سرخوردگی، لیزخوردگی، لغزندگی، لقی، جابجایی یا دررفتگی مهره کمری، همه به معنی ناپایداری مهره‌ها در ناحیه کمر است و در اصطلاح تخصصی به آن “لیستزیس” یا “اسپوندیلولیستزیس” می‌گویند. در ادامه بیشتر به توضیح ان ها می پردازیم، تا انتها همراه کلینیک خانه درد باشید.
سرخوردگی ستون فقرات چیست؟
سرخوردگی ستون فقرات یا spondylolisthesis ، وضعیتی است که در آن ستون فقرات دچار بی ثباتی می شود، به این صورت که مهره های ستون فقرات بیش از حد معمول و نرمال حرکت می کنند.
ممکن است مهره ای از جایگاه خود لغزیده و به زیر مهره ی دیگری برود و عصبی را تحت فشار قرار دهد و باعث بروز کمر درد و یا پا درد در بیمار شود.
دلایل بروز
استخوان های ستون فقرات در محل مفاصل کوچک به یکدیگر متصل شده و به این ترتیب ستون فقرات تشکیل شده و امکان حرکت آن فراهم می شود. سر خوردگی و جابجایی مهره کمر معمولاً به خاطر مشکلات مربوط به یک یا چند مورد از این مفاصل کوچک ایجاد می شود که این مفاصل حرکت یک استخوان در ستون مهره ها را امکان پذیر می کنند. در این حالت موارد زیر می تواند علت سرخوردگی مهره ها در ستون فقرات باشد:
• وجود نارسایی مفصل از زمان تولد به صورت مادرزادی
• آسیب دیدگی مفصل در نتیجه تصادف یا سایر ضربه های وارد شده
• ترک خوردگی یک مهره در نتیجه فشار وارد شده به خاطر استفاده زیاد از مفصل
• آسیب دیدگی یک مفصل به خاطر عفونت یا ابتلا به آرتروز
سرخوردن مهره کمر می تواند کودکان و نوجوانان را در فعالیت های ورزشی تهدید کند. بعضی از انواع ورزش ها، مثل ژیمیناستیک یا وزنه برداری، می توانند فشار بیش از حد به استخوان های کمر وارد کرده و باعث شکستگی مهره ها در ستون فقرات و سر خوردگی آنها شود. افراد در سنین بالا نیز ممکن است به خاطر فرسایش مهره های کمر به این مشکل دچار شوند. علاوه بر این سر خوردگی مهره ها می تواند بدون ایجاد شکستگی و فقط در نتیجه فرسایش دیسک کمر و مفصل در افراد مسن مشاهده گردد.
بیشتر بخوانید: هزینه جراحی سرخوردگی مهره های کمر چه قدر است؟
عوامل خطر
سابقه خانوادگی مشکلات کمر یکی از عامل‌های خطر لیزخوردگی مهره‌ها است. نقص مادرزادی در استخوان پارس اینترآرتیکولاریس ستون فقرات (عارضه اسپوندیلولیزیس)، احتمال لغزش ایسکمیک مهره‌ها را افزایش می‌دهد. آسیب‌دیدگی مکرر یا کشش شدید مهره‌های کمر نیز از عامل‌های خطر لغزش مهره‌ها محسوب می‌شود. ورزشکارانی مانند ژیمناست‌ها، وزنه برداران و مهاجمین فوتبالی که هنگام حرکات کششی، نیروی شدیدی به ستون فقرات وارد می‌کنند، بیشتر مستعد لغزندگی ایسکمیک مهره‌ها هستند.
عوارض
عوارض اسپوندیلولیستزیس عبارت است از درد مزمن پایین کمر یا پا، بی‌حسی، گزگز یا ضعف پاها. فشردگی شدید عصب‌ها باعث بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع می‌شود، البته این مشکل نادر است.
شیوع
حدوداً 6 ـ 5 درصد مردان و 3 ـ 2 درصد زنان دچار اسپوندیلولیستزیس می‌شوند.
سر خوردن مهره‌ها مشکلی شایع در بین افرادی است که فعالیت‌های بدنی سنگین، مانند وزنه برداری، ژیمناستیک یا فوتبال انجام می‌دهند.
مردان به دلیل فعالیت‌های بدنی شدیدتر، بیشتر از زنان دچار علائم این اختلال می‌شوند.
اگرچه برخی کودکان زیر 5 سال استعداد ابتلا به اسپوندیلولیستزیس را دارند یا حتی لغزش مهره تشخیص داده نشده دارند، لغزندگی مهره‌های خردسالان عارضه نادری است. اسپوندیلولیستزیس در بازه سنی 10 ـ 7 سال شیوع بالاتری دارد. افزایش فعالیت جسمی در دوران نوجوانی و بزرگسالی، همراه با فرسایش ناشی از زندگی روزمره باعث می‌شود که لیز خوردن مهره‌ها در دوران نوجوانی و بزرگسالی شیوع بالاتری داشته باشد.
درمان
درمان اولیه اسپوندیلولیستزیس محافظه کارانه است و بر پایه علائم بیمار توصیه می‌شود. روند معمول درمان لیز خوردن مهره‌ها به شرح زیر است:
یک دوره کوتاه استراحت یا اجتناب از فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اشیاء، خم شدن و ورزش کردن به کاهش علائم کمک می‌کند.
طب فیزیکی دامنه حرکتی مهره‌های کمری و همسترینگ را افزایش می‌دهد و همچنین عضلات مرکزی شکم را تقویت می‌کند.
داروهای ضدالتهابی با کم کردن التهاب عضلات و عصب‌ها درد را کاهش می‌دهد.
تزریق استروئید (کورتیزون) در فضای اپیدورال برای بیماران دچار درد، بی‌حسی و گزگز پاها مفید است.
بریس هایپراکستنشن به بیماران دچار اسپوندیلولیستزیس ایسکمیک توصیه می‌شود. این بریس مهره‌های کمر را می‌کشد و دو بخش استخوان مهره درگیر را به هم نزدیک‌تر می‌کند تا وضعیت مهره به مرور اصلاح شود.
درمان‌های خانگی اسپوندیلولیستزیس مشابه درمان‌های درد پایین کمر است و شامل گرما درمانی، یخ درمانی و مصرف مسکن‌های بدون نسخه، مانند استامینوفن و داروهای ضدالتهابی می‌شود.