اش را داشته است و هم کاملاً سیر از سر میز بلند می‌شود.
کودک باید بداند که غذایش همانی‌ست که در بشقاب دارد و اگر آن را از دست بدهد خبری از غذا نخواهد بود. اجازه بدهید طعم گرسنگی را درک کند تا یاد بگیرد. لطفاً با دلسوزی بی مورد مسیر رشد شخصیت کودک را مختل نکنید.
پیامدهای قراردادی برای پرت کردن اشیا
با کودک صحبت کرده و برخی پیامدها را (که مرتبط با موضوع هستند) برای پرت کردن اشیا تعیین کنید. این پیامدها به این دلیل تعیین می‌شوند که کودک به حد افراطی این کار را انجام می‌دهد و توجهی به محدودیت‌هایی که برایش تعیین کرده‌اید ندارد. پیامدهای مورد نظر را کاملاً شفاف نشان دهید و در صورت تکرار اتفاقات به صورت کاملاً خونسرد اما جدی آن‌ها را اجرا کنید.
این پیامد می‌توانید محرومیت محدود از بازی با اسباب‌بازی باشد یا گزینه‌های مشابه آن.
اختاپوس