جلبک به موجودات گیاه مانند آبی می‌گویند. جلبک‌ها گیاه نیستند بلکه از سلسله آغازیان می‌باشند. آنها نزدیک یا داخل آب زندگی می‌کنند و ریشه حقیقی ندارند. علم جلبک‌شناسی را فیکولوژی می‌نامند که از واژه یونانی فیکوز به معنی علف هرز دریایی آمده است. شناسایی جلبک‌ها به‌صورت علمی ظاهراً از اواسط قرن هجدهم شروع شده است .
واژه جلبک نیز از دو بخش درست شده است: جل + بک، بخش نخست به معنی پوشش یا پارچه و بخش دوم به معنی قورباغه، پس معنی واژگانی جلبک، جامه یا پناهگاه قورباغه می‌تواند باشد .
جلبک‌ها ساده‌ترین موجودات واجد کلروفیل هستند. سه تفاوت عمده بین جلبک‌ها و گیاهان عالی وجود دارد: اولاً جلبک‌ها فاقد ریشه، ساقه و برگ هستند، ثانیاً در اطراف اندام‌ها یا ساختارهای زایشی جلبک‌ها یاخته‌های محافظ وجود ندارد، ثالثاً جنین در جلبک‌ها دیده نمی‌شود. جلبک‌ها در طبیعت در محیط‌های گوناگون یافت می‌شوند اما آب، محیطی است که بیشترین جلبک‌ها را در خود جای داده است .
جلبک‌ها گروهی از موجودات هستند که همانند گیاهان از نور خورشید، آب و دی اکسید کربن، مواد مختلفی را می‌سازند و در اصطلاح علمی به آنها فتوتروف می‌گویند. این موجودات برخلاف گیاهان ساختارهای بافتی و تمایز یافته پیشرفته نداشته و از انواع تک سلولی با اندازه چند میکرومتر تا انواع پرسلولی تا اندازه بیش از ۵۰ متر متغیرند .
در دوره آموزش پرورش جلبک اسپیرولینا گام به گام با مراحل مختلف پرورش، تکثیر و نگهداری جلبک اسپیرولینا آشنا شده و در رابطه با مدیریت پرورش، مدیریت بهداشتی و پیشگیری از بیماریها و موارد دیگر مطالب بسیار مفید و کاربردی مطرح می‌گردد .
تخمین زده میشود که بیش از ۳۰۰ هزار سویه جلبک در جهان وجود دارد اما از این تعداد سویه‌های کمی جداسازی و شناسایی شده است و میزان سویه‌های شناسایی شده به بیش از ۱۰ هزار سویه نمی‌رسد. جلبک اسپیرولینا به دلیل ساختاری ساده و قابلیت استفاده از منابع مختلف جهت رشد و تکثیر اهمیت به‌سزایی یافته‌اند. این موجودات می‌توانند مواد مختلف شامل متابولیت‌های اولیه و متابولیت‌های ثانویه را به میزان زیاد تولید و در خود ذخیره نمایند. میزان ذخایر این مواد در جلبک‌ها به‌طور شگفت انگیزی زیاد است. برای مثال یک جلبک می‌تواند گاهی تا بیش از ۹۰ درصد حجم سلولی خود را از روغن و چربی پر نماید این در حالی است که میزان روغن در دانه‌های روغنی بسیار کمتر از این مقدار است .
آموزش پرورش جلبک اسپیرولینا در منزل :
در ابتدا باید ظرفی که در آن قصد کشت جلبک را دارید کاملا شسته و استریل نمایید. سپس با توجه به نوع جلبک (آب شور و یا شیرین) آب مورد نیاز را تامین میکنیم. در ادامه محیط کشت جلبک (که میتوان به صورت مجزا و یا آماده تهیه کرد و با توجه به نوع جلبک از نظر محیط رشد متقاوت میباشد مانند محیط کشت کانوی و غیره) مورد نظر اماده و سپس درون آب ریخته میشود. سپس نمونه جلبک مورد نظر به ظرف کشت منتقل و با اماده کردن شرایط کشت از قبیل تامین نور، دما، اکسیژن و دوره نوری بعد از مدت متوسط هفت روز جلبک به حداکثر رشد خود میرسد .
برای شروع کار، نیازمند شناخت اصول کامل از جلبک اسپیرولینا، شرایط اقلیمی بهداشت ، تغذیه و … است. دوره های آموزش پرورش جلبک اسپیرولینا ،اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار می دهد .
توجیه اقتصادی پرورش جلبک اسپیرولینا خانگی :
فضا ۶ متر مربع
10.۰۰۰.۰۰۰ تومان هزینه اولیه
6۰۰.۰۰۰ تومان سود پس از ۷ روز کشت
موارد مورد نیاز برای کشت جلبک اسپیرولینا :
دما: که باید حدود ۲۰ درجه سانتی گراد باشد .
اکسیژن یا هوادهی: که باید ۲۴ ساعته انجام بشود .
pH: که تقریبا ۷.۲ مناسب است .
میزان نور: ۳۰۰۰ لوکس (lux)
دوره نوری: ۱۶:۸ (روشنایی- تاریکی)
مخزن مناسب از نظر حجم
میبایست قابل توجه هر شخصی باشد که کشت با روش های بروز جهت راندمان تولید بالا نیاز است و توصیه میشود افرادی که قصد ورود به این تولید لذت بخش را دارند تحت آموزش هایی با این مراحل آشنا بشوند .
نکات مهم :
۱ ) تهیه استوک و یا نمونه جلبک از مکان معتبر
۲ ) برداشت به موقع جلبک جهت جلوگیری از ورود به فاز مرگ
۳ ) حفظ دما، اکسیژن و شرایط استریل
۴ ) جهت استفاده بهینه و اقتصادی از فضا از قفسه بندی استفاده شود
۵) برداشت جلبک در مرحله سوم و یا ابتدای مرحله چهارم کشت
طراحی یک سالن کشت جلبک :
۱- استفاده از محیط با شیب کف مناسب و حداقل ۶ مترمربع زیر بنا
۲- اتصال ادوات مربوط به هوادهی و خرید هواده
۳- طراحی پایه مخزن و اتصال آنها
۴- تهیه مخازن کشت
۵- تهیه محیط کشت و یا نمونه کشت (مایع)
۶- دماسنج محیطی و آبی
۷- خرید سایر ادوات مانند شلنگ، ابر، نمک و …
۱ ) طراحی سالن :
۱- ابتدا یک سالن یا کارگاه با ابعاد حداقل ۶ متر مربع را انتخاب و شیب کف را تنظیم میکنید .
۲- هواده، لوله های مرکزی هوا و لوله هوا هر مخزن را تهیه کرده و در محل مناسب در کارگاه که معمولا سقف کارگاه میباشد نصب کنید .
۳- سپس پایه های مخازن را که باید از جنس گالوانیزه باشند تهیه و به صورت مناسب طوری که مخازن به صورت طبقه طبقه روی هم قرار گیرند و فضای مناسب جهت کنترل مخزن وجود داشته باشد جوش میدهید و رنگ میکنید .
۴- بعد از استریل کردن مخازن (معمولا پلاستیکی) و آب و سایر ادوات از جمله لوله هوا، مخازن را از آب پرکرده و به دنبال آن محیط کشت و سپس جلبک را به محیط اضافه میکنیم .
۲/۱ ) هزینه های ثابت
خرید هواده، ادوات هوادهی، مخزن، پایه، استوک جلبک، محیط کشت
۲/۲ ) هزینه های متغییر
انرژی شامل آب، برق و گاز
با توجه به اهداف طرح که توضیحات لازم داده شده این طرح به منظور ایجاد اشتغال، نوآوری و ترویج یک کشت با بهره گیری از فضای کوچک یا مکان کارگاهی با کمترین زمان جهت تخصیص به این کار قابل اجرا میباشد .
بیماری های جلبک :
توجه : رعایت دقیق نکات بهداشتی در کنترل بیشتر بیماریها و آفات از مهمترین روشهاست .
تاکنون بیماری خاصی که باعث مشکل در روند کشت جلبک ایجاد کند مشاهده نشده است .
در این دوره گام به گام با مراحل مختلف پرورش، تکثیر و نگهداری جلبک اسپیرولینا آشنا شده و در رابطه با مدیریت پرورش، مدیریت بهداشتی و پیشگیری از بیماریها و موارد دیگر مطالب بسیار مفید و کاربردی مطرح می‌گردد .