کیست پیلونیدال که به نام‌های آبسه پیلونیدال، کیست مویی، موی برگشتی و سینوس مویی نیز شناخته می‌شود، تجمعی از مو و پوست مرده به همراه عفونت در زیر پوست است که تقریباً همیشه در بالای چین باسن و در روی استخوان دنبالچه ایجاد می‌شود. ظاهر آن شبیه یک جوش بزرگ است، در مردان شایع‌تر از زنان است و بیشتر در افراد جوان‌تر دیده می‌شود.
کیست پیلونیدال یا سینوس مویی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
کیست مویی چیست؟ ساختار کیسه مانند غیر طبیعی کیست پیلونیدال که در زیر پوست ایجاد می‌شود، اغلب حاوی مو و تکه‌های پوست مرده است. سینوس مویی معمولا عفونی می‌شود و عفونت آن پیش رونده است، به همین دلیل باید به موقع برای درمان کیست مویی اقدام کنید. در حال حاضر بهترین راه درمان این بیماری جراحی یا عمل کیست مویی با لیزر است که در کمتر از نیم ساعت با حداقل درد و خونریزی، این عارضه را از بین می‌برد.
انواع کیست مویی
پرواضح است که این بیماری را نیز می‌توان مثل سایر بیماری‌های دیگر به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی کرد.
حاد: در این مرحله از بیماری فرد هیچ عوارضی ندارد و شاید تنها به هنگام لمس ناحیه مورد نظر پی به وجود توده ای سفت و قابل لمس ببرد.
مزمن: در این مرحله از بیماری آبسه ایجاد شده و عفونت از کیست مویی خارج می‌شود و فرد دچار تورم، درد و تب و لرز خواهد شد.
اگر دچار آبسه همراه با درد، تورم، ترشح یا تب شده اید، باید در اسرع وقت به پزشک عمومی یا دکتر کیست مویی مراجعه کنید. اگر به پزشک عمومی مراجعه کنید، فوراً شما را به جراح عمومی ارجاع می‌دهد که با تخلیه ناحیه، کیست مویی را درمان می‌کند.
دلایل ایجاد کیست مویی
هنگامی که در پوست ناحیه مقعد تحریک مداوم وجود دارد، یک کیسه در زیر پوست می‌تواند ایجاد شود که به موهای اضافی و مواد زائد اجازه می‌دهد تا زیر پوست حرکت کنند. این مجموعه از مو و مواد زائد می‌تواند زیر پوست گیر کرده، عفونی شود و آبسه یا برآمدگی غیرطبیعی روی سطح پوست ایجاد کند. هنوز علت دقیقی برای ایجاد این عارضه تعیین نشده، اما علل احتمالی ایجاد کیست مویی شامل موارد زیر است:
ضربه به آن ناحیه خاص از بدن شما
چاقی
پر مو بودن
عدم ورزش و نشستن طولانی مدت
لباس چسبان
عرق کردن شدید
تغییرات هورمونی بخصوص در سن بلوغ
علائم کیست پیلونیدال
تا زمانی که کیست پیلونیدال عفونی نشده باشد ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد، اما علائم و نشانه های کیست مویی عفونی عبارتند از:
قرمزی و تورم تا بالای باسن
درد کمر
تب
حساس به لمس
ترشح خون یا چرک از سوراخ‌های ایجاد شده در سطح پوست
بوی بد از چرک
در صورت مشاهده چنین علائمی باید برای تشخیص دقیق و درمان کیست مویی به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص سینوس مویی
اکثر کیست‌های پیلونیدال از طریق یک معاینه فیزیکی دقیق توسط یک پزشک مجرب شناسایی می‌شوند. معاینه بصری باسن و چین‌های گلوتئال ممکن است حفره‌ها یا سوراخ‌های ریز را در پوست، آبسه‌ها یا سینوس‌ها نشان دهد.
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است برای کمک به تعیین شدت کیست، خطر عفونت و کمک به راهنمایی درمان یا حمایت از برنامه ریزی جراحی، تصویربرداری مانند ام آر آی لگن را درخواست کند.
چگونه کیست مویی را درمان کنیم؟
درمان قطعی کیست مویی بدون جراحی و تخلیه عفونت کیست مویی ممکن نیست. چندین روش مختلف وجود دارد که پزشک می‌تواند برای تخلیه یا برداشتن کیست و درمان ناحیه آسیب دیده استفاده کند. در ادامه روش‌های مختلف درمان کیست مویی را بررسی خواهیم کرد:
اقداماتی وجود دارد که می‌توانید قبل از درمان برای کاهش ناراحتی در خانه انجام دهید:
نشستن در تشت آب گرم یا گرفتن حمام سیتز
استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه
اطراف کیست را تمیز و خشک نگه دارید
پمادهای موضعی ممکن است به تسکین و مبارزه با هرگونه عفونت کمک کنند
استفاده از یک کوسن یا بالش هنگام نشستن می‌تواند از فشار مستقیم به ناحیه جلوگیری کند
ورزش منظم می‌تواند جریان خون را بهبود بخشد که به روند بهبودی کمک می‌کند
اگر شما با کیست یا آبسه عفونی به پزشک مراجعه کنید، ممکن است آنتی بیوتیک برای کاهش عفونت ضروری باشد. بسته به شدت بیماری، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است به صورت خوراکی (از راه دهان) یا تزریق مصرف شوند.
روش‌های جراحی کیست مویی
با توجه به میزان پیشرفت عفونت و شرایط بیمار، یکی از روش‌های زیر برای تخلیه کامل عفونت و درمان کیست مویی توسط پزشک پیشنهاد داده می‌شود:
لیزر کیست مویی
در عمل سرپایی لیزر کیست مویی با استفاده از اشعه لیزر، اقدام به تخلیه و برداشتن بافت بیماری می‌کنند. برشی که در روش لیزر ایجاد می شود معمولا جزئی است و در مقایسه با عمل جراحی در زمان سریع تری ترمیم می‌شود. البته این موضوع به میزان پیشرفت عفونت و وسعت بیماری هم وابسته است.
بیمارانی که ترس از عمل جراحی و اتاق عمل دارند یا نگران عودهای مکرر یا عوارض جراحی هستند، روش لیزر درمانی را انتخاب می‌کنند. درمان کیست مویی با لیزر، با بی حسی موضعی انجام می‌شود و مدت زمان انجام آن کمتر از ۳۰ دقیقه است و بیمار بلافاصله بعد از عمل می‌تواند به منزل برگردد.
جراحی باز
این عمل اغلب در بیمارستان و تحت بیهوشی یا بی حسی نخاعی انجام می‌شود. در جراحی باز کیست مویی با استفاده از تیغ جراحی محل سینوس را بطور کامل و عمقی تخلیه و پاکسازی می‌کنند. در انتهای این عمل از بخیه برای بستن محل جراحی استفاده نمی‌شود و فقط زخم را با گاز استریل می‌پوشانند. بعد از عمل هر روز باید اقدام به تعویض پانسمان و گاز استریل نمود و همچنین بهتر است زخم را با سرم نمکی شست و شو داد.
برای بسته شدن محل جراحی می توان از ژل یا پمادهای تسریع کننده رشد بافتی کمک گرفت. سپس زخم باید مجددا با گاز مرطوب پر شود. زخم ممکن است در روزهای اول ترشح زیادی داشته باشد که غیر طبیعی نبوده و عفونی نیست.
اگر داخل زخم با گاز پر نشود ترشحات در این محل جمع شده و بوی بد می‌گیرد. قبل از انجام پانسمان بیمار می‌تواند حمام کرده و داخل زخم را شستشو دهد یا در وان آب گرم و نمک یا کمی بتادین بنشیند. در این روش بعد از گذشت دو الی سه ماه زخم ترمیم خواهد شد.
جراحی بسته
روش جراحی بسته کیست مویی هم دقیقا مشابه روش باز انجام می‌شود، با این تفاوت که در آخر محل جراحی با بخیه بسته می‌شود و دوران نقاهت در روش بسته کمی کوتاه تر است. اما به دلیل بستن محل جراحی احتمال عفونت بیشتر است و ممکن است پزشک به مدت یک تا دو هفته از درن برای تخلیه عفونت استفاده کند.
بطور کلی می توان گفت که جراحی با ریسک عفونت و بازگشت مجدد بیماری همراه است، به همین دلیل مراقبت‌های بعد از عمل بخش مهمی از درمان به حساب می‌آید که باید به خوبی رعایت شود.
مراقبت های بعد از جراحی برای بیماری پیلونیدال
مراقبت از زخم به ویژه پس از جراحی مهم است. پزشک یا پرستار شما دستورالعمل‌های دقیقی در مورد نحوه تعویض پانسمان و آنچه در طول فرآیند بهبودی باید انتظار داشته باشید، به شما می‌دهد. ممکن است به شما توصیه شود که اطراف محل زخم را اصلاح کنید تا از ورود موها جلوگیری شود. معمولاً 1 تا 3 ماه طول می‌کشد تا بهبودی کامل (بسته به تکنیک جراحی مورد استفاده) صورت گیرد.
تجربه مقداری درد یا حساسیت در طول فرآیند بهبودی کاملا طبیعی است و می‌توان آن را با اجتناب از فعالیت‌های شدید، استفاده از بالشتک برای نشستن و اجتناب از نشستن طولانی مدت روی سطوح سخت مدیریت کرد.
پس از جراحی، تمیز و عاری از مو نگه داشتن محل جراحی و نواحی مجاور آن بسیار مهم است و باعث بهبود سریع‌ترمی‌شود.