فیستول یک مجرای باریک غیر طبیعی بین دو قسمت از بدن است که می تواند تمامی بافت های بدن را به یکدیگر وصل کند. شایع ترین نوع این بیماری، فیستول مقعدی می باشد که یک مجرای باریک بین غده عفونی مقعد (انتهای روده) و پوست اطراف مقعد ایجاد می شود. لازم به ذکر است فیستول با توجه به محل ایجاد آن از انواع مختلفی تشکیل شده است. منشا اصلی ایجاد فیستول، معمولا عفونت درمان نشده آبسه مقعدی است.
در این مطلب به بررسی موضوعاتی اعم از علائم فیستول، بهترین زمان مراجعه به پزشک، آزمایشات لازم، روش درمان فیستول و … میپردازیم، پس با ما همراه باشید:
فیستول چیست؟
فیستول مقعدی یک نوع بیماری عفونی نشیمنگاهی است که به صورت یک کانال غیر طبیعی از انتهای روده بزرگ تا پوست ناحیه اطراف مقعد ادامه دارد و موجب جمع شدن عفونت (آبسه) در این ناحیه می شود. به عبارت دیگر یکسری حفره و مجراهای عفونی در زیر پوست مقعد بوجود می آید که به آنها فیستول مقعدی گفته می شود.
زمانی که برخی از غدد اطراف مقعد که وظیفه ترشح برخی مواد به داخل روده را دارند، دچار گرفتگی و انسداد می شوند، منجر به تورم، عفونت و آبسه در اطراف مقعد می گردد که به دنبال آن فیستول مقعدی بوجود می آید. طبق آخرین آمار بدست آمده تقریبا بین 35 تا 50 درصد از افرادی که مبتلا به بیماری کرون هستند به بیماری فیستول هم مبتلا شده اند.
لازم به ذکر است نوع فیستول با توجه به محل آن متفاوت می باشد، چرا که فیستول میتواند قسمت های مختلف روده را به مقعد متصل کند. فیستول یک نوع بیماری پیش رونده اما قابل درمان است. پس اگر به این بیماری مبتلا شده اید، باید جهت درمان سریعا به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است عفونت وارد خونتان شود.
علائم شایع
جالب است بدانید با توجه به نوع و محل فیستول، علائم و نشانه های مختلفی در بدن خود مشاهده می کنید. شایع ترین علائم فیستول مقعدی به شرح زیر می باشد:
ایجاد حفره در اطراف ناحیه مقعد
تورم و قرمزی پوست اطراف مقعد
ترشحات چرکی و بد بو
درد مقعد
خارش و سوزش
تب
یبوست
خونریزی مقعد
دشوار بودن دفع ادرار
وجود آبسه در اطراف مقعد
بی اختیاری گاز روده و مدفوع
بوجود آمدن برجستگی سفت و دردناک
چرا به فیستول مبتلا می شویم؟
طبق آمار بدست آمده تقریبا 50 درصد علت ایجاد فیستول مقعدی، آبسه های مقعدی می باشد. لازم به ذکر است نظریه و دلایل مختلفی برای ایجاد فیستول وجود دارد. به طور کلی دلایل بروز فیستول عبارتند از:
آبسه های مقعدی (مهمترین عامل)
بیماری کرون
دیورتیکولیت روده (عفونت کیسه های کوچک روده)
عوارض عمل جراحی اطراف مقعد
هیدرآدنیت چرکی
مبتلا شدن به بیماری سیفلیس، کلامیدیا (یک نوع بیماری آمیزشی)
بیماری سل
زایمان طبیعی
بیماری ایدز
سرطان راست روده
عفونت روده
سیستم ایمنی ضعیف
سرطان رکتوم
ضربه و تروما
داشتن رابطه جنسی
بیماریهای پوستی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
شما عزیزان با مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا یا ایجاد آبسه مقعدی باید سریعا به پزشک مراجعه کنید تا با معاینه علت اصلی ایجاد فیستول مقعدی را تشخیص دهد و بهترین روش درمان را برگزیند. لازم به ذکر است در صورت ایجاد آبسه باید فورا جهت تخلیه آن به پزشک مراجعه کنید.
آزمایشات لازم برای تشخیص فیستول
بیشتر آبسه و فیستول های مقعدی با معاینه پزشک قابل تشخیص می باشد. به همین دلیل پزشک ابتدا با معاینه جسمی وضعیت شما را بررسی می کند. بهتر است بدانید جهت تشخیص بهتر مسیر فیستول آب اکسیژنه به شما تزریق می کنند. البته ممکن است پزشک جهت تشخیص بهتر انجام آزمایشات ذکر شده در زیر را به شما تجویز کند:
معاینه فیزیکی مقعد
پروکتوسکوپی
سونوگرافی مقعد
سی تی اسکن (برای افرادی که به عفونت شدیدی دچار شده اند)
سونوگرافی اندوآنال دو بعدی و سه بعدی
کونولوسکوپی
راه های درمان فیستول مقعدی
لازم به ذکر است بیماری فیستول مقعدی به مرور زمان و با مصرف آنتی بیوتیک درمان نمی شود و جهت درمان این بیماری باید به پزشک مربوطه مراجعه کنید تا بهترین روش درمان را با توجه به نوع و محل فیستول برای شما انتخاب کند. به طور کلی روش های درمان فیستول مقعدی به شرح زیر است:
عمل جراحی
مصرف داروهای آنتی بیوتیک و روش های خانگی تنها موجب کمتر شدن عفونت و بهبود روند درمان می شوند اما موجب درمان قطعی فیستول نمی گردد. جراحی فیستول به طور معمول شامل برش قسمتی از ماهیچه های مقعد برای باز کردن تونل ارتباطی بین حفره داخلی و خارجی و تبدیل کردن تونل ایجاد شده به یک شیار که از عمق قابل ترمیم است، می باشد به علت اینکه ارتباط مستقیمی میان بی اختیاری مدفوع و حجم ماهیچه ها ی عضلات مقعدی درگیر وجود دارد باید برای جلوگیری از بی اختیاری مدفوع هنگام برداشتن دائمی مسیر چرکی فیستول دقت و احتیاط کامل صورت گیرد.
در گذشته تنها درمان قطعی این بیماری جراحی بوده و هدف از جراحی ایجاد تعادل و محافظت از عضلات اسفنکتر مقعد است. عمل جراحی با روش های مختلفی مثل فیستولوتومی، پلاگین تراپی و فلپ پیشرفته و غیره انجام می شود. معمولا در روش های جراحی به بخیه های زیادی نیاز دارید و در نتیجه درد زیادی را متحمل می شوید. همچنین جراحی ممکن است عوارض بسیاری مانند عفونت، عود مجدد بیماری و بی اختیاری مدفوع و … را به همراه داشته باشد.
لیزر فیستول
در حال حاضر روش لیزر فیستول جایگزین عمل جراحی شده است. لیزر درمانی یکی از روش های مطمئن و کم خطر جهت درمان فیستول می باشد که شما در کمترین زمان و به صورت سرپایی بهترین نتیجه را دریافت می کنید.
شایان ذکر است که امروزه روش درمان فیستول با لیزر با استقبال گسترده ای مواجه شده است، چرا که هم بیمار درد کمتری را تجربه خواهد کرد و هم زمان انجام به میزان چشمگیری در این روش کاهش می یابد و یک روش قطعی و همیشگی برای درمان فیستول به شمار می‌آید.